Fréttablaðið - 28.02.2013, Qupperneq 24

28. febrúar 2013 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 24
Í fyrri grein minni um sama
efni ræddi ég um þann
vanda sem niðurfærsla á
lánum Íbúðalánasjóðs um
20% mun hafa í för með
sér fyrir lífeyrissjóði og
lífeyris þega.
En það er meira sem
hangir á króknum. Líf-
eyrissjóðirnir hafa nefni-
lega líka lánað sjóðfélögum
verðtryggð lán til húsnæðis-
kaupa. Þau á líka að lækka
um 20%. Þessi lán nema nú
um 175 milljörðum króna. Lækkun
þeirra um 20% kostar 35 milljarða
króna.
Nú er það svo að sjóðfélagalánin
nema misháum fjárhæðum hjá líf-
eyrissjóðunum og eru því mishátt
hlutfall af heildareign þeirra hvers
um sig. Hjá þeim sem verst standa
myndi slík aðgerð sem gerð yrði í
einni sjónhendingu þýða u.þ.b. 2%
lækkun lífeyrisgreiðslna en hjá
öðrum minna. Þá færi nú heldur
betur að kreppa að afa og ömmu
– en er það ekki bara sanngjarnt?
Þessi lækkun kæmi auðvitað til við-
bótar þeirri lækkun sem áhrifin af
20% lækkun á eign sjóðanna vegna
niðurskurðarins hjá Íbúðalánasjóði
myndi hafa – en er það ekki bara
sanngjarnt líka? Ekki eru afi og
amma að byggja!
Opinberu lífeyrissjóðirnir
Þessir sjóðir eru svo kapítuli út af
fyrir sig. B-deild LSR er baktryggð
hjá ríkissjóði þannig að skerð-
ing þess sjóðs kemur bara fram
á auknum álögum á skattborgara
til viðbótar við skattahækkunar-
áhrif lækkunar á kröfum Íbúðal-
ánasjóðs. A-deildin er hins vegar
sjálfstæð með sjálfstæðan fjárhag.
Heildareignir A-deildarinnar nema
um 220 milljörðum króna.
Verðtryggð lán nema um
15% af þeirri fjárhæð eða
33 milljörðum króna. 20%
niður færsla þeirra lána
kostar því 6,6 milljarða
króna. Lífeyrisgreiðslur í
opinbera geiranum eru lög-
varðar þannig að A-deildin
gæti ekki mætt þessu með
skerðingu lífeyris eins og
almennu sjóðirnir geta gert.
Eina úrræðið væri hækkun
sem nemur 6,6 milljörð-
um króna í iðgjaldagreiðslum frá
ríkinu. Væri niðurfærslan fram-
kvæmd í sjónhendingu eins og rætt
er um og í sömu sjónhendingu, á
sama ári, yrði að bæta sjóðnum
tapið yrði iðgjaldagreiðslan, sem
nú er 15,5%, að hækka upp í 40% á
því ári vegna áhrifa tekjutaps sjóðs-
ins! Slíkt væri ekki hægt að gera
þó málið sé afskaplega sanngjarnt
(sic!) heldur yrði líklega brugðið á
það ráð að hækka iðgjaldið í 17-18%
og láta þá hækkun standa undir
eignamissinum, sem myndi þá taka
sjóðinn 30-40 ár að fá til baka. En þá
væri líka hægt að láta börnin hjálpa
pabba og mömmu við að borga því
þá væru þau komin á skattskrá og
yrðu að hjálpa til við að bæta líf-
eyrissjóðnum tekjutapið. En það er
náttúrlega afskaplega sanngjarnt
eins og fyrr er sagt. Allir taka
þátt: Nágrannarnir, fólkið í hinum
borgar hverfunum og fólkið á lands-
byggðinni, afi og amma og börnin og
jafnvel barnabörnin líka. Kannski
einhverjir útlendingar í ofanálag.
Ja hérna!
Bankarnir eru þá eftir
Og þá eru bankarnir eftir. Sam-
kvæmt upplýsingum sem fá má
hjá Seðlabanka Íslands áttu inn-
lánsstofnanir 245 milljarða króna
í verðtryggðum lánum um sl. ára-
mót. Þá fjárhæð á í sjónhendingu
að lækka um 20% eða 24 milljarða
króna. En auðvitað er sanngjarnt að
allir þeir sem eiga eitthvað sparifé
í banka og hluthafar taki þátt í að
létta skuldabyrði skuldugra heimila.
Nema hvað? Þarf nokkuð að ræða
það frekar?
Menntuð þjóð
Sagt er að Íslendingar séu menntuð
þjóð. Fyrir slíka þjóð er hægur vandi
að fá með örfáum símtölum og fyrir
tilverknað netsins upplýst við hvaða
vandamál menn segjast vera að
fást við. Það hefur verið gert hér og
hver og einn lesandi getur auðveld-
lega gengið úr skugga um að rétt sé
frá sagt. Ætlar sú þjóð virkilega að
láta það yfir sig ganga að sagt sé við
hana að þennan vanda eigi að leysa
með sanngjörnum hætti en ekki sé
unnt að segja frá því hvernig fyrr en
fjórum mánuðum eftir kosningar? Á
ég svo að trúa því að frambjóðendur
flokks, sem ég hef stutt, láti henda
sig að vera með sambærilegar yfir-
lýsingar – að lofa og lofa ekki upp í
eigin ermi heldur upp í ermar ann-
arra án þess svo mikið sem að geta
stunið því upp með hvaða viðráðan-
legum og skynsamlegum hætti þeir
ætla að efna loforðin? Eða vilja kjós-
endur láta blekkjast – hlusta bara á
það sem þeim þykir gott að heyra?
Sé svo munu kjósendur fá þá alþing-
ismenn sem þeir eiga skilið að fá.
Meiri verður nú uppskeran ekki …
Er lítið mál að lofa of miklu?
Hugmyndin um að fræðsla
geti varið börn fyrir kyn-
ferðisbrotamönnum er
orðin býsna viðurkennd.
Hún gengur út á að upplýsa
börn frá unga aldri um rétt
sinn til að setja mörk svo að
þau geti betur staðið gegn
kynferðislegri misnotkun.
Hljómar vel, ekki satt?
Því miður eru ofbeldis-
mál erfiðari viðfangs en
svo, ekki síst kynferðis-
brotamál. Ástæða þess að börn
verða fyrir kynferðisofbeldi er
ekki að þau skorti vit til að segja
nei eða verja sig með öðrum hætti.
Ástæðan, eins og í öllum ofbeldis-
málum, er að þau eru borin ofurliði.
Aflsmunurinn er ekki aðeins líkam-
legur heldur einnig vitsmuna- og
tilfinningalegur. Þegar börn verða
fyrir lævíslegri tælingu verða þau
ringluð og upplifa sig hæglega sam-
sek. Oft átta þau sig ekki á hvað
gerst hefur fyrr en allt er um garð
gengið.
Við þurfum að hugsa til enda þýð-
ingu þess að ætla börnum að setja
kynferðisbrotamönnum mörk. Hvað
ef þeim tekst það ekki? Hvað ef þau
segja ekki að þetta sé bannað? Er
þetta þá þeim að kenna? Ég ótt-
ast að það sé niðurstaða sem mörg
þeirra sitja uppi með.
Nístandi sektarkennd
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að ein algengasta og erfiðasta
afleiðing kynferðisofbeldis er djúp-
stæð og nístandi sektarkennd þol-
enda. Þetta á við um fullorðna en
þetta á enn þá frekar við um ung
börn. Þau hafa engar forsendur til
að sjá við blekkingum full-
orðinna og hafa auk þess
afar óraunhæfar hugmynd-
ir um eigin mátt og getu.
Því eru þau berskjölduð fyrir sekt-
arkennd sem enginn fótur er fyrir
en getur engu að síður kvalið þau
ævina á enda.
Hvað er þá til ráða? Besta vörn
gegn því að börn verði fyrir ofbeldi
er að þau eigi örugg tengsl við for-
eldra eða aðra fullorðna sem þau
geta treyst. Flest vildum að til væru
einfaldari lausnir en hjá því verður
ekki komist að fullorðið fólk beri
ábyrgð á að gæta öryggis barna.
Það þarf að hlusta á börn, veita
líðan þeirra athygli og taka þau
alvarlega. Barn sem býr við slíkt
atlæti veit hvar mörk liggja og hve-
nær er farið yfir þau vegna þess
að það lærir markasetningu í sam-
skiptum við þá sem annast það. Þar
með er ekki tryggt að barnið geti
varið sig fyrir ofbeldi. Það er hins
vegar mun líklegra til að segja frá
og fá hjálp við hæfi. Því miður er
staðreyndin sú að alltof mörg börn
búa við fáskiptni og vanrækslu og
eru misyndismönnum auðveld bráð.
Það er alvarlegur og aðkallandi
vandi en hann verður aðeins leyst-
ur með samstilltum aðgerðum for-
eldra, fagfólks, stjórnvalda og allra
þeirra sem láta sig hag barna varða.
Fræðsla barna
er ekki málið
KYNFERÐIS-
BROT
Sæunn
Kjartansdóttir
sálgreinir
FJÁRMÁL
Sighvatur
Björgvinsson
fv. ráðherra
Seinni grein
➜ Við þurfum að
hugsa til enda þýð-
ingu þess að ætla
börnum að setja kyn-
ferðisbrotamönnum
mörk.
➜ Eða vilja kjósendur láta
blekkjast – hlusta bara á
það sem þeim þykir gott að
heyra?
J
Ó
N
S
S
O
N
&
L
E
’M
A
C
K
S

•

jl
.i
s

•

S
ÍA
Inngangur
að lögfræði
3.350 kr.
Vefverslun á að
virka alls staðar
Með Borgun tekur þú við öllum kortum – hvar og hvenær sem er
Fáðu frekari upplýsingar á borgun.is/vefgreidslur eða í síma 560 1600
Meira en helmingur Íslendinga notar netið með farsímum
og spjaldtölvum. Er þín vefverslun tilbúin?