Læknablaðið - 15.12.2002, Blaðsíða 22

FRÆÐIGREINAR / LUNGU OG HEILSA
Table VIII. Prevalence of current smokers and past smokers by sex and country in people attending the European
Commuitv Respiratory Health Survev.
Current smokers % Past smokers %
Country Males Females Males Females
Belgium 40,5 (36,1 ■ ■ 45,0) 31,5 (27,9 • 35,3) 18,7 (15,4- ■ 22,5) 24,0 (20,7 ■ ■27,5)
Denmark 40,8 (32,9 ■ 49,0) 41,6 (34,7 ■48,7) 18,4 (12,6- • 25,5) 12,4 (8,2 ■17,7)
Germany 47,8 (44,7 • ■ 50,9) 39,7 (36,6 ■ 42,9) 22,8 (20,2- ■ 25,5) 22,5 (19,9 -25,3)
Spain 58,6 (55,3 ■ -61,7) 44,3 (41,2- • 47,4) 14,1 (12,0- • 16,5) 14,5 (12,4- ■ 16,9)
France 38,3 (35,3 ■ ■ 41,3) 32,0 (29,2 ■ ■ 34,9) 24,6 (22,1- ■ 27,4) 24,1 (21,6 ■ ■ 26,8)
Ireland 44,2 (37,3- ■ 51,2) 46,5 (39,5 • ■53,7) 18,4 (13,4 ■ ■ 24,4) 13,9 (9,4 ■ • 19,4)
Itali 42,8 (38,1- 47,6) 30,1 (25,8 ■ • 34,6) 20,0 (16,4 ■ ■ 24,1) 18,6 (15,0- 22,5)
The Netherlands 44,3 (40,4 ■ 48,2) 39,1 (35,4 • ■ 42,9) 20,0 (17,0- ■ 23,3) 23,1 (19,9- • 26,4)
UK 28,3 (24,3 ■ •32,5) 25,9 (22,5- -29,5) 24,6 (20,8 ■ ■ 28,6) 18,4 (15,5- ■21,6)
lceland 42,0 (36,1 ■ 48,1) 38,3 (32,7 • ■ 44,1) 25,2 (20,2- 30,8) 20,3 (15,9- ■ 25,4)
Norway 46,1 (41,6- • 50,7) 43,3 (38,8 ■ • 47,9) 13,5 (10,6- • 16,8) 17,2 (13,9- • 20,8)
Sweden 26,2 (23,3- ■ 29,2) 31,0 (28,1- ■ 34,1) 23,6 (20,9 ■ • 26,6) 21,7 (19,1- ■ 24,5)
Switzerland 41,2 (36,5 • ■ 46,1) 40,2 (35,5- -45,1) 19,2 (15,5- • 23,3) 17,3 (13,8- ■ 21,3)
New Zealand 21,8 (18,4 ■ • 25,6) 23,7 (20,4- ■ 27,4) 24,3 (20,7- ■28,1) 24,2 (20,9 ■ ■27,9)
USA 23,5 (18,1 ■ ■29,7) 17,8 (13,8- • 22,3) 19,9 (14,9 ■ 25,8) 21,7 (17,4- • 26,5)
Australia 26,8 (22,0- 32,0) 22,3 (18,0- -2Z.QL 25,2 (20.6- ■ 30,4) 27,7 (23,1- -32.8)
Data presented as prevalence rates (%) with 95% confidence interval in parentheses.
Við mælingu á heildarmagni IgE í sermi (total
IgE, geometric mean) mældust hæstu meðalgildi í
Grikklandi, Frakklandi, írlandi og Ítalíu (>50 kU/L).
Langlægsta meðalgildi mældist á fslandi (13,2 kU/L)
en næst lægst í Svíþjóð og þar næst Bandaríkjunum
og Noregi (36) (tafla V). IgE gildin voru hærri í yngri
aldurshópum en hjá þeim eldri og karlar voru með
hærri gildi en konur. Tölfræðilegt samband fannst
ekki milli heildarmagns IgE og ofnæmis (36), en hins
vegar voru tölfræðileg tengsl milli IgE og auðreitni í
berkjum (39).
Samanburður á sértækum IgE mælingum og
húðprófum í Reykjavík og Uppsölum sýndu veruleg-
an mun á milli borganna því 23,6% voru með sértæk
IgE mótefni af einhverju tagi á íslandi og 32,3% í
Uppsölum. Önnur aðferð við að meta algengi of-
næmis er að skoða niðurstöður úr húðprófum, en
20,5% voru með jákvæð húðpróf á íslandi og 34,2% í
Uppsölum (38).
Auðreitni í berkjum og ofnœmi: Könnuð voru
áhrif ofnæmis á útkomu auðreitnimælinga. Niður-
stöður voru nýtanlegar frá 34 rannsóknarsetrum og
15 löndum og 11.215 einstaklingum sem bæði höfðu
farið í blóðprufur fyrir sértækum IgE mótefnum og
metakólínpróf (tafla V) (39). Auðreitni var yfir með-
allagi hjá þeim sem höfðu ofnæmi fyrir köttum (p=
0,023), rykmaurum (p<0,001) og grasi (p=0,018), en
auðreitni var ekki aukin hjá þeim sem höfðu ofnæmi
fyrir Cladosporium. Þeir sem voru með ofnæmi fyrir
tveimur ofnæmisvökum höfðu meiri auðreitni en
þeir sem einungis höfðu ofnæmi fyrir einum ofnæm-
isvaka og þeir sem höfðu ofnæmi fyrir þremur of-
næmisvökum höfðu meiri auðreitni en þeir sem
höfðu ofnæmi fyrir tveimur.
Reykingar: Fyrir þátttakendur voru lagðar ítarleg-
ar spumingar um reykingavenjur og því var hægt að
bera saman reykingavenjur þátttökuþjóðanna (tafla
VIII) (40). Meðal karla voru reykingamenn (current
var metin orsakandi þáttur fyrir asma hjá 6,9% asma-
sjúklinga þegar asmi var skilgreindur eingöngu út frá
svörum í spumingalista, en 9,9% ef niðurstöðum úr
metakólínprófum var bætt inn í skilgreininguna.
Hættan á atvinnuasma var heldur meiri hjá konum en
körlum. ísland var, ásamt Þýskalandi og Bandaríkj-
unum, með meira en 10% asmatilfella tengd atvinnu.
Bráðaofnœmi og IgE: Bráðaofnæmi var borið
saman á 37 rannsóknarsetrum og hjá 16 þjóðum (36).
A Islandi voru jákvæð IgE mótefni fyrir D. ptero-
nyssinus, köttum og vallarfoxgrasi vel undir miðgildi.
Hins vegar mældust jákvæð IgE mótefni fyrir Clado-
sporium næst hæst á Islandi (6,4%) (tafla V). Áður
hefur verið greint frá niðurstöðum úr húðprófum ís-
lensku þátttakendanna (37). Nokkuð hærra hlutfall
þátttakenda hafði jákvæð IgE mótefni fyrir grösum,
rykmaurum og birki en jákvæð húðpróf. Mestu mun-
aði þó á Cladosporium því 1,1% höfðu jákvæð húð-
próf fyrir því. Svo virðist sem viðmiðin fyrir jákvæð
IgE mótefni (>0,35 kU/L) og jákvæð húðpróf (>3
mm) séu ekki alveg sambærileg og kemur til greina
að miða jákvæð húðpróf við minni húðsvaranir en
hér er gert. Sá mikli munur sem er á niðurstöðum
húðprófa og sértækra IgE mótefna fyrir Cladospor-
ium á íslandi er þó ekki þess vegna og hefur hann
ekki verið skýrður.
Tíðni ofnæmis, mælt með sértækum IgE mótefn-
um, var mest í Ástralíu en önnur enskumælandi lönd
og Sviss voru með algengi ofnæmis yfir 40%. Ofnæmi
var minnst á íslandi (23,6%) og þar næst í Grikk-
landi, Noregi og Italíu þar sem ofnæmi kemur íyrir
hjá færri en 30% þátttakenda.
Þegar einstakir ofnæmisvakar eru skoðaðir í rann-
sóknarþýðinu í heild sinni var ofnæmi algengast fyrir
rykmaurum; þeir voru í efsta sæti hjá 15 rannsóknar-
setrum, kettir hjá átta setrum, grasfrjó hjá átta setr-
um, Cladosporium hjá tveimur og kettir og rykmaur-
ar jafn algengir hjá einu rannsóknarsetri (36).
898 Læknablaðið 2002/88