Fréttablaðið - 18.01.2014, Side 16

18. janúar 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
SPOTTIÐ
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Nokkuð var gert úr því í byrjun vikunnar að for-sætisráðherra hefði skil-greint Evrópuumræð-
una upp á nýtt þegar hann skipti
mönnum í aðildarandstæðinga og
viðræðusinna. Þó að skilgreining-
in sé nokkur einföldun er hún ekki
alveg út í hött. En þegar reynt er
að gera hana að nýmæli bendir það
til að aðildarandstæðingar hopi nú
í röksemdafærslunni.
Uffe Ellemann-Jensen, fyrrver-
andi utanríkisráðherra Danmerk-
ur, sagði fyrir nokkrum árum í
sjónvarpsviðtali við Boga Ágústs-
son að þjóðir ættu ekki að sækja
um aðild að Evrópusambandinu
nema hjartað slægi þannig. Þetta
var hollt ráð.
Margir stuðningsmenn þjóðar-
atkvæðis um
framhald við-
ræðna hafa af
heilu hjarta jafn
ríka sannfær-
ingu fyrir aðild
að Evrópusam-
bandinu eins og
að NATO. Aðrir
vilja ekki lýsa
sannfæringu fyrr en þeir sjá end-
anlegan aðildarsamning. Allir
eiga það þó sammerkt að geta ekki
fyrirfram skuldbundið sig til að
greiða atkvæði með niðurstöðunni
án þess að vita nákvæmlega hver
hún er. Í því ljósi eru báðir þessir
hópar ekki annað og meira en við-
ræðusinnar á þessu stigi málsins.
Aðalatriðið er að það er ómál-
efnalegt af forsætisráðherra að
hafna þjóðaratkvæði um framhald
aðildarviðræðnanna á þeirri for-
sendu að menn séu ekki reiðubúnir
að taka endanlega afstöðu til aðild-
ar fyrr en samningur liggur fyrir.
Aukheldur er verið að gera lítið úr
málefnalegu og rökréttu viðhorfi
mikils meirihluta þjóðarinnar sem
stendur að baki þessari ósk í skoð-
anakönnunum.
Málflutningur af þessu tagi er
ótvírætt til marks um að farið
er að veikjast um málefnaleg-
ar varnir þeirra sem vilja koma
í veg fyrir að þetta kosningalof-
orð forystu Sjálfstæðisflokksins
verði efnt. Reyndar hefur meiri-
hlutastuðningurinn við það lof-
orð farið vaxandi síðan núverandi
utanríkisráðherra byrjaði að tala
gegn því.
Lítilsvirðing
Annað haldreipi þeirra ráð-herra, sem bregða vilja fæti fyrir efndir á loforðinu, er
að fráleitt sé að ætla ríkisstjórn,
sem er á móti aðild, að halda við-
ræðum áfram fari svo að þjóðin
segi já. Þegar loforðið var gefið
fyrir kosningar var enginn fyrir-
vari af þessu tagi orðaður. Ætti
fyrirvarinn að gilda hefði á þeim
tímapunkti þurft að segja skýrt
að ekki væri unnt að efna loforðið
kæmist flokkurinn í ríkisstjórn!
Í þessu ljósi er nærlægast að
líta svo á að loforðið um þjóðarat-
kvæði hafi verið gefið fyrir hönd
annarra flokka sem síðar tækju
við stjórnartaumunum. Áttu
menn virkilega að skilja þetta
sem loforð upp í ermina á næstu
ríkisstjórn? Allir sjá hvers kyns
hringavitleysa það væri.
Þessi spurning klýfur stuðn-
ingslið flestra flokka. Þegar for-
sætisráðherra og utanríkisráð-
herra hafna þjóðaratkvæði um
hana eru þeir í raun að senda
þau skilaboð til kjósenda Sjálf-
stæðisflokksins og eigin flokks,
sem vilja efndir á loforðinu, að
þeir verði að kjósa aðra flokka
eða stofna nýja til að koma mál-
inu fram.
Sjálfsagt er ekki óhugsandi að
mál skipist þannig. En hætt er við
að hræringar af því tagi myndu
veikja stjórnarfarið miklu meir og
til lengri tíma en þjóðaratkvæði
sem er einfaldari leið og veldur
minni röskun. Skynsamlegt er að
velja aðferð til að komast að nið-
urstöðu í þessu máli sem líkleg er
til að valda sem minnstri sundr-
ungu. Það á ekki síst við á erfiðum
tímum eins og við lifum nú.
Var lofað upp í ermina á næstu stjórn?
Utanríkisráðherra færir gjarnan þau rök fyrir því að ekki eigi að efna þjóðarat-
kvæðagreiðsluloforð forystu Sjálf-
stæðisflokksins sakir þess að Evr-
ópusambandið hafi breyst síðan
aðildarumsóknin var samþykkt
á Alþingi. Af þessu má draga þá
ályktun að ráðherrann vilji ekki að
Ísland taki þátt í alþjóðasamstarfi
sem þróast og tekur breytingum.
Hitt er þó líklegra að þessi máls-
ástæða sé lítt hugsuð og því frem-
ur merki um skort á haldbærum
rökum.
Alþjóðasamtök sem staðna og
breytast ekki í samræmi við nýjar
kröfur og þarfir bera dauðann í
sér. Nýjar reglur sem eru að mót-
ast innan Evrópusambandsins
um fjármálastöðugleika og eftir-
lit með fjármálastofnunum eru
gott dæmi um nauðsynlega og
þarfa aðlögun að nýjum aðstæð-
um. Frjáls viðskipti á þessu sviði
kalla á ríkara alþjóðlegt samstarf.
Nýjar hugmyndir Evrópusam-
bandsins um ríkisfjármálastefnu
falla einnig eins og flís við brot
að kenningum Sjálfstæðisflokks-
ins sem nú eru í framkvæmd. Þær
eru því styrkur fremur en hindr-
un.
Breytingarnar sem eru á döf-
inni eru beinlínis rök fyrir aðild
Íslands. Hvernig eigum við að
tryggja frjáls fjármálaviðskipti
og stöðugleika á ný án þátttöku?
Fátt bendir til að það sé hægt. Sú
nýja hugsun um Evrópusamband-
ið sem ráðherrar breska Íhalds-
flokksins hafa viðrað gerir það
síðan um sumt enn áhugaverðara
fyrir Ísland að láta reyna á aðild-
arsamninga til þrautar.
Viljum við ekki taka þátt í framþróun?
• Hjólaferðir
• Andalúsía
• Skiptinám
• Sumarbúðir
• Gönguferðir
um Jakobsveg
• Tungumálanám
og margt margt fleira
Mundo er ferðaskrifstofa þar sem menntun,
skemmtun, menning og þjálfun fara saman.
Kíktu á www.mundo.is
Ertu að leita að
innihaldsríku fríi?
A
tli Harðarson, skólameistari Fjölbrautaskóla Vestur-
lands, gerði vel í því að gagnrýna furðulegar tillögur
frá menntamálaráðuneytinu um hvað ætti að standa
í umsagnarbréfi um nemendur sem klára framhalds-
skólapróf.
Eins og Fréttablaðið sagði frá í gær leggur ráðuneytið til að í
bréfinu komi fram fullyrðingar eins og „hann/hún ber virðingu
fyrir lífsgildum, mannréttindum og jafnrétti“, „hann/hún ber
virðingu fyrir náttúru og umhverfi í alþjóðlegu samhengi“ og
„hann/hún getur verið virkur og
ábyrgur borgari í lýðræðislegu
nær- og fjærsamfélagi.“
Fyrir nú utan það að lengi má
deila um hvað svona orðaleppar
þýða, ef nokkuð, er varla hægt
að ætlast til þess af kennurum að
þeir viti yfirleitt þessa hluti um
átján ára gamla nemendur sína. Í
bréfi sem Atli skólameistari sendi ráðuneytinu og birti lítið breytt
á vef Félags framhaldsskólakennara bendir hann meðal annars
á að kennarar hafi ekki í höndum nein gögn til að meta þessa
hluti eða leggja einhvern siðferðisdóm á nemendur. Að tjá sig um
lífsskoðanir fólks sé auk þess viðkvæmt mál sem geti varðað við
persónuvernd. „Ríkisstarfsmenn sem fullyrða af og á um hverjir
bera virðingu fyrir réttum gildum og geta verið ábyrgir borgarar
setja sjálfa sig á ansi háan hest,“ segir skólameistarinn og hefur
rétt fyrir sér í því.
Það eru eingöngu nemendur sem ljúka framhaldsskólaprófi,
ekki stúdentsprófi eða iðnprófi, sem eiga að fá umsögn af þessu
tagi. Framhaldsskólaprófið varð til með nýjum lögum um fram-
haldsskóla og er í rauninni ekki próf, af því að nemendur þurfa
ekki að ná lágmarkseinkunnum til að fá skírteinið. Það hefur
verið skilgreint sem „ásættanleg skólalok“ eftir 3-4 annir hjá
nemendum sem ekki treysta sér til að ljúka framhaldsskólanum
öllum og er góðra gjalda vert sem slíkt. Það á að auðvelda fólki
að sækja um vinnu eða halda áfram námi síðar og þjónar þannig
mikilvægum tilgangi.
Atli Harðarson segir hins vegar réttilega: „Það stendur sem-
sagt til að skólar úrskurði um almenna mannkosti þeirra sem
útskrifast með minni skammt af námi úr framhaldsskóla en sleppi
slíkum palladómum um þá sem klára lengra nám. Þetta er svolítið
eins og sagt sé við þá sem fara styttra eftir menntabrautinni að
þeir geti fengið vottorð upp á að vera nokkurn veginn í húsum
hæfir en alvöruskírteini séu fyrir þá sem geta lært eitthvað
meira. Er líklegt að nemandi með snefil af sjálfsvirðingu kæri sig
um slíka umsögn og verði stoltur af skírteini sínu?“
Illugi Gunnarsson menntamálaráðherra lýsti því yfir í gær að
það stæði ekki til að gefa kjánalegar umsagnir af þessu tagi á
prófskírteinum. Það er ágætt að hann grípur fram fyrir hendurn-
ar á undirmönnum sínum. Hann mætti gera það oftar, því að þetta
er ekki eina dæmið um endemis bullið sem vellur út af kontórum
menntamálaráðuneytisins.
Tillagan um umsagnarbréfið er raunar í ágætu samræmi við
aðrar áherzlur menntamálaráðuneytisins varðandi framhalds-
skólann, sem eru aðallega að allir eigi að fá framhaldsskólavist,
fólki eigi að líða vel í skólanum og framhaldsskólarnir eigi að
vera sem líkastir hver öðrum. Áhugi á gæðum námsins, árangri
nemenda og að gerðar séu til þeirra raunverulegar kröfur virðist
hins vegar stundum hverfandi í ráðuneyti menntamála.
Menntamálaráðherra stoppar undirmennina:
Skrúfað fyrir bull