Læknablaðið - 15.04.2003, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / ÞVAGLEKI
algengastur, eða 55%. Áreynsluþvagleki er skil-
greindur við hnerra eða hósta, hlátur eða fliss, í lík-
amsrækt eða við líkamlega áreynslu. Athyglisvert er
að samtals níu stúlkur, eða um 3%, misstu
einvörðungu þvag við hlátur eða fliss en ekki við
aðrar aðstæður. Bráðaþvagleki var til staðar hjá alls
24%, en þar er átt við þvagleka sem verður án
áreynslu á leið til salernis. Aðrar aðstæður eru 21%,
en þar má nefna skömmu eftir þvaglát, í svefni eða án
sýnilegrar ástæðu.
Mynd 3 sýnir hvernig nemendur skilgreindu magn
þvaglekans. Flestir þeirra sem höfðu þvagleka töldu
það vera lítið (28%). Engar staðlaðar skilgreiningar
eru á magni þvaglekans. Niðurstöðurnar eru því ein-
göngu huglægt mat nemenda.
Sjötíu og sjö nemendur af 294 (26%) töldu þvag-
leka hafa einhver áhrif á þeirra daglega líf (mynd 4),
mælt á kvarðanum 0-10 þar sem 0 er skilgreint sem
engin áhrif og 10 sem mjög mikil áhrif. Þegar skoðað
er meðaltal áhrifa á daglegt líf allra nemenda á skal-
anum 0-10 er það «2,2± 2,2, en «2,8+2,1 ef einungis
er reiknað hjá þeim sem telja að þvaglekinn hafi áhrif
á daglegt líf.
Af öllum þeim sem fundu fyrir þvagleka segja
63% að þvaglekinn hafi áhrif á daglegt líf en 27%
segja að hann hafi það ekki.
Á mynd 5 er sýndur samanburður á áhrifum
bráða- og áreynsluþvagleka á daglegt líf nemenda. Ef
reiknað er meðaltal afdráttarlausrar tíðni á áhrifum
bráðaþvagleka er hún =2,7±2,7 en áhrif áreynsluþvag-
leka er ss2,5±2,4. Ef hins vegar meðaltal áhrifa bráða-
þvagleka, sem hefur áhrif á daglegt líf, er skoðað er
það =s3,3±2,6 og áhrif áreynsluþvagleka er «3,2±2,4.
Þessi munur er ekki tölfræðilega marktækur (p=0,7).
Fræðsla um grindarbotnsvöðva í framhaldsskól-
um er lítil. Langflestir nemenda höfðu enga fræðslu
fengið (78%). Aðeins 22% nemenda höfðu einhverja
fræðslu fengið og einungis 5% höfðu fengið meira en
litla fræðslu (mynd 6).
Af þeim nemendum sem höfðu haft þvagleka
höfðu 28% fengið fræðslu, en 33% enga fræðslu.
Þessi fimm prósentustigamunur er ekki tölfræðilega
marktækur.
Eins og mynd 7 sýnir er verkleg kennsla í grindar-
botnsæfingum ekki mikil. Tæpur fjórðungur nem-
enda (18%) hafði fengið einhveija kennslu, en ein-
ungis 4% meira en 1-2 kennslustundir á önn.
Fjöldi nemenda
mlkll
Engin áhrif 0-------------------------------------------------------------- 10 áhrif
Mynd 4. Mat á áhrifum þvagleka á daglegt llf
Mynd 5. Samanburður á áhrifum bráða- og áreynsluþvagleka á daglegt líf í réttu
prósentuhlutfalli.
Fræðsla
I I I I I I I I I I l I I I I I
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300
Fjöldi nemenda
Mynd 6. Frœðsla um grindarbotnsvöðva hjá framhaldsskólanemum.
Umræður
I þessari fyrstu rannsókn, sem gerð er hér á landi á
tíðni þvagleka meðal kvenna á aldrinum 16-19 ára,
kemur í ljós að um 32% þeirra höfðu fundið fyrir þvag-
missi þær fjórar vikur sem spurt var um. Rúmlega
11% sögðust hafa misst þvag 2-3svar eða oftar í viku.
Um fjórðungur stúlknanna telja að einkennin hafi
áhrif á þeirra daglega líf.
Alþjóðasamtök um rannsóknir á þvagleka (Inter-
national Continence Society, ICS) hafa skilgreint
þvagleka sem ástand þar sem ósjálfráður og sannan-
legur þvagmissir orsakar bæði félagsleg og hreinlætis-
vandamál fyrir viðkomandi einstakling (5). Eina leið-
in til að meta sannanlega þvagmissi er vigtun á bleyju
eða bindi á ákveðnu tímabili. Slíkar mælingar yrði
erfitt að framkvæma í svo stórum hópi ungra stúlkna
Læknablaðið 2003/89 307