Fréttablaðið - 09.10.2014, Blaðsíða 37

FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 2014 3Geðhjálp ●
Sjálfshjálparhópur fólks með
geðklofa var stofnaður árið
2003 eftir að Garðar Sölvi
Helgason hafði varpað þeirri
hugmynd fram á aðalfundi
Geðhjálpar hvort ekki væri
kominn tími til að stofna
slíkan hóp.
Garðar segir það hafa skot-ið skökku við að sá sjúk-lingahópur í samfélaginu
sem væri með þann sjúkdóm sem
gæti valdið hvað mestri fötlun ætti
engan stuðningshóp. „Ég varpaði
því þeirri hugmynd fram á aðal-
fundinum og í kjölfarið var mér,
ásamt sálfræðingi Geðhjálpar,
falið að stofna slíkan hóp og hann
hefur starfað fram á þennan dag.“
Í upphafi voru vikulegir fund-
ir haldnir í húsnæði Geðhjálp-
ar en fljótlega voru þeir færðir í
húsnæði Vinjar við Hverfisgötu
í Reykjavík. „Frá upphafi höfum
við notið aðstoðar geðheilbrigðis-
starfsmanns og því virkar þetta
sem stuðningshópur, frekar en
sjálfsræktarhópur. Meðal þeirra
sem setið hafa fundi okkar eru
sálfræðingar og geðhjúkrunar-
fræðingar.“ Garðar leggur mikla
áherslu á mikilvægi þess að hafa
heilbrigðisstarfsmenn með því án
þátttöku þeirra er hætt við að hóp-
urinn lognist út af. „Þessir viku-
legu fundir okkar taka um klukku-
stund. Starfsmaðurinn sem situr
með okkur stjórnar ekki fundin-
um beint en grípur inn í ef þörf
er á. Stuðningur og nærvera hans
skiptir öllu máli og því er það
slæm þróun þegar búið er að tak-
marka þátttöku þeirra. Undanfar-
ið hefur geðhjúkrunarfræðing-
ur hópsins eingöngu getað komið
aðra hverja viku sem skaðar starf
okkar mikið.“
ALGJÖR TRÚNAÐUR RÍKIR
Margrét Eiríksdóttir, hjúkrunar-
fræðingur á Kleppi, hefur setið
fundina með hópnum undanfar-
in ár. Hún segir hefðbundinn fund
fara þannig fram að ein ákveð-
in bók sé rædd sem allir eru að
lesa saman. „Fyrst er lesið upp úr
henni og svo er farið hringinn þar
sem hún er rædd eða þar sem hver
og einn tjáir sig um eigin mál. Um
leið leita margir ráða hjá öðrum í
hópnum sem er mjög jákvætt enda
ríkir algjör trúnaður meðal hóp-
meðlima.“
Sjálfur finnur Garðar mikinn
styrk í hópnum enda skiptir miklu
máli að geta rætt málin í trúnaði
þegar þörf er á. „Geðsjúkdóm-
ar eru nefnilega lúmskir. Sá sem
haldinn er honum áttar sig ekki
endilega á því sjálfur heldur frek-
ar fólkið í kringum hann. Því er
árangur af svona hópastarfi svo
mikill og ekki síður starf Vinjar.
Sjálfur lenti ég á geðdeild tvisvar,
fyrst 1971, þá sautján ára gamall,
og svo aftur árið 1982 en þá hafði
ég asnast til að hætta á lyfjum. Á
einu ári hrundi heimurinn en á
þessum tími var engin Vin til stað-
ar og um leið enginn stuðningshóp-
ur. Annars hefði örugglega verið
hægt að koma vitinu fyrir mig
varðandi lyfin.“
Fordómar gegn geðsjúkdómum
hafa alltaf verið til staðar en Garð-
ar telur þá hafa minnkað jafnt og
þétt gegnum árin. „Mestu fordóm-
arnir í dag eru yfirleitt hjá okkur
sjálfum. Ég er búinn að vera á ör-
orkubótum síðan 1972 en sagði
aldrei tannlækninum mínum frá
því og borgaði fyrir vikið fullt
gjald. Ég notaði aldrei öryrkja-
miða í strætó og þrælaði mér gegn-
um öldungadeildina í MH og sagði
engum frá ástandi mínu. Fólk held-
ur oft að við séum hættuleg en það
er mikill misskilningur. Sjálf-
ur reyki ég ekki, hef aldrei orðið
drukkinn og aldrei neytt eitur-
lyfja. Ég er með hreina sakaskrá og
hef ekki einu sinni fengið umferð-
arlagasekt. Auk þess tókst mér að
leggja til hliðar pening af örorku-
bótum mínum og keypti mér íbúð.“
Geðsjúkdómar eru svo lúmskir
Hluti sjálfshjálparhóps fólks með geðklofa. F.v. efri röð: Kristín, Guðmundur, Hafdís og Garðar Sölvi. Neðri röð: Kári, Helgi og
Eyjólfur. MYND/STEFÁN
Alþjóða geðheilbrigðis -
dagurinn er haldinn víðs
vegar um heiminn þann 10.
október ár hvert. Deginum
var fyrst hrundið af stað árið
1992 af Alþjóðasamtökum um
geðheilsu. Markmið dagsins
er að opna umræðu um
geðsjúkdóma og stuðla að
fræðslu.
Á rið 1995 ákvað Ingibjörg Pálmadóttir, þáverandi heil-brigðisráðherra, að helga
10. október geðheilbrigðismálum á
Íslandi. Árið eftir var Alþjóða geð-
heilbrigðisdagurinn haldinn há-
tíðlegur hér á landi í fyrsta sinn
og árið 2009 var stofnað sérstakt
styrktarfélag Alþjóða geðheilbrigð-
isdagsins.
Bergþór G. Böðvarsson, for-
maður styrktarfélags Alþjóða geð-
heilbrigðisdagsins á Íslandi, segir
markmið dagsins að vekja athygli
á geðsjúkdómum, minnka fordóma
og stuðla að fræðslu.
„Fólk með geðsjúkdóma hefur
þurft að kljást við fordóma sam-
félagsins og einnig sína eigin for-
dóma. Við leggjum áherslu á að
þessi dagur sé fyrir alla,“ segir
Bergþór.
„Yfirskrift dagsins í ár er „lifað
með geðklofa“. Svo til allar fjöl-
skyldur á Íslandi geta átt von á því
að kynnast geðsjúkdómum af eigin
raun eða í frændgarði sínum.“
Vakin verður athygli á úrræð-
um sem standa til boða en geð-
heilbrigðisfélög og miðstöðvar á
landsbyggðinni munu meðal ann-
ars kynna sín störf. Fjölmörg sam-
tök og stofnanir standa að dagskrá
í tilefni af Alþjóða geðheilbrigðis-
deginum í Reykjavík, til dæmis.
Geðhjálp, Klúbburinn Geysir, Hug-
arafl, Vin, Lækur, Dvöl, Atvinna
með stuðningi – Vinnumálastofn-
un, geðsvið Landspítala – Háskóla-
sjúkrahúss, ADHD-samtökin, Ör-
yrkjabandalag Íslands og Velferð-
arsvið Reykjavíkurborgar.
Hefur dagurinn borið einhvern
árangur?
„Það hefur tekist að opna um-
ræðuna um geðsjúkdóma síðustu
ár og það má þakka þessum degi,“
segir Bergþór.
„Í tilefni Alþjóða geðheilbrigð-
isdagsins verður röð viðburða
dagana 9. til 15. október. Þá höfum
við fengið áhugaverðan fyrirles-
ara, Ivan Barry frá Edinborg, til
að segja sögu sína en hann heyrði
sjálfur raddir og deilir upplifun
sinni með áheyrendum.“
Þann 10. október klukkan 16
mun Dagur B. Eggertsson borg-
arstjóri ávarpa gesti við Hall-
grímskirkju. Þaðan verður síðan
gleðiganga niður í Bíó Paradís
með Lúðrasveitinni Svaninum en
hátíðadagkrá hefst þar klukkan
16.30. Almenningi verður boðið
frítt í bíó klukkan 18.
Sigrún Heiða Birgisdóttir, um-
sjónarmaður dagskrár Alþjóða
geðheilbrigðisdagsins, segir göng-
una mikilvæga.
„Gangan er gífurlega mikil-
vægur hlekkur í dagskránni því
þá gengur maður stoltur yfir því
að vera eins og maður er. Gay
pride á Íslandi hefur til að mynda
náð góðum árangri í að minnka
fordóma og vekja athygli á að
samkynhneigð er í góðu lagi. Við
stefnum á að stækka viðburð Al-
þjóða geðheilbrigðisdagsins á
næstu árum og vekja enn frekari
athygli á geðsjúkdómum og því að
það er hægt að öðlast bata og aukin
lífsgæði,“ segir Sigrún Heiða.
Nánari dagskrá má finna á
www.10okt.com. og Facebook
undir; Alþjóða geðheilbrigðisdag-
urinn 2014.
Eyða fordómum í garð geðsjúkra
Bergþór G. Böðvarsson, formaður styrktarfélags Alþjóða geðheilbrigðisdagsins, og Sigrún Heiða Birgisdóttir, umsjónarmaður
dagskrár Alþjóða geðheilbrigðisdagsins. MYNDVILHELM