Skessuhorn - 19.12.2008, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER
Á und an förn um árum hef ur það
færst í vöxt að dýra lækn ar beiti
flókn ari að gerð um til að freista þess
að lækna skepn ur sem verða fyr­
ir skaða. Sem dæmi um slíka skaða
er þeg ar tá rétti­ eða tá beygis in ar
slitna í fót leggj um stór gripa. Eft ir
slík ó höpp hef ur fram und ir þetta
oft þurft að fella dýr in þar sem þau
hafa ekki get að beitt klauf um eða
hóf um. Um er að ræða nokk uð al­
genga skaða. Með al þeirra dýra­
lækna sem reynt hafa slík ar lækn­
ing ar er Edda Þór ar ins dótt ir dýra­
lækn ir í Borg ar firði sem tek ist hef­
ur að lækna bæði kýr og hross sem
orð ið hafa fyr ir ó höpp um þar sem
sin ar í fót um hafa far ið í sund ur.
Skessu horn ræddi við Eddu fyr­
ir skömmu og bað hana að lýsa því
sem hún er að fást við.
Slíkt ó happ hvat inn að
dýra lækna nám inu
„Það er gam an að segja í upp­
hafi frá því að kveikj an að því að
ég upp haf lega fór í dýra lækn is nám
var ó happ sem teng ist slík um fót­
skaða á hrossi,“ hef ur Edda mál sitt.
„Ég bjó sem barn í Dan mörku og
var viku lega í reið skóla með stór­
um hest um, en ís lenski hest ur­
inn var þá ekki svo ýkja al geng ur í
Dan mörku. Í vetr ar fríi mínu hugs­
aði ég um unga reið skóla hryssu
Fram kvæm ir at hygl is verð ar að gerð ir á stór grip um
Kvíg an Fríða með létt gifs á fæti eft ir
að gerð sem Edda gerði á henni.
Bræð urn ir Guð mund ur og Pét ur í Geirs hlíð hjálpa til við að losa gifs ið af kvíg unni
og Edda fylgist með. Guð mund ur held ur á slíp irokk með sér stakri marm ara skífu,
en beita þarf mik illi lagni við að losa slíkt gifs af fæt in um.
Í dag er kýr in al heil brigð og bar ný lega
sín um öðr um kálfi í fjós inu í Geirs hlíð
Sár ið á hryss unni Prúð frá Skán ey var
vissu lega ljótt. Bein ið bert og slitna
sin in sést efst í sár inu til vinstri. Von ir
eru nú bundn ar við að hryss an verði
al heil eft ir þá að gerð sem Edda dýra­
lækn ir fram kvæmdi.
Ljós mynd/ Randi Hola ker
Vest leng ing ur árs ins 2005 var Kon ráð Andr és son.
Aug lýst eft ir til nefn ing um
um Vest lend ing árs ins 2008
Hver hef ur stað ið sig best og
verð skuld ar út nefn ing una Vest­
lend ing ur árs ins 2008? Í ell efta
skipti gengst Skessu horn nú fyr­
ir vali á þeim íbúa sem þyk ir hafa
skar að fram úr á ár inu sem er að
líða. Einu skil yrð in fyr ir til nefn­
ing um eru að við kom andi sé bú­
sett ur á Vest ur landi og hafi stað­
ið sig vel á ein hverju sviði á ár inu
eða á und an förn um árum.
Nú er aug lýst eft ir til nefn ing­
um og skulu þær send ar á net­
fang ið: skessuhorn@skessuhorn.is
fyr ir jól. Gott er að ör stutt ur rök­
stuðn ing ur fylgi. Í fyrsta tölu blaði
nýs árs verða úr slit kynnt og rætt
við verð launa hafann. Skor að er á
íbúa að taka þátt og senda okk ur
til nefn ing ar.
mm
Vest lend ing ur árs ins 2007 var Páll Stef áns son.
Vest lend ing ur árs ins 2006 var Bjarni Kr. Þor steins son.
sem hét Lotta, en við vin kon urn ar
feng um síð an að taka þátt í frum­
tamn ingu henn ar. Þá gerð ist það
eitt sinn að hryss an fæld ist og lenti
með aft ur fót í gadda vírs girð ingu
með þeim af leið ing um að tá rétt­
isin in skarst í sund ur. Hún var send
í að gerð í Dýra lækna há skól an um í
Kaup manna höfn og var þar lengi
í spelku. Þang að heim sótt u ég og
vin kona mín hryss una og þá sá ég
dýra lækna skól ann í fyrsta sinn. Eft­
ir það var ekki aft ur snú ið. Mörg um
árum seinna, þeg ar ég var við nám
í dýra lækn ing um í þess um sama
skóla, heim sótti ég reið skól ann og
var þá Lotta enn á lífi. Þessi reynsla
sat í mér og hef ég því lengi haft
á huga á að reyna slík ar lækn ing ar
hér á landi,“ seg ir Edda.
Tíma frek ar og
dýr ar að gerð ir
Und an far in ár hef ur Edda lát ið
verða af því að reyna slík ar lækn­
ing ar bæði á hross um og kúm. Síð­
an árið 1994 hef ur Edda búið og
starf að í Borg ar firði en hún býr í
Gilja hlíð í Flóka dal þar sem hún og
eig in mað ur henn ar Guð mund ur
Pét urs son hafa bæði hross og kind­
ur. Guð mund ur vinn ur hjá Vega­
gerð inni í Borg ar nesi en Edda hef­
ur sinnt dýra lækn ing um víðs veg ar
um Vest ur land í af leys ing um fyr­
ir hér aðs dýra lækna og einnig sem
praktíser andi lækn ir. Það dylst eng­
um sem þekk ir Eddu að þar fer
mik ið nátt úru barn og ber hún vel­
ferð stórra sem smárra dýra fyr ir
brjósti. Hún er þekkt fyr ir að fram­
kvæma ýms ar að gerð ir á skepn um
sem aðr ir telja ó ger leg ar og ekki til
þeirra vinn andi mið að við kostn­
að. Edda seg ir sjálf að sér finn ist
sárt að sjá skepn ur felld ar vegna
skaða sem hægt sé í mörg um til­
fell um að lækna, jafn vel þótt það sé
bæði tíma frekt og stund um kostn­
að ar samt verk sem alls ekki fá ist
greidd ur raun kostn að ur við. „Bæði
hross og góð ar kýr eru alltof verð­
mæt ar skepn ur til að fella af þeirri
á stæðu að svona sin ar í fót um fara
í sund ur. Mér finnst að það eigi að
minnsta kosti að reyna lækn ingu,
þótt aldrei sé hægt að full yrða um
hvort hún tak ist. Það hafa nokkr ir í
dýra lækna stétt hér á landi ver ið að
prófa sig á fram með að setja skepn­
ur í spelk ur og gifs og í fleiri til fell­
um en færri heppn ast að gerð irn ar,“
seg ir hún.
Ung kú bjarg að
Edda nefn ir dæmi um gripi
sem hún hef ur lækn að með þess­
um hætti. Kvíga var lækn uð og
þá hafa efni leg og verð mæt hross
fengið sam bæri lega með höndl un
hjá henni.
„Í maí í vor slasast fyrsta kálfs
kvíg an Fríða í mjalta þjóni í nýja
fjós inu á Refs stöð um í Hálsa sveit.
Hún var að fara í fyrsta skipti í bás­
inn, hrökk við og spark aði með aft­
ur fæti í járn stöng. Högg ið var mik­
ið og við það fóru í sund ur báð­
ar tá rétt is in arn ar fram an á fæt­
in um, sem leiða nið ur í sitt hvora
tána og ger ir kúnni kleift að rétta
úr fæt in um. Stórt og gap andi sár
kom auk þess á legg inn. Þetta lýsti
sér þannig að ef kvíg an lyfti fæt in­
um þá vís uðu klauf irn ar aft ur á bak
og handafl þurfti til að koma þeim
í rétta stöðu. Ljóst var að á verk ar á
fæt in um voru mikl ir og reiki stefna
upp hófst á bæn um um hvað gera
skyldi.“ Það varð úr að Edda var
köll uð á stað inn og á kveð ið í fram­
hald inu að í stað þess að fella kvíg­
una var hún flutt í fjós ið í Geirs­
hlíð þar sem Pét ur bóndi og mág­
ur Eddu býr. Þar er bása fjós og því
auð veld ara að sinna kvíg unni en í
lausa göngu fjós inu á Refs stöð um. Í
Geirs hlíð var gerð að gerð á kvíg­
unni en slík að gerð hef ur svo vit­
að sé ekki áður ver ið fram kvæmd
á naut grip hér á landi. Edda seg­
ir að það hafi ver ið rétt is in ar sem
slitn uðu í kvíg unni en þær sé auð­
veld ara að festa en hin ar svoköll­
uðu beygisin ar. Hér á landi hafa
þó áður ver ið með höndl uð hross
við sam bæri leg um á verka og þau
orð ið brúk un ar hæf til reið ar á eft­
ir. Edda er í hópi þeirra dýra lækna
sem fram kvæmt hafa slík ar að gerð­
ir á hross um og sum eru reið hross
í dag.
Að gerð in á kvíg unni fór fram í
Geirs hlíð þar sem fót ur inn var fyrst
sett ur í rétta stöðu og síð an var sár­
ið saum að. Kvíg an fékk kæru leys is­
lyf og stóð ró leg á nýja básn um sín­
um með an að gerð in fór fram. Eft­
ir að gerð ina var kvíg an á sýkla lyfj­
um og í létt gifsi á fæti í þrjá mán­
uði. Henni leið vel og át á gæt lega
all an tím ann og var mjólk uð með an
sár ið greri. Í dag er kvíg an heilsu­
hraust og mjólk ar vel, eft ir að hún
bar sín um öðr um kálfi í októ ber.
Stóð hest ur og tryppi
Edda seg ir að nú séu tvö ung­
hross í Borg ar firði með spelku
sam bæri legri þeirri sem not uð var
á fót inn á kvíg unni sl. sum ar. Þau
slös uð ust bæði á girð ingu. Þetta
eru tveggja vetra hryss an Prúð Sól­
ons dótt ir á Skán ey og vet ur gam all
foli í Borg ar nesi. „Í báð um til fell­
um var um að ræða svöðu sár, sem
ekki var hægt að sauma. Rétt is in
var hér um bil al veg í sund ur og ber
bein á stóru svæði á báð um þess um
trypp um. Edda seg ir að trypp in séu
bæði á sýkla lyfj um og verði á þeim í
tals verð an tíma.
Loks má geta þess að stóð hest­
ur inn Straum ur frá Innri­Skelja­
brekku varð fyr ir slysi í girð ingu
um miðj an júní árið 2007, þar sem
tá rétt is in á miðj um fót legg á aft­
ur fæti hrökk í sund ur. Straum­
ur var þá fjög urra vetra frum tam­
inn, en ó sýnd ur. „Gert var að sár­
um hans á Mið foss um og var hann
þar í spelku í stíu í vel á þriðja mán­
uð. Síð an var hann sett ur út í gerði
um haust ið, fyrst í stutt an tíma en
smám sam an lengd ist dvöl in úti.
Straum ur styrkt ist smám sam an og
var í girð ingu með mörg um hryss­
um nú í sum ar. Hest ur inn hreyf ir
sig í dag ó halt ur og verð ur spenn­
andi að fylgj ast með hon um í vet­
ur í á fram hald andi þjálf un,“ seg ir
Edda að lok um.
mm/Ljósm. hhs.