Morgunblaðið - 26.09.2014, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 2014
Gæsaveiðar Gæsaveiðitímabilið er greinilega hafið hjá köttunum eins og hjá mönnunum. Þessi stálpaði kettlingur náði þó ekki að grípa gæsina á meðan hún gafst þrátt fyrir heiðarlega tilraun.
Golli
Þessa viku ganga
börn í 4., 7. og 10. bekk
til samræmdra prófa í
íslensku og stærð-
fræði; tíundu bekkirnir
að auki í ensku. Sam-
ræmd próf voru tekin
upp hér á landi í fyrsta
sinn árið 1929 í kjölfar
námskrár fyrir barna-
skóla sem sett var í
tengslum við fræðslu-
lögin 1926. Til að byrja með var
prófað samræmt í stafsetningu,
reikningi og skrift, en árið 1934 var
bætt við prófum í lestri, málfræði og
ritgerð. Samræmt landspróf var
tekið upp í kjölfar fræðslulaga sem
sett voru 1946 og þau voru notuð til
þess að sortera nemendur inn í
menntaskólana. Samræmd próf í lok
grunnskóla tíðkuðust síðan frá 1977
til vorsins 2008, að þau voru aflögð,
en í stað þeirra komu þau sam-
ræmdu könnunarpróf sem börnin
taka þessa dagana. Sitt sýnist
hverjum í þessu efni og löngum hafa
verið deilur um þetta prófafyrir-
komulag.
Þeir sem hlynntir eru samræmd-
um prófum benda gjarnan á eft-
irfarandi atriði þeim til stuðnings:
 Samræmd próf sýna hvað nem-
andinn kann
 Þau sýna skólanum hvar hann
stendur miðað við aðra skóla
 Þau eru vísbending fyrir kennara
um árangur sinn í starfi
 Þau eru hentugt viðmið fyrir
framhaldsskóla til innritunar
 Þau eru gott eft-
irlitstæki fyrir yf-
irvöld
 Niðurstöður eru for-
sendur fyrir margs
konar rannsóknum
á skólastarfi
Andstæðingar próf-
anna benda á ýmsa
vankanta samræmdra
lokaprófa:
 Einungis er prófað
úr bóklegum grein-
um (nema á sveins-
prófi) og einkum í
minnisatriðum
 Námsgreinum er gróflega mis-
munað
 Samræmd lokapróf í fjórum til
sex greinum stýra skólastarfi í
efstu bekkjum grunnskóla
 Kennsla í 10. bekk var í of mikl-
um mæli miðuð við að þjálfa
nemendur í samræmdum prófum
á kostnað annarra greina
 Mikilvægar greinar, bóklegar og
verklegar, voru lagðar niður
meira eða minna til þess að geta
kennt meira í samræmdu próf-
greinunum
 Birting einkunna ól á ríg milli
skóla fremur en að stuðla að
samkeppni
 Samræmd próf mæla einungis til-
tekin (þekkingar)atriði, en ekki
t.d. félagsfærni, listhneigð, sam-
viskusemi svo eitthvað sé nefnt
 Samræmd próf eru miðstýring-
artæki, þau steypa alla skóla í
sama mót
Prófað var samræmt í íslensku og
stærðfræði til stúdentsprófs vorin
2004 og 2005, en áhugi var lítill
meðal nemenda, enda var óljóst til
hvers prófin voru ætluð; þau voru
síðan aflögð.
Ég er hlynntur því fyrirkomulagi
samræmdra prófa sem nú er við
lýði. Þau hafa alla kosti þessara
prófa, sem að ofan eru taldir, nema
þau eru ekki til viðmiðunar við inn-
ritun í framhaldsskóla. Auk þess
sýna þau nemendum, foreldrum og
skólum hvaða framförum barnið
tekur á skólaferli sínum – ellegar þá
skref aftur á bak. Framhaldsskólum
er engin vorkunn að innrita nem-
endur eftir vitnisburði við lok
grunnskóla; raunar eru það ein-
ungis 4-5 framhaldsskólar af rúm-
lega 30 sem taka inn nemendur eftir
einkunnum. Ég hygg raunar að nú
fái framhaldsskólar öllu iðnari nem-
endur en áður var, því enginn fær
nú háa einkunn nema með því að
vinna jafnt og þétt. Á tímum sam-
ræmdra prófa skilaði nemandi
stundum lágri skólaeinkunn en
háum samræmdum prófum og þá
vissu menn að viðkomandi var
skarpur letingi, ef svo má til orða
taka.
Vilji menn hafa samræmd loka-
próf í grunnskóla þarf að hafa ann-
an hátt en áður tíðkaðist. Þá eiga yf-
irvöld einfaldlega að tilkynna
skólum með fárra daga fyrirvara að
samræmd próf verði lögð fyrir í til-
teknum greinum og prófað verði
samkvæmt námskrá. Með því móti
er komist hjá því að undirbúningur
fyrir prófin tröllríði skólastarfi vetr-
arlangt. Ég tek heils hugar undir
orð skólameistara míns á mennta-
skólaárum, Steindórs Steindórs-
sonar: „Er það og mála sannast, að
hin samræmdu próf, hvort sem þau
heita landspróf eða eitthvað annað,
verða til þess að kennarar, sem á
annað borð láta sér annt um próf-
árangur nemenda sinna, verða við
þær kringumstæður að láta af allri
persónulegri kennslu en miða hana
við, hvað verði hin hugsanlegu verk-
efni, sem prófnefndin kunni að
velja. Kom það og vel í ljós, að þar
voru að minnsta kosti í lesgreinum
oft valin hin smásmugulegustu efni í
spurningar, sem engum kennara
hefði til hugar komið að spyrja nem-
endur um á prófi. Afleiðingin varð
því, að ekki var unnt í kennslu, að
gera nokkurn greinarmun á aðal- og
aukaatriðum, allt var jafn mikilvægt
í augum prófnefndarinnar.“ (Sól ég
sá, 285.)
Eftir Sölva
Sveinsson
» Vilji menn hafa
samræmd lokapróf
í grunnskóla þarf að
hafa annan hátt en
áður tíðkaðist.
Sölvi Sveinsson
Höfundur er fyrrverandi skólastjóri.
Til hvers eru samræmd próf?
Morgunblaðið/Eyþór
Lærdómur Sitt sýnist hverjum um samræmd próf.