Morgunblaðið - 23.08.2014, Blaðsíða 31

Morgunblaðið - 23.08.2014, Blaðsíða 31
UMRÆÐAN 31 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. ÁGÚST 2014 MOSFELLSBAKARÍ Háholti 13-15 Mosfellsbæ | Háaleitisbraut 58-60 Reykjavík s. 566 6145 | mosfellsbakari.is Ert þú búin að prófa nýja súrdeigsbrauðið okkar? Renndu við í Mosfellsbakarí og fáðu þér hollara brauð. DÚKA KRINGLUNNI SÍMI: 533 1322 SMÁRALIND SÍMI: 564 2011 DUKA.IS Flora, ný lína frá DUKA, skreytt draumkenndum vatnslitamyndum eftir sænsku listakonuna Malin Björklund Vandamál þjóða í dag er að auka raun- hagvöxt til að eiga fyrir kröfum kynslóða um bætt lífskjör. Mikil fjölgun aldraðra borg- ara veldur því að færri standa undir bættum lífskjörum okkar og er vandamál sem er búið að vera viðloðandi í stærri samfélögum lengi. Einhverjar nýj- ar rauntekjur verða að koma fram til að endar nái saman. Venjan er að horfa til aukinnar framleiðslu í hefðbundnum fram- leiðsluiðnaði viðkomandi þjóðar. Lækkun launa er jafnvel beitt og í okkar landi lækka laun til dæmis þar sem þau eru ekki verðtryggð eins og annað í samfélaginu. Gjald- miðillinn okkar er nær verðlaus pappír og stjórnvöld beita jafnvel gengisfellingum. Hagvöxtur er aukinn með því að framleiða meira magn og flytja meira út úr landinu af hefð- bundnum vörum eins og til dæmis fiski og að framleiða úr fiskinum verðmætari vöru með lítið breytt- um framleiðsluaðferðum og ná fram hagræðingu með lækkun gengis og launa. Verðmætaaukn- ingin er því að hluta leikflétta og millifærsla fjármuna en ekki raun- verulega aukin verðmætasköpun og bætir því ekki raunhagvöxtinn. Mælistikur hagstjórnarinnar mæla ekki þessar millifærslur og birta bara nettó hagvöxtinn en greina ekki hvaðan verðmætin komu, til dæmis með kjaraskerðingum eða gengisfellingum sem er ekki birt sérstaklega sem neikvæður raun- hagvöxtur. Nýsköpun er oft dregin fram þegar á að bæta við tekjur sam- félagsins og auka raunhagvöxt. Fólk veðjar á að nýjar tekjur komi með nýjum framleiðsluhugmyndum og nýjum og verðmætari vörum. En þróun á nýjum vörum er dýr og tekur langan tíma að skila tekjum og getur því ekki aukið tekjur samfélagsins nægilega hratt til að leysa efnahagslegan bráða- vanda. Gömlu aðferðirnar eru því ekki lengur að skila raunhagvexti í sam- félögum okkar þar sem vaxandi þörf er á hlutfallslega hraðari aukningu á nýjum tekjum á hverju ári. Gömlu gengisfellingar- og verðbólguráðin eru hætt að virka, allt er verðtryggt og efnahagslegu aukaverkanirnar eru miklu verri en að missa tekjurnar sem tapast við að reka samfélagið án gengisfell- ingarleikfléttunnar þar sem allt er verðtryggt nema reyndar launin. Á Íslandi virðast þessi mál í heild sinni vera í miklum ólestri og nýjar tekjur ekki í augsýn nema með leikfléttum sem ekki gera annað en að rýra lífskjörin þannig að fleiri og fleiri lifa á sömu tekj- unum. Við lifum meira og minna á leikfléttuhagvexti og ýtum vanda- málunum inn í framtíðina. Tekju- aukning og aukinn raunhagvöxtur í framtíðinni með núverandi aðferð- um er nánast óhugsandi. Í nýlegri grein í Morgunblaðinu eftir Ricardo Hausmann, fyrrver- andi yfirhagfræðing Þróunarbanka Bandaríkjanna, voru viðraðar og kynntar hugmyndir til að ná fram byltingarkenndri þróun í verð- mætasköpun og þar með auknum raunhagvexti. Hann telur að heppi- legast sé að byggja upp getu í samfélögum sem gengur út á að þróa hæfni eða þekkingu til að bæta hæfni ofaná hæfni. Ekki sé lengur vænlegt að auka raun- hagvöxtinn með því að auka verð- mæti afurða eða hráefnis sem fyrir er í samfélaginu með hefðbundnum hætti, heldur að gera vinnumark- aðinn hæfari til að búa til snjallari, ódýrari og afkastameiri snjall- lausnir fyrir núverandi eða nýja og verðmæt- ari framleiðslu. Þannig náist fram raunveru- lega aukin verðmæti og raunhagvöxtur. Þetta gerist með stig- vaxandi bættri hæfni ofan á fyrri hæfni þannig að fram- leiðsluaðferðirnar séu sífellt að þróast með snjallari og skilvirkari lausnum. Um er að ræða algerlega nýja hugsun sem gengur út á það að góðar söluvörur séu framleiddar með snjallari, skilvirkari, afkasta- meiri og jafnvel ódýrari hætti en áður og að meira fáist út úr hverri framleiddri einingu sem þannig byggir upp aukinn raunhagvöxt. Ekki sé heldur lengur þörf á að einblína á hráefni sem fyrir er í landinu. Mest kemur út úr svona þróun ef hin nýja aðferð getur nýst á fleiri sviðum innan samfélaganna og gagnist þannig fleiri iðngreinum eða framleiðslusviðum en því sviði sem var verið að þróa og þannig muni hin nýja snjalla aðferð verða grunnur að nýrri bylgju snjallra framleiðsluaðferða og færa allt samfélagið upp efnahagslega. Annað dæmi er til dæmis ef arð- ur af arðsamri starfsemi í sam- félagi er notaður til að byggja upp enn arðbærari starfsemi. Þá mynd- ast mjög öflug tekjuuppbygging og nýjar tekjur skapast sem ekki eru fengnar með lántökum, skattlagn- ingu, gengisfellingu eða launalækk- unum. Um er að ræða algerlega nýja efnahagslega uppsprettu innan samfélagsins. Bandaríkjamenn, BNA, hafa fundið upp nýjar „snjall“aðferðir við að vinna olíu- og gas úr gömlum gas- og olíusvæðum. Gasvinnsla hefur á árunum 2007 til 2012 aukist um 50% á ári sem hefur aukið markaðshlutdeild þessarar gasteg- undar í BNA úr 5% í 39% og gert BNA kleift að flytja út gas í stað þess að flytja það inn. Á sama ára- bili hefur vinnsla á tiltekinni olíu einnig aukist átjánfalt. Á síðasta ári varð BNA að stærri orkuframleið- anda en Rússland. Áætlað er að BNA muni framleiða meira en Sádi-Arabía á næsta ári af algengri olíutegund. Ný „snjall“ hugmynd hefur því fært BNA gríðarlega nýja fjármuni á örfáum árum. Aukum hagvöxtinn og þjóðartekjurnar Eftir Sigurð Sigurðsson » Aukning þjóðar- tekna er að verða vandamál. Á Íslandi virðast þessi mál í heild sinni vera í miklum ólestri og nýjar tekjur hjá okkur ekki í augsýn. Sigurður Sigurðsson Höfundur er B.Sc., M.phil. (Cand. Phil.) byggingaverkfræðingur. Móttaka aðsendra greina Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar greinar alla útgáfudaga. Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í samskiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla. Að senda grein Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birt- ist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn grein“ er valinn. Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólarhringinn. Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma 569-1100 frá kl. 8-18. Skráðu þig í iPad-áskrift á www.mbl.is/mogginn/ipad/ Nú geta allir fengið iPad-áskrift

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.