Skessuhorn - 19.12.2008, Blaðsíða 45

45 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER
Kópa reykj um hafa kind urn ar í hálf­
gerðri verk töku. „ Jónsi tók kind­
urn ar að sér, fær að stöð una og hey.
Það er á gætt að geta far ið í fjár hús­
in þeg ar manni sýn ist og spjall að
að eins við kind urn ar en ég er ó sköp
feg inn að minnka að eins við mig
vinn una. Jónsa er vel trú andi til
að fóðra og rækta fé og hef ur sýnt
góða til burði í sauð fjár rækt inni.
Ég ætla hins veg ar að halda á fram
með kýrn ar sjálf ur með an heils­
an er þokka leg. Mað ur verð ur að
hafa eitt hvað til að reka sig á fæt ur
á morgn ana.“
Ný lið un erf ið
Þótt Fúsi sé í og með að styðja
við ný lið un á búi sínu með því að
lána kind urn ar seg ist hann hafa
á hyggj ur af ný lið un í land bún aði
al mennt. Seg ir að hún verði erf­
ið næstu árin sök um þess hvern­
ig jarða verð hef ur þró ast og bænd­
ur hafa skuld sett búin. „ Fyrsta skil­
yrð ið til að ung ir menn geti haf­
ið bú skap er að þeir fái bú stofn og
jörð á við ráð an legu verði. Hér áður
fyrr fengu menn þetta sök um þess
að jarða verð var við ráð an legt, en
nú er hætt við að þeir sem láta af
bú skap hafi ekki efni á slíkri greiða­
semi, þótt þeir vildu. Þetta er slæmt
og ný lið un verð ur nær ó mögu leg.
Ég öf unda held ur ekki þá bænd ur
sem eru skuld sett ir og þurfa að láta
bank ana vaða yfir sig. Bank ar eru
ekk ert betri hús bænd ur en prest ar
og bisk upar voru hér áður.“ Þá seg­
ir Fúsi að því mið ur séu ekki endi­
lega alltaf réttu menn irn ir við bú­
skap. „Ég öf unda ekki þá sem hafa
hvorki gam an af að rækta land eða
fé en þeir eru til í röð um bænda.
Sum ir þekkja varla nokkra skepnu,“
bæt ir hann við.
Talið berst að hags muna mál um
bænda. Fúsi seg ir að lít ið fari fyr­
ir málsvör um bænda með al ráða­
manna þjóð ar inn ar, nema hvað for­
svars menn Bænda sam tak anna reyni
að halda uppi vörn um og gera sitt
besta. Hann kveðst sakna Guðna
Á gústs son ar úr póli tík og seg ir
hann hafa tal að upp ís lensk an land­
bún að og ver ið góð an málsvara
grein ar inn ar. Þó seg ir hann um­
ræð una um land bún að inn held­
ur vera að fær ast í rétt ara horf eft ir
gjald eyr is skort inn und an farn ar vik­
ur, en þá hafi menn opn að aug un
fyr ir því að standa þurfi vörð um ís­
lenska fram leiðslu.
Mest í Borg ar nes
For eldr ar Vig fús ar náðu háum
aldri. Pét ur bóndi lést 85 ára og
Helga móð ir hans árið 2003, þá 96
ára. Þau bjuggu hjá Fúsa alla sína
tíð, en Helga fór á dval ar heim il ið
í Borg ar nesi eft ir að hún var kom­
in yfir ní rætt. Eft ir alda mót in fékk
Fúsi frænku sína Sól rúnu Kon ráðs­
dótt ur til að taka við hús stjórn í
Hæg indi. Þau eru systra börn og
læt ur Fúsi vel af sér í dag og er
á nægð ur með þeg ar líf fær ist í hús­
ið, til dæm is þeg ar barna börn Sól­
rún ar dvelja hjá þeim. Sjálf ur hef­
ur Fúsi aldrei búið með konu og á
ekki börn.
En hef ur hann sök um bú skap­
ar ins get að ferð ast um og skoð­
að land ið? „Já, en þó hef ég að al­
lega far ið í Borg ar nes ­ meira að
segja oft,“ svar ar hann kím inn. Fúsi
kveðst þó nokkrum sinn um hafa
ferð ast um Norð ur­ og Suð ur land
þótt aldrei hafi hann ekið hring­
veg inn og því ekki kom ist á Aust­
firð ina. Aldrei seg ist hann held ur
hafa far ið til út landa og langi ekki
til þess, þá væri yf ir gnæf andi hætta
á að hann þyrfti að éta hænsna kjöt
og það vilji hann forð ast í lengstu
lög. „Það er lík lega telj andi á fingr­
um ann arr ar hand ar þau skipti sem
ég hef ekki kom ist í fjós síð ast lið in
10­20 árin, eða frá því ég hætti að
fara í leit ir. Mað ur er lík lega frek ar
heima kær.“ Fúsi var í ára tugi fjall­
kóng ur í Lamba tungu leit sem er
tveggja daga leit en far ið um mýr­
lendi og keld ur í blautasta hluta
Arn ar vatns heið ar og því með erf­
ið ari smala mennsk um sér stak lega
eft ir vot viðra sum ur.
Hætti þeg ar hann tap aði
fyr ir stelpu
Fúsi hef ur tek ið virk an þátt
í ýmsu fé lags starfi sveit ar inn ar.
Sveit ung ar kusu hann ít rek að til
setu í hrepps nefnd og þá var hann
deild ar stjóri Reyk holts dals deild ar
Kaup fé lags ins um ára bil enda mik­
ill sam vinnu mað ur og þyk ir mið­
ur hve veg ur Kaup fé lag anna hef­
ur minnk að. Hann var og virk ur
fé lagi í Ung menna fé lagi Reyk dæla
og þótti ekki koma til greina ann að
en að hann stýrði út gáfu af mæl is­
rits fé lags ins í vor. „Ég gekk í ung­
menna fé lag ið árið 1953. Gunn ar á
Breiða bóls stað plat aði mig með sér
í það. Ég er ekki viss um að mér hafi
ver ið gerð ur stærri greiði. Þar lærði
mað ur ým is legt og þar sam ein uð­
ust fé lag ar í ýms um leik og starfi.“
Að spurð ur seg ist hann hafa keppt
í í þrótt um á sín um yngri árum;
milli vega lengd um í hlaupi, fót­
bolta og þó nokk uð mörg ár kastaði
hann kringlu. „Ég keppti lengi í
kringlu kasti eða þar til ég var um
hálf fimmtugt. Þá voru eng ir aðr ir
strák ar eft ir til að keppa við mig. Þá
var ég lát inn keppa með stelp un um
og eft ir að ég tap aði fyr ir stelpu af
Snæ fells nesi eitt sum ar ið hætti ég
al veg. Þá spil aði ég að eins fót bolta
en var aldrei góð ur. Lið ið var sam­
sett héð an úr Umf. Reyk dæl um,
Dag renn ingu og Ís lend ingi og var
lík lega með lé legri lið um á land­
inu, en það var samt alltaf gam an.
Við töp uð um sjald an minna en átta
­ núll, þó það hafi reynd ar ein staka
sinn um kom ið fyr ir að við ynn um
leiki. Við flækt umst þó víða til að
keppa, fór um t.d. út fyr ir Heiði og
á Hvann eyri en spil uð um heima­
leik ina hér á Reyk holts eyr inni.“
Fúsi sat lengi í stjórn ung menna­
fé lags ins en á síð ari árum hef ur
hann m.a. set ið í stjórn bóka safns­
ins og var lengi í stjórn skóg rækt ar­
nefnd ar fé lags ins sem séð hef ur um
skóg ar reit inn við Loga land. Það
starf seg ist hon um hafa lík að vel
eða eins og hann seg ir sjálf ur: „Þar
gat ég gert það sem ég nennti.“
Var kennd ur
kveð skap ur nafna síns
Fúsi í Hæg indi hef ur lengi ver­
ið lið tæk ur hag yrð ing ur og þannig
skip að sér í nokk uð fjöl menn­
an flokk upp sveit unga í Borg ar­
firði sem eiga auð velt með að koma
hugs un um sín um í rím að mál. Má
þar nefna Helga á Snart ar stöð um,
Dag bjart og Dísu í Hrís um, Bjart­
mar á Norð ur Reykj um, Flosa á
Bergi og Sig fús í Skrúð, en þann
síð ast talda seg ir Fúsi að eigi sök ina
á því að hann fór sjálf ur að yrkja.
„Þeg ar hann var ung lings pilt ur
voru hann og Bjart mar að kveð ast
á. Það fóru að ganga vís ur um dal­
inn og voru þær sagð ar eft ir Fúsa.
Ó kunn ug ir, að flutt ir menn eign uðu
mér þess ar vís ur. Þetta voru á gæt ar
lausa vís ur sem ég hefði gjarn an vilj­
að hafa gert. Sjálf ur hafði ég fram
að því lít ið gert af vís um, en alltaf
haft gam an af þeim frá því Helgi
gamli í Hæg indi kvað og raulaði
lausa vís ur fyr ir mig sem smá strák
og ég á end an um lærði. Ein vís an
sagði frá sjó manni í upp vexti Helga
í Fló an um, sem lík lega hef ur gert
að leik sín um að mæla vega lengd á
báti sín um í ára tog um:
Frá Eyr ar bakka út á Vog
er þar mæld ur veg ur:
Átján þús und ára tog ­
átta tíu og fjeg ur.
„Ég hef lík lega ver ið kom inn yfir
fer tugt þeg ar menn fóru að ósekju
að eigna mér þess ar vís ur Fúsa í
Skrúð. Þá fór ég að reyna að æfa
mig í vísna gerð inni, fannst ég þurfa
að geta svar að fyr ir mig. Sýn ir lík­
lega hvað ég var bráð þroska hversu
snemma ég byrj aði! Mér hafði alltaf
fund ist eig in kveð skap ur vera vit­
laus en ein hvern veg inn sí að ist
þetta inn hjá mér með æf ing unni.
Ég hefði senni lega aldrei get að ort
nema vegna þess hversu mik ið ég
vann einn. Kýrn ar eru góð ir fé lag­
ar og þeg ar mað ur þyk ist kunna
verk in sem mað ur er að vinna, þá
gefst tími til að hugsa um ann að á
með an, til dæm is með an á mjölt un­
um stend ur. Það hef ur líka hjálp að
mér að vísna hefð er nokk uð rík hér
um slóð ir. Til dæm is voru á hverj­
um bæ í Hvít ár síðu ann að hvort
skáld eða hag yrð ing ar, nema hvoru
tveggja væri, og Borg firð ing ar hafa
marg ir hverj ir gam an af kveð skap.
Við slíkt um hverfi þrífst vísna gerð
bet ur en ella.“
Fúsi seg ir að nauð syn legt sé að
hafa með fætt brageyra til að geta
sett sam an vís ur en vísna gerð snú­
ist hins veg ar mest um æf ingu eins
og svo margt ann að í líf inu. „Hæfi­
leik inn til að setja sam an vís ur erf ist
þó stund um. Þá geta menn þjálf að
vísna gerð ina með því að lesa mik­
ið af kveð skap.“ Fúsi seg ir hring­
hend una skemmti leg an brag ar hátt,
ef ein hend ing fæð ist, þá yrki hitt
sig sjálft. Eina slíka setti hann sam­
an um kunn an frétta mann:
Sigl ir þétt an sál in fróm
sög ur rétt ar hef ur.
Geng ur létt á gúmmí skóm
Gísli frétta nef ur.
Fúsi seg ir að með an þeir Dag­
bjart ur á Refs stöð um bjuggu ein ir í
sitt hvoru kot inu hafi þeir stund um
hringt í hvorn ann an og dund að sér
við að setja sam an vís ur í sím ann.
Ein slík er svona, en Fúsi seg ir hana
þó að al lega eft ir Bjart:
Hug aðu að heilsu þinni
hæfi lega stress að ur.
Vertu þar með sæll að sinni.
Sömu leið is ­ bless að ur.
Fúsi orti fyrr í haust í til efni
á stands ins í þjóð fé lag inu og af leið­
ing ar gjörða út rás ar vík ing anna:
Geng is fall menn gruna síst,
þótt gróð inn verði að fisi.
Höf uð paur inn held ur víst
að hann sé ein hver risi.
Eins og mörg um Borg firð ing­
um þyk ir Fúsa í Hæg indi vænt um
spari sjóð inn og harm aði tíð ind­
in síð sum ars. Held ur þótti hon um
við spyrna manna þó lág stemmd,
eins og ein kenn ir stund um Borg­
firð inga, þeg ar fyr ir lá hvern ig
kom ið var fyr ir nær ald ar göml um
sjóðn um:
Nú er þörf að bæta böl,
Borg firð ing ar hvísla.
Horn steinn varð að hrúgu af möl
í hönd un um á Gísla.
Það er kom inn fjósa tími hjá Vig­
fúsi bónda í Hæg indi. Við rölt um
sam an út í fjós þar sem kett irn ir
taka fagn andi á móti hús bónda sín­
um og kýrn ar umla þakk lát ar fyr­
ir að hann sé mætt ur. Virðu leg um
eldri fressketti, sem gegn ir emb­
ætti músa veið ara, er klapp að á koll
og kún um er gef in tað an. Kveikt
er á mjalta vél inni og sest nið ur við
mjalt ir. Vafa laust fæð ist vísa eft ir að
gest ur þakk ar fyr ir sig og kveð ur.
mm
Í skonsu inn af mjólk ur hús inu er gömlu
brús un um og mjalta tækj un um hag an­
lega kom ið fyr ir í rekk um. Tæki og tól
sem brátt heyra sög unni til í bú skap ar­
hátt um nýrr ar ald ar.
„Ég hafði gam an af að stúss ast í skóg­
rækt ar nefnd ung menna fé lags ins. Gat
unn ið þar þeg ar ég nennti.“ Hér er Fúsi
í skóg in um við Loga land.
Ná grann arn ir Eyjólf ur á Kópa reykj um og Fúsi bíða á samt öðr um eft ir að safn ið
komi af fjalli við rétt ar vegg inn í Fljóts tungu í haust.
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/O
R
K
4
01
67
1
1/
07
or.isTakið þátt í jólaleik Orkuveitunnar á www.or.is
Hlýjar og bjartar hátíðarkveðjur