Skessuhorn - 19.12.2008, Blaðsíða 65

65 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER
Þeg ar Sess elja Páls dótt ir í Stykk­
is hólmi fer að tala um hlut ina eins
og þeir voru á sjö unda ára tugn um,
þeg ar ungt fólk þurfti virki lega að
hafa fyr ir því að koma sér upp þaki
yfir höf uð ið, þá er nær tækt að hugsa
eitt hvað á þá leið, að það öldu rót
sem ís lenska þjóð ar skút an þarf sí­
fellt að glíma við, geri það að verk­
um að hlut irn ir séu oft og tíð um
ekk ert ó svip að ir frá tíma til tíma,
þó að breyt ing ar verði þar á milli.
Sess elja og henn ar fólk hef ur eins
og marg ir Ís lend ing ar þurft tals vert
á sig að leggja um tíð ina. Hún hef ur
líka lært að það er gef andi að styðja
við sitt sam fé lag og það var einmitt
sá streng ur í lífi Sess elju sem var
kveikj an að við tali við hana í jóla­
blað Skessu horns.
Sess elja er fædd og upp al in í
Stykk is hólmi. Fædd ist og ólst upp
á Silf ur göt unni þar sem hún býr,
það eru reynd ar að eins tvö hús á
milli bernsku heim il is ins og húss ins
að Silf ur götu 36 sem hún og mað­
ur henn ar Þor berg ur Bær ings son
byggðu um miðj an sjö unda ára tug­
inn.
Unn ið myrkr anna
á milli
„For eldr ar mín ir voru Sæ munda
Þor valds dótt ir og Páll Odds son.
Við vor um fimm systk in in, þrjár
stelp ur og tveir strák ar. Bræð ur
okk ar eru báð ir látn ir og féllu frá
langt um ald ur fram. Sorg in hef ur
sótt okk ur heim oft og hart, en við
höf um þó tek ið á mál um af skyn­
semi að mér finnst. Þeg ar ég var að
al ast upp um miðja síð ustu öld var
hér tölu vert at vinnu leysi, en okk ur
leið vel þrátt fyr ir það. Fað ir minn
var verka mað ur og vann við allt til­
fallandi m.a. beitn ingu og síð an
í ára tugi í fisk vinnslu hjá Sig urði
Á gústs syni. Þar vann einnig móð­
ir mín, en kon ur unnu þá flest ar úti
hluta úr ár inu.“
Sess elja seg ir að efni hafi því ekki
ver ið mik il í föð ur hús um og því
ekk ert þýtt að hugsa um lang skóla­
nám eft ir að skyldu námi lauk, var
hún þó búin að fá inni í Kvenna­
skól an um, með það fyr ir aug um að
fara í kenn ara nám. „Ég var hepp in
að loknu lands prófi. Þá bauðst mér
vinna á sím stöð inni, und ir stjórn
Árna Helga son ar, þess á gæta manns
og þar vann ég lengi en þó með hlé­
um. Snemma kynnt ist ég mann in­
um mín um, Þor bergi Bær ings syni.
Við á kváð um eins og marg ir aðr ir
á þess um tím um að byggja okk ur
hús. Minn mað ur er lærð ur smið­
ur og það auð veld aði okk ur hlut ina.
Það var líka frek ar regla en und an­
tekn ing að menn réttu hvor um öðr­
um hjálp ar hönd, gilti þá einu hver
iðn grein in var. Þannig voru heilu
hverf in byggð upp á sín um tíma.
Menn unnu myrkrana á milli til
að koma upp hús um sín um. Okk ur
tókst að koma hús inu upp í fok helt
og láns hæft á stand og svo var fram­
hald ið tek ið eft ir efn um og á stæð­
um og flutt inn í hús ið hálf kar að,
með bráða birgða inn rétt ing um og
án þess að gólf­ og loft efni væru
kom in.“
Fóst ur barn á
papp ír un um
Lána fyr ir greiðsl an var ekki mik­
il á þess um tíma að sögn Sess elju.
,,Bygg ing ar lán in voru ekki há og
þeim fylgdu nokk uð ströng á kvæði,
ann að en tíðkast hef ur nú und an­
far ið. Þótt við byggð um í sjálfu sér
ekki stórt hús, þá var það samt of
stórt til að við fengj um lán út á það
barn laus, sem við vor um á þess um
tíma. Við gift um okk ur árið 1966
og brugð umst við þessu með því að
taka frænda minn og upp eld is bróð­
ur Þor bergs í fóst ur á papp ír un um,
þannig urð um við „láns hæf“.
Barna lán okk ar lét ekki á sér
standa. Dótt ir fædd ist okk ur árið
1967 og heit ir hún Krist ín Jó­
hanna. Páll Vign ir fædd ist ‘69, Sæ­
þór Heið ar fædd ist ´71 og yngsta
dótt ir okk ar, Berg lind Lilja, fædd ist
1980. Þau eru stolt okk ar for eldr­
anna, vel gerð og harð dug leg. Okk­
ur fannst, og ekki síst mér, að börn­
in okk ar yrðu að mennta sig eins
og hug ur þeirra stæði til. Þeirra val
var að sú elsta er hjúkr un ar fræð ing­
ur, strák arn ir róm að ir kokk ar hér í
bæ og sú yngsta við skipta fræð ing ur.
Síð an eig um við tvær góð ar tengda­
dæt ur. Barna börn in okk ar ynd is leg
eru orð in fimm.“
Vildi koma und ir
sig fót un um
Sess elja vann í fjölda ára hjá Pósti
og síma, en þó með hlé um eins og
hún sagði, vann til að mynda í al­
hliða fisk vinnslu þar á milli eins
og tíðk að ist á þess um árum. Árið
1991 kenndi Sess elja sér las leika og
reynd ist þurfa að fara í kransæða­
út víkk un. Þá kom í ljós að Sess elja
var rétt inda laus hjá þess um „ann ars
á gæta vinnu stað“ eins og hún seg ir
sjálf og var laus ráð in þann tíma sem
hún vann þar seinni árin. Ekki voru
lík ur á að fast ráðn ing feng ist og þar
með á kvað Sess selja að hætta störf­
um hjá Pósti og síma.
„Það hef ur í raun ver ið sama hvar
ég hef unn ið. Mér hafa alltaf lík að
vel þau störf sem ég hef unn ið, en
þarna kom það sér vel að vera bjart­
sýn. Ég taldi það besta í stöð unni
að reyna að koma und ir mig fót­
un um sjálf, hafði af for sjálni keypt
mér versl un ar leyfi nokkrum árum
áður. Með það í hönd um leit aði
ég að kon um sem myndu vilja taka
á hætt una með mér að stofna versl­
un. Frænka mín, Þór hild ur Páls­
dótt ir, sló til og frá því í júní 1992
höf um við rek ið hér versl un ina
Heima horn ið.
Við gát um varla byrj að á erf ið­
ari tím um að reka versl un. Það var
hálf gerð kreppa í byrj un tí unda ára­
tug ar síð ustu ald ar og fyrstu árin
frek ar erf ið. Versl an ir hér voru að
leggja upp laupana, en mér fannst
úti lok að ann að en að hér væri rek­
in lít il gjafa vöru versl un sem hef ur
þó ver ið að stækka með ár un um og
er í dag orð in miklu stærri en við
ætl uð um í upp hafi. Það væri raun ar
hægt að segja margt um þetta basl
okk ar, en með miklu að haldi hef­
ur okk ur tek ist að halda versl un­
inni gang andi hing að til, hvað sem
fram tíð in ber í skauti sér.“
Lærði mik ið
í kven fé lag inu
Sess elja hef ur haft for göngu um
safn an ir fyr ir hinu og þessu sem
henni hef ur fund ist þörf fyr ir í
Hólm in um. Það byrj aði með vef­
mynda vél í til efni þess að 160 ár
voru síð an veð ur at hug an ir hófust
þar. „Vef mynda vél in hef ur kom ið
sér vel fyr ir þá sem hyggja á ferð ir
hing að, aðr ir líta á sín ar heima slóð­
ir glað ir í bragði og ekki síst hin ir
sem skoða feg urð bæj ar ins. Geysi­
leg að sókn hef ur ver ið á vél ina og
kvart an ir ber ast víða að sé vél in
ekki virk, ekki síst er lend is frá.“
Þá hef ur Sess elja beitt sér fyr­
ir söfn un og kaup um á hljóð tækj­
um. Þar af eru þrjú í grunn skól an­
um, eitt á dval ar heim il inu, leik skól­
an um og sjúkra hús inu. Hún seg­
ir tæk in til að létta fólki líf ið sem
og bekkirn ir sem keypt ir voru til að
setja nið ur um bæ inn. „ Þetta hef ur
ekki ver ið á valdi einn ar mann eskju,
held ur fyr ir sam stillt átak bæj ar búa,
þó vissu lega verði ein hver að taka
af skar ið í byrj un. Þess um verk efn­
um er eng an veg inn lok ið,“ seg ir
Sess elja, en hún er í nefnd sem er
á fullu að safna fyr ir org eli í nýju
kirkj una á Borg inni. Sess elja hef ur
ver ið virk kven fé lags kona í ára tugi
og seg ir for rétt indi í því að starfa í
slík um fé lags skap, þar megi margt
gott læra og kven fé lög in hafi lát ið
ótal margt gott af sér leiða á liðn­
um ára tug um.
Veik fyr ir
Baggalúts lag inu
Sess elja seg ist vera mik il jóla­
mann eskja og jól in séu fyrst og
fremst há tíð fjöl skyld unn ar. „Það
er ekki þannig að ég sé svo skipu­
lögð mann eskja, að ég sé búin að
und ir búa jól in með löng um fyr­
ir vara. Tími til jó la und ir bún ings
breytt ist eft ir að við byrj uð um með
búð ina. Hitt er svo ann að mál, að
jól in koma hvort sem allt hef ur
ver ið gert sem mað ur hefði vilj að.
Boð skap ur jól anna kem ur alltaf við
hjart að í mér og jóla sálm ar og jóla­
lög in al veg ynd is leg. Ég er ofsa lega
veik fyr ir Baggalúts lag inu, „Sag an
af Jesús“. Text inn er al veg snilld.
Með an tengda for eldr ar mín ir
lifðu og voru hress ir þá var að fanga­
dags kvöld hald ið há tíð legt heima
hjá þeim, allt upp í fjöru tíu manns
hitt ust þá og nutu þess að borða
sam an og spjalla. Síð an vor um við
með for eldr um mín um um ára mót­
in. Börn in okk ar voru nú ekki viss
um að við gæt um hald ið að fanga­
dag inn há tíð leg an þeg ar stór fjöl­
skyld an hætti að koma svona sam­
an. En jól in eru ynd is leg ur tími og
gott að hafa alla ást vini sína í kring­
um sig. Á jóla kvöld ið kom um við
sam an hér heima og borð um hangi­
kjöt. Það er alltaf mik il til hlökk­
un sem fylg ir komu jól anna en líka
mik ill sökn uð ur. Okk ur finnst jól­
in þó ekki koma fyrr en við höf um
far ið í kirkju garð inn á að fanga dag
og kveikt á kert um á leið um ást vina
okk ar sem þar hvíla.“
þá
Jól un um fylg ir bæði til hlökk un og sökn uð ur
Sess elja Páls dótt ir þyk ir hafa sýnt frum kvæði í ýmsu í Hólm in um.