Læknablaðið - 15.12.2002, Blaðsíða 21

FRÆÐIGREINAR / LUNGU OG HEILSA
Berkjuauðreitni: Auðreitni í berkjum var mæld á
35 rannsóknarsetrum og hjá 16 þjóðum (31). Við
samanburð milli landa kom fram minnst auðreitni á
íslandi, en þátttakendur í Noregi, Sviss, Svíþjóð,
Spáni og Ítalíu höfðu einnig litla auðreitni. Auðreitn-
in var hins vegar mest í Eyjaálfu, Bretlandi og Banda-
ríkjunum (31) (tafla V).
Ný asmatilfelli eftir árgöngum: Til könnunar á nýj-
um asmatilfellum eftir árgöngum voru lögð til grund-
vallar svör úr spurningunum: „Hefur þú nokkurn tím-
ann fengið asma?“ og „Hvað varst þú gamall/gömul í
fyrsta skipti sem þú fékkst asmakast?“ Þátttakendur
voru 17,613 frá 35 rannsóknarsetrum og 15 löndum
(32). Nýgengi asma hækkaði eftir því sem fæðingar-
árin færðust nær okkur í tíma. Ahættustuðlarnir (OR)
voru 1,13 (0,94-1,34), 1,39 (1,17-1,66), 2,01 (1,60-2,51)
og 2,33 (1,81-2,98) fyrir tilsvarandi árganga 1951-55,
1956-60,1961-65 og 1966-71 þegar nýgengi asma þess-
ara árganga var borið saman við nýgengi árganganna
1946-50. Aukning varð hjá báðum kynjum og óháð
því hvenær asmi byrjaði. Árlegt nýgengi asma var 3,3
á þúsund íbúa fyrir aldurshópinn 0-15 ára og 1,2 á þús-
und íbúa í aldurshópnum 16-44 ára (tafla VI). Fyrir
ísland voru þessar tölur 1,9 og 1,0.
Nýgengi asma eftir kyni: Með sömu spurningum
var nýgengi asma hjá kynjunum borin saman frá
barnæsku og fram að 44 ára aldri (33). í barnæsku
voru minni líkur á því að stúlkur fengju asma en
drengir (OR: 0,74 og 0,56 fyrir aldurshópana 0-5 og 6-
10). Um kynþroskaaldur voru líkur á asma svipaðar
hjá báðum kynjum en eftir það voru meiri líkur til
þess að konur fengju asma en karlmenn (OR: 1,38-
5,91). Þessi munur á kynjum kom fram hjá öllum
þátttökuþjóðunum.
Ofnœmissjúkdómar og erfðir: Spurt var um asma,
ofnæmi í nefi og exem. Spurningar sem lagðar voru til
grundvallar voru: Hefur þú nokkurn tímann fengið
asma? Hefurðu haft nokkuð ofnæmi í nefi þar með
talið frjókvef? Hefurðu nokkurn tímann haft exem
eða einhvers konar húðofnæmi? Einnig var spurt um
asma, ofnæmi í nefi og exem hjá systkinum og for-
eldrum. Þannig var hægt að kanna hvaða áhrif það
hafði að eiga foreldra eða systkini með þessa sjúk-
dóma (34). Ofnæmisasmi (extrinsic asthma) var skil-
greindur sem asmi samfara ofnæmissjúkdómum
(exem/ofnæmi í húð eða ofnæmi í nefi og ftjókvefi).
Gögn voru fullnægjandi frá 13.963 einstaklingum frá
30 rannsóknarsetrum og 13 löndum. I heildina höfðu
6,9% þátttakenda einhvem tímann fengið asma og
6,1% foreldra þeirra. Asmi hjá foreldrum var sterkur
áhættuþáttur fyrir asma. Þegar faðir hafði asma voru
líkur á astma (OR) 2,9 faldar (á íslandi 0,6 faldar) og
þegar móðir hafði asma voru líkurnar 3,2 faldar (á
íslandi 2,7 faldar). Þegar báðir foreldrar höfðu asma
var hættan á astma 7,0 föld. Ef ofnæmisasmi var til
staðar hjá öðru foreldri var hættan á ofnæmisasma
4,9 föld.
Table VI. Description by country, yearly incidence of asthma, and prevalence of par-
ental asthma.
Country Participation rate n Yearly incidencePrevalence of asthma* 0-15 16-44 of parental asthma
Australia 41 666 6,7 2,9 19,9
Belgium 68 1118 2,9 0,3 7,8
France 20 2107 5,9 1,8 11,3
Germany 46 1981 1,3 0,9 8,5
lceland 84 559 1,9 1,0 12,5
Ireland 76 427 2,8 1,0 8,4
Italy 49 890 3,2 1,2 10,2
Nederlands 65 1243 2,2 0,3 9,0
New Zealand 63 1236 6,3 2,0 14,7
Norway 87 834 3,1 1,0 10,5
Spain 70 1940 1,5 0,5 11,1
Sweden 89 1854 3,1 1,2 14,2
Switzerland 72 854 2,7 1,5 10,9
UK 66 1532 4,1 1,7 12,4
USA 45 381 4,7 2,0 12,8
Total 63 17613 34 1,2 11,4
Participation rate and prevalence of parents asthma are given as percentages. *Yearly incidence from 0-
15 years of age, and from 16-44 years. Age 15 was the median age of asthma onset. Yearly incidence
=(number of incident cases/sigma persone-year) x 1000.
Table VII. Odds rations for asthma in occupations with excess asthma risk >30%.
Occupation n Odds ratios (95% CL)* Bronchial hyper responsiveness and asthma symptoms or asthmamedication Asthma symptoms or medication
Farmers 71 2,62 (1,29-5,35) 1,73 (1,00-3,01)
Other painters 65 2,34 (1,04-5,28) 1,44 (0,80-2,59)
Plastics 34 2,20 (0,59-8,29) 1,96 (0,87-4,40)
Cleaners" 443 1,97 (1,33-2,92) 1,82 (1,44-2,30)
Spray painters 56 1,96 (0,72-5,34) 2,83 (1,53-5,24)
Agricultural 181 1,79 (1,02-3,16) 1,41 (0,98-2,02)
Other non-metal, non-electrial 189 1,65 (0,82-3,31) 1,30 (0,88-1,92)
Textiles 212 1,59 (0,94-2,68) 1,13 (0,79-1,61)
Glass, ceramics 36 1,38 (0,31-6-13) 1,02 (0,38-2,71)
Chemicals 75 1,33 (0,46-3,38) 0,98 (0,51-1,89)
Construction and minmig 285 1,31 (0,78-2,20) 1,28 (0,94-1,76)
Welders 100 1,26 (0,56-2,83) 1,30 (0,80-2,11)
Flousewives 845 1,23 (0,89-1,70) 1,34 (1,11-1,62)
Bakers 65 1,12 (0,43-2,90) 1,32 (0,71-2,43)
Metal-making 139 1,10 (0,49-2,45) 1,65 (1,10-2,47)
Other food 143 1,06 (0,47-2,36) 1,47 (0,99-2,20)
Professional, clerical, administrative'" 8878 1,00 1,00
♦Adjusted for age, sex, smoking status, and study sentre. **(Cleaners, caretakers, window-cleaners,
chimney and road sweepers). ***Reference group (35)
Atvinna og asmi: Spurt var um atvinnusögu þátt-
takenda og könnuð tengsl atvinnu og asma. I þessari
athugun voru þátttakendur 15.637 frá 26 rannsóknar-
setrum og 12 löndum (35). Asmi var skilgreindur út
frá svörum í spurningalistum, notkun asmalyfja og út-
komu á metakólínprófi. Niðurstaðan var sú að bænd-
ur væru í mestri hættu að fá asma, þá málarar og þar
næst starfsmenn í plastiðnaði og fólk við hreinsunar-
störf (tafla VII). Áhætta hreinsunarstarfsmanna var
könnuð eftir löndum og var hún hæst á íslandi (OR:
4,50) en aðeins tíu einstaklingar voru taldir hér til
þessara starfsgreina. Næst mest var áhættan meðal
hreinsunarstarfsmanna á írlandi (OR: 2,75). Atvinna
Læknablaðið 2002/88 897