Læknablaðið - 15.12.2002, Blaðsíða 36

FRÆÐIGREINAR / ATVINNUSJÚKDÓMAR
eru oft litlir sem engir. Erlenda verkafólkið er auk
þess háð þeim atvinnurekanda sem réð það til starfa
samkvæmt núgildandi reglugerðum. Starfsfólk Heilsu-
gæslunnar á Þórshöfn hefur þannig grun um að fáein-
ir einstaklingar sem starfa í vinnslunni leyni eða geri
lítið úr einkennum kúfisksóttar.
Þrátt fyrir þessa annmarka er varla hægt annað en
að telja það á ábyrgð einstaklingsins sjálfs að halda
áfram óbreyttu starfi með einkenni og án þess að
nota grímu, hafi hann fengið fullnægjandi fræðslu um
sjúkdóminn og afleiðingar hans. Abyrgð atvinnurek-
andans er að tryggja að vinnuumhverfið sé gott og
haldist gott jafnframt því sem viðeigandi persónuhlíf-
ar séu aðgengilegar og notkun þeirra sé rétt.
Niðurlag
í grein þessari hefur verið leitast við að draga fram
nauðsyn þess að atvinnutengd einkenni séu tilkynnt
til Vinnueftirlits ríkisins. Einnig hefur verið sýnt hve
samvinna margra aðila er nauðsynleg til þess að
rannsókn á atvinnutengdum einkennum takist sem
best. í þessu tilfelli komu að sem dæmi: efnafræðing-
ar, verkfræðingar, tæknifræðingar, tæknimenn, hjúkr-
unarfræðingar, meinatæknar, auk lækna með mis-
munandi sérgreinar. Þá er einnig mikilvæg samvinna
við atvinnurekanda, starfsmenn og heilsugæslulækna
sem tilkynna slík tilfelli. Hér hefur verið um mjög
góða samvinnu við stjórnendur og starfsmenn HÞ að
ræða auk heilsugæslu á Þórshöfn sem hefur verið lyk-
illinn að lausn þessarar gátu.
Við viljum hvetja alla lækna til að muna eftir til-
kynningu um atvinnusjúkdóma sem send er Vinnu-
eftirliti ríkisins en án slíkrar upplýsingar hefði rann-
sókn sem þessi ekki farið í gang.
Þakkir
Starfsmenn og stjórnendur HÞ, Halla Jóhannesdóttir
hjúkrunarfræðingur Vífilsstöðum, starfsfólk Heil-
brigðisstofnunar Þingeyinga og Vinnueftirlits ríkisins
sem komið hafa að rannsókninni.
Heimlldir
1. Þórarinsdóttir GG. Einarsson ST. Kúfskel við ísland. Náttúru-
fræðingurinn 1997; 66: 91-100.
2. Ando M, Suga M. Hypersensitivity Pneumonitis. Curr Opin
Pulm Med 1997; 3: 391-5.
3. Pálsson S. íslensk sjúkdómanöfn. Tímarit hins konunglega ís-
lenska lærdómslistafélags 1790; 9:202.
4. Guðmundsson G, Bosch A, Davidson BL, Berg DJ, Hunning-
hake GW. Interleukin-10 modulates expression of hypersensi-
tivity pneumonitis in mice. Am J Resp Cell Mol Biol 1998; 19:
812-8.
5. Guðmundsson G, Monick MM, Hunninghake GW. Inter-
leukin-12 modulates expression of hypersensitivity pneumon-
itis. J Immunol 1998; 161: 991-9.
6. Guðmundsson G, Hunninghake GW. Interferon-gamma is
necessary for the expression of hypersensitivity pneumonitis. J
Clin Invest 1997; 99: 2386-90.
7. Durborow RM. Health and safety concerns in fisheries and
aquaculture. Occup Med 1999; 14: 373-406.
8. Malo JL, Cartier A. Occupational reactions in the seafood
industry. Clin Rev Allergy 1993; 11:223-40.
9. Weytjens K, Cartier A, Malo JL, Chretien P, Essiembre F,
Lehrer S, et al. Aerosolized snow-crab allergens in a proces-
sing facility. Allergy 1999; 54:892-3.
10. Orford RR, Wilson JT. Epidemiologic and immunologic
studies in processors of the King Crab. Am J Industr Med
1985; 7:155-69.
11. Malo JL, Chretien P, McCants M, Lehrer S. Detection of
snow-crab antigens by air sampling of a snow-crab production
plant. Clin Exp Allergy 1997; 27: 75-8.
Cipralex®
Cipralex. filmuhúðar töflur N 06 AB
Hver filmuhúðuð tafla inniheldur escítalópram 5 mg, 10 mg, 15 mg eða 20
mg (sem oxalat). Ábendingar. Meðferð gegn alvarlegum þunglyndisköstum.
Felmtursröskun (panic disorder) með eða án víðáttufælni (agoraphobia).
Skammtar og lyfjagjöf: Alvarleg þunglyndisköst: Venjulegur skammtur er 10
mg einu sinni á dag. Tekið skal mið af svörun sjúklings, en skammtinn má
auka Iallt að 20 mg á dag. Venjulega tekur 2-4 vikur að fá fram verkun gegn
þunglyndi. Eftir að einkennin hverfa, þarf meðferðin að halda áfram í a.m.k.
6 mánuði, til að tryggja að árangur haldist. Felmtursröskun (panic disorder)
með eða án víðáttufælni (agoraphobia): Ráðlagður upphafsskammtur er 5
mg á dag. Eftir einnar viku meðferð er skammturinn aukinn í 10 mg á dag.
Auka má skammtinn enn frekar eða í allt að 20 mg á dag, eftir þvi hver
svörun sjúklingsins er. Hámarksárangur næst eftir u.þ.b. þrjá mánuði.
Meðferðin stendur yfir í nokkra mánuði. Aldraðir sjúklingar (> 65 ára): Ihuga
skal að hefja meðferð með hálfum ráðlögðum upphafsskammti og nota
lægri hámarksskammt (sjá lið 5.2 Lyfjahvörf). Böm og unglingar (<18 ára):
öryggi og verkun lyfsins hjá bömum og unglingum, hafa ekki verið
rannsökuð og þv( er ekki ráðlagt að nota lyfið fyrir sjúklinga í þessum aldur-
shópum.Skert nýmastarfsemi: Aðlögun skammta er ekki nauðsynleg hjá
sjúklingum með væga eða miðlungsmikla skerðingu á nýmastarfsemi. Cæta
skal varúðar hjá sjúklingum með verutega skerta nýrnastarfsemi (CLCR
minni en 30 ml/min.) Skert lifrarstarfsemi: Ráðlagður upphafs-skammtur er
5 mg á dag, í 2 vikur. Eftir það má auka skammtinn i 10 mg, háð svörun sjúk-
lings. Frábendingar. Ofnæmi fyrir escítalóprami eða einhverju hjálparefn-
anna. Samhliða meðferð með ósérhæfðum, óafturkræfum mónóamin oxi-
dasa hemlum (MAO-hemlum). Varúð: Hjá sumum sjúklingum með felmturs-
röskun geta kvíðaeinkenni aukist í upphafi meðferðar með geðdeyfðar-
lyfjum. Ef sjúklingur fær krampa skal undantekningarlaust hætta gjöf lyfsins.
Forðast skal notkun serótónín endurupptökuhemla hjá sjúktingum með
óstöðuga flogaveiki. Nákvæmt eftirlit skal hafa með sjúklingum með flo-
gaveiki, sem tekist hefur að meðhöndla og stöðva skal meðferð með
serótónín endurupptökuhemlum ef tíðni floga eykst Cæta skal varúðar við
notkun SSRI lyfja hjá sjúklingum sem hafa átt við oflæti að stríða
(mania/hypomania). Stöðva skal meðferð með SSRI lyfjum ef sjúktingur
stefnir í oflætisfasa. Hjá sjúklingum með sykursýki getur meðferð með SSRI
lyfjum haft áhrif á sykurstjómun. Nauðsynlegt getur verið að aðlaga skamm-
ta af insúlíni og/eða sykursýkislyfjum til inntöku. Almenn klínísk reynsla af
notkun SSRI lyfja sýnir, að sjálfsvígshætta getur aukist á fyrstu vikum
meðferðar. Mikilvægt er að fylgjast náið með sjúklingi á þessu timabili.
Lækkun natriums i blóði hefur sjaldan verið skráð við notkun SSRI lyfja og
hverfur venjulega þegar meðferðinni er hætt. Óeðlilegar húðblæðingar s^.
flekkblæðingar (ecchymoses) og purpuri hafa verið skráðar í tengslum við
notkun sértækra serótónín endurupptökuhemla. Sérstakrar varúðar ber að
gæta hjá sjúklingum sem fá SSRI lyf samhliða lyfjum sem hafa áhrif á starf-
semi blóðflagna svo og hjá sjúklingum með sögu um blæðingartilhneigingu.
Almennt er ekki mælt með samhtiða notkun escítalóprams og MAO-A hemla
vegna hættunnar á að valda serótónín heilkenni. [ sjaldgæfum tilfellum hefur
serótónín heilkenni verið skráð hjá sjúklingum, sem nota SSRI lyf samhliða
serótónvirkum lyfjum. Ef þetta gerist skal strax hætta meðferð. Þegar
meðferð með Cipralex er hætt, skal dregið úr skömmtum smám saman, á
einni til tveimur vikum, til að koma í veg fyrir hugsanleg fráhvarfseinkenni.
Milliverkanin Notkun escitalóprams er frábending samhliða ósérhæfðum
MAO-hemlum. Vegna hættunnar á serótónín heilkenni, er ekki mælt með
samhliða notkun escítalóprams og MAO-A hemils og gæta skal varúðar við
samtímis notkun selegilíns (óaftur-kræfur MAO-B-hemill). Cæta skal
varúðar þegar samtimis eru notuð önnur lyf, sem geta lækkað kram-
paþröskuld. Gæta skal varúðar við samtimis notkun litíums og tryptófans.
Forðast skal samtfmis notkun náttúrulyfsins jónsmessurunna (SL John's
Wort). Ekki er vænst neinna milliverkana í tengslum við lyfhrif eða lyfjahvörf,
á milli escitalóprams og alkóhóls. Samt sem áður, eins og við á um önnur
geðlyf, er samhliða notkun alkóhóls ekki æskileg. Nauðsynlegt getur verið að
minnka skammta af escítalóprami við samtímis notkun ensímhemlanna
ómeprazóls og címetidíns. Cæta skal varúðar þegar esdtalópram er gefið
samhliða lyfjum, sem umbrotna fyrir tilstilli ensímanna CYP2D6 (flecaíníð,
própafenón, metóprólól, desipramín, klómipramín, nortryptilín, risperidón,
thíorídazin og halóperidól) og CYP2C19. Meðganga og brjóstagjöf: Engar
klínískar upplýsingar liggja fyrir um notkun escitalóprams á meðgöngu. Þvi
ætti ekki að nota Cipralex á meðgöngu, nema brýna nauðsyn beri til. Cert er
ráð fyrir að escítalópram skiljist út í brjóstamjólk. Ekki ætti að gefa konum
með böm á brjósti escítalópram. Aukaverkanin Aukaverkanir eru algengastar
á fyrstu og annarri viku meðferðar og yfirieitt dregur úr tíðni og styrk þeirra
við áframhaldandi meðferð. Sé meðferð með sértækum serótónln endurup-
ptökuhemlum hætt skyndilega eftir langvarandi meðferð, geta fráhvarf-
seinkenni komið fram hjá sumum sjúklingum. Þrátt fyrir að fráhvarfseinken-
ni geti komið fram þegar meðferð er hætt, benda fyrirliggjandi forklínískar
og klfnískar upplýsingar ekki til þess að um ávanahættu sé að ræða.
Fráhvarfseinkenni af völdum escítalóprams hafa ekki verið metin á kerfis-
bundinn hátt. Þau fráhvarfseinkenni sem komið hafa fram í tengslum við
racemískt cítalópram eru svimi. höfuðverkur og ógleði. Meirihluti þeirra eru
væg og afmörkuð (self-limiting). I tvíblindum samanburðarrannsóknum með
lyfleysu var tíðni eftirfarandi aukaverkana hærri vegna escítalóprams en
lyfleysu: ógleði, sviti, svefnhöfgi, svimi, svefnleysi, hægðatregða, niðurgan-
gur, minnkuð matariysL kynlifstruflanir, þreyta, hiti, bólgur í ennis- og
kinnholum og geispar.Pakkningar og verð (júlí 2002): Cipralex 5 mg 28 stk
kr.2685, Cipralex 5 mg 100 stk kr. 7706, Cipralex 10 mg 28 stk kr. 4419,
Cipralex 10 mg 56 stk kr. 7906 Cipralex 10 mg 100 stk kr. 13010, Cipralex 15
mg 28 stk kr. 6053, Cipralex 15 mg 100 stk kr. 18590, Cipralex 20 mg 28 stk
kr. 7616, Cipralex 20 mg 56 stk kr. 13970, Cipralex 20 mg 100 stk kr. 23573.
Handhafi markaðsleyfis: H. Lundbeck A/S, Ottiliavej 9, DK-2500
Kaupmannahöfn - Valby, Danmörk. Umboðsmaður á (slandi: Austurbakki hf.,
Köllunaridettsvegi 2,104 Reykjavík; sími 563 4000. Markaðsleyfi var veitt 31.
maí 2002 Heimildir. 1. Owens MJ, Knight DL, Nemeroff CB. Second-
Ceneration SSRIs: Human Monoamine Transporter Binding Profile of
Escitalopram and R-Fluoxetine. Biol Psychiatry 2001; 50: 345-350. 2.
Wade A, Lemming OM, Hedegaard KB. Escitalopram 10 mg/day is effec-
tive and well tolerated in a placebo-controlled study in depression in pri-
mary care. Int Clin Psychopharmacol 2002: 17: 95-102. 3. Burke WJ.
Gergel I, Bose A. Fixed-Dose Trial of the Single Isomer SSRI Escitalopram
in Depressed Outpatients. J Clin Psychiatry 63:4, April 2002. 4. Gorman
JM, Korotzer A, Su C. Efficacy Comparison of Escitalopram and
Citalopram in the Treatment of Major Depressive Disorden Pooled
Analysis of Placebo-Controlled Trials. CNS Spectrums, April 2002, vol-
ume 7 (suppl 1): 40-44. 5. Montgomery SA et al. Escitalopram (S-
Enantiomer of Citalopram): Clinical Efficacy and Onset of Action
Predicted from a Rat Model. Pharmacology & Toxicology 2001, 88, 282-
286.
912 Læknablaðið 2002/88