Læknablaðið - 15.12.2002, Side 7

RITST JÚRIUARGREIIUAR
Um læknisþjónustu sérgreina
utan sjúkrahúsa
-----------------■ Undanfarna mánuði hafa
sérfræöilækna
Tryiigingaslofnunar ríkisins
(TR) vcrið til umfjöllunar
víða. Sú umfjöllun hefur ein-
kennst af lítilli þekkingu og
innsæi en meira af upphróp-
TkSöf unum og stórum orðum.
^Hfl^^H Fyrir sérfræðinga hefur þessi
Þórður umræða verið meiðandi en
Sverrisson áhugi og vilji til að skoða
málið af alvöru er takmark-
aður hjá fjölmiðlum og eru þeir dyggilega studdir
af ýmsum hrópendum af vettvangi stjórnmála og
þjóðmála. Þessi umræða er þannig að trúlega er
rétt að fyrirgefa þeim því þeir vita ei hvað þeir
gjöra. Megináhættan er þó að almannatrygginga-
kerfinu verði unnið óbætanlegt tjón og heilbrigðis-
þjónusta versni, samanber barnalæknaþjónustuna
sem nýlega var í fréttum. Heilbrigðisþjónustan
hvílir á þrem meginstoðum, heilsugæslu, sjúkra-
húsum og -stofnunum og síðan sjálfstætt starfandi
sérfræðingum. Síðastnefndi hópurinn hefur haft
sérstöðu þar sem miðstýring hefur verið minnst þar
og áherslan á að veita þjónustu mest. Þessi megin-
stoð hefur því sætt harðastri gagnrýni og er grunuð
um ýmis þaulhugsuð samsæri gegn almenningi og
skattgreiðendum í baráttu sinni gegn stofnanavæð-
ingu og afkastaleysi. Svo mun alltaf verða. Merki-
legt er að öll umræða um heilbrigðismál snýst fljót-
lega um launakjör lækna, líkt og menntamál snúast
í umræðu um kjör kennara, og jafnvel trúmál um
laun presta. Viðfangsefnið gleymist, - því að þjón-
usta skal hin sjúka, nemandann og sóknarbarnið.
Sjálfstætt starfandi sérfræðingar hafa árum saman
rekið stofur sínar og hefur þeim vaxið fiskur um
hrygg þar sem tæknibyltingin hefur gert læknum
kleift að veita meiri þjónustu á stofum. Þessi breyt-
ing bætir þjónustuna og er mun ódýrari en aðrir
valkostir.
Mestar hafa breytingarnar orðið á síðustu íjór-
um til fimm árum. Nú starfa yfir 370 sérfræðingar
innan þessa kerfis og sinna yfir 370.000 komum og
15.000 aðgerðum á ári hveiju. Þessi vinna er unnin
innan almannatryggingakerfisins þar sem hvert
verk er skráð í svo gegnsæju kerfi að erfitt er að
hugsa sér betrumbót á. Öll verk eru skráð á ein-
staka lækna og er það einn af annmörkum kerfis-
ins. Svo virðist sem viðkomandi læknir hafi þessar
greiðslur sem laun. Svo er ekki því þetta eru laun
Höfundur er formaður samninganefndar Læknafélags
Reykjavíkur. Hann er einnig sérfræðingur við Augndeild
Landspítala og sjálfstætt starfandi augnlæknir.
móttökuritarans, sjúkraliðans, hjúkrunarfræðings-
ins, - þær borga tækin sem notuð eru, tryggingar og
svo framvegis.
Þá hefur umræðan aðallega snúist um útreikn-
ing á nokkrum einstaklingum sem eru undantekn-
ingar kerfisins en þjóna vel upphrópunum hinna
hreinlyndu hneykslara. Reyndar má lfkja því við að
lýsa loftslagi með því að lýsa fjórum til fimm af-
brigðilegustu dögunum og draga síðan ályktanir af
því.
Vöxtur þessarar starfsemi hefur verið mikill síð-
ustu ár. Þetta sýnir hversu vel þetta kerfi er fallið til
að veita heilbrigðisþjónustu. Stór hluti svokallaðra
ferliverka fluttist út af sjúkrastofnunum á stofur
lækna á árunum 1998 til 2000. Fjárveitingarnar
urðu hins vegar eftir á stofnunum. Meginvanda-
málið er að sá sparnaður hefur ekki skilað sér þótt
verkefnum stofnana hafi fækkað. Stórar stofnanir
ná ekki fram spamaðinum sem þar ætti að koma
fram. Niðurstaðan er að sérfræðingar eru sakaðir
um að reyna að þurrausa sjóði heilbrigðiskerfisins.
Það gera þeir ekki. Reyndar sýna staðtölur TR að
kostnaður sérfræðilækna hefur hækkað minna en
aðrir hlutar sjúkratrygginga. En hver hefur áhuga á
því? Hver hefur áhuga á því að greiðslur fyrir tann-
lækningar eru 50% af öllum kostnaði sérfræðilækna.
Tennumar einar sér kosta helming af öllum sjúk-
lingakomunum, öllum blóðrannsóknunum, röntgen-
rannsóknunum og aðgerðunum 15.000 hjá sérfræð-
ingum! Þó er sjúklingahlutinn lágur hjá sérfræðing-
um miðað við tannlækna. En þetta vekur engan
áhuga. Og þó að greiðslur sjúklinga séu hvergi
hærri í almannatryggingakerfinu en hjá sérfræðing-
um þá er mesta eftirspurnin eftir þjónustu þar og
mesti vöxturinn því þetta er þó kerfi sem enn getur
veitt þjónustu þó markvisst sé unnið að því að gera
sérfræðiþjónustu óaðgengilega.
Læknafélag Reykjavíkur hefur ítrekað sett fram
tillögur sem miða að því að skapa samkeppni innan
þessa kerfis. Hið pólitíska vald hefur hins vegar
engan áhuga á því. Óttinn við að læknar kunni að
hagnast á breytingum kemur í veg fyrir að hægt sé
að fá fram samkeppni. Einnig er skráning allra
verka á einstaka lækna til þess fallin að gera þessar
læknastofur vanmáttug fyrirtæki. Þó mikið hafi
áunnist síðustu ár eru fyrirtækin ekki nægjanlega
sterk til að taka að sér stærri verkefni og munu ekki
ná þroska og slagkrafti til viðameiri reksturs með-
an þeim er haldið í núverandi spennutreyju af-
slátta, skerðinga og bakreikninga.
Helsta áhyggjuefnið nú er að TR nái að vinna
almannatryggingakerfinu verulegt og varanlegt
tjón. Samningar sérfræðinga eru nú fullir af skerð-
ingum og takmörkunum um hvað einstaka læknar
Frágangur
fræðilegra greina
Höfundar sendi tvær gerðir
handrita til ritstjórnar
Læknablaðsins, Hlíðasmára
8,201 Kópavogi. Annað án
nafna höfunda, stofnana og
án þakka sé um þær að
ræða. Greininni fylgi
yfirlýsing þess efnis að allir
höfundar séu samþykkir
lokaformi greinar og þeir
afsali sér birtingarrétti til
blaðsins.
Handriti skal skilað með
tvöföldu línubili á A-4
blöðum. Hver hluti skal
byrja á nýrri blaðsíðu
í eftirtalinni röð:
• Titilsíða: höfundar,
stofnanir, lykilorð á ensku
og íslensku
• Ágrip og heiti greinar
á ensku
• Ágrip á íslensku
• Meginmál
• Þakkir
• Heimildir
Töflur og myndir skulu vera
á ensku eða íslensku, að vali
höfunda.
Tölvuunnar myndir og gröf
komi á rafrænu formi ásamt
útprenti. Tölvugögn (data)
að baki gröfum fylgi með,
ekki er hægt að nýta myndir
úr PowerPoint eða af
netinu.
Eftir lokafrágang berist allar
greinar á tölvutæku formi
með útprenti.
Sjá upplýsingar um frágang
fræðilegra greina:
http://lb.icemed.is/
Umræðuhluti
Skilafrestur efnis í næsta blað
er 20. undanfarandi
mánaðar nema annað sé
tekið fram.
Læknablaðið 2002/88 883