Læknablaðið - 15.07.2003, Blaðsíða 13

RITSTJÓRNARGREiniAR
Af unglæknum og rannsóknarvinnu
- Vangaveltur að nýafstöðnu skurðlæknaþingi
Skurðlæknaþing var nýlega haldið í Reykjavík og eins
og oft áður var þingið haldið í samvinnu við Gjör-
gæslu- og svæfingalæknafélag Islands. Skipulag þings-
ins var aðstandendum þess til sóma og fyrirlestrar og
vísindaerindi athyglisverð. Að vel heppnuðu þingi
loknu langar mig til að staldra aðeins við og ræða þátt
unglækna í vísindahluta þingsins.
Undirritaður hefur átt þess kost að sækja skurð-
læknaþing nánast á hverju ári síðustu 12 árin. A þess-
um rúma áratug hefur þingið tekið miklum breyting-
um lil hins betra. Erindum fjölgaði framan af og „vís-
indalegt innihald“ og sérstaklega flutningur erinda
batnaði. Engu að síður verð ég að vera hreinskilinn og
segja að mér hefur fundist vera tilhneiging til stöðn-
unar á síðustu tveimur þingum. Þetta snýr bæði að
fjölda erinda en þó sérstaklega að þátttöku unglækna
í undirbúningi og flutningi erinda á þinginu.
Til að kanna þetta nánar gerði ég mér til dundurs
að fara í gegnum öll erindi sem flutt hafa verið á
skurðlæknaþingi frá 1995-2003 og birst hafa í Lækna-
blaðinu. Samantektin er sýnd í meðfylgjandi töflu.
Eingöngu eru tekin með erindi og veggspjöld al-
mennra skurðlækna og hefðbundinna undirsérgreina
hennar en erindum innan svæfinga-, gjörgæslu-, kven-
sjúkdóma-, háls-, nef- og eyrnalækninga sleppt.
í töflunni sést fjöldi allra erinda á hverju ári og
síðan einnig í hversu mörgum tilvikum unglæknar og
þar með taldir deildarlæknar hafa flutt og verið fyrstu
höfundar erinda. Frá 1995 hefur fjöldi erinda yfirleitt
verið í kringum 40-50 en 35 erindi voru flutt árin 2001
og 2002. Á síðasta þingi voru erindi aðeins 19 talsins
en í þessu sambandi er þó rétt að hafa í huga að
veggspjöldum hefur fjölgað á síðustu þremur árum og
á síðasta þingi voru þau 11 talsins.
Eins og allir vita hefur fjöldi erinda takmarkaða þýð-
ingu, enda vísindaleg gæði þeirra það sem skiptir
mestu máli. Vandamálið er hversu erfitt er að leggja
hlutlægt mat á gæði erinda. Engu að síður leyfi ég mér
að taka út þau erindi þar sem einhver tölfræðileg úr-
vinnsla hefur átt sér stað. Þarna er til dæmis átt við út-
reikninga á marktæki og lífshorfum og slík erindi að-
greind frá sjúkratilfellum og lýsingum á aðgerðum.
Eins og sést í töflunni hefur „vísindalegt innihald“ er-
indanna batnað með árunum sem verður að teljast
ánægjuleg en að sama skapi eðlileg þróun. Vísinda-
nefnd skurðlæknafélagsins hefur þarna unnið gott
starf og í vaxandi mæli hafnað erindum sem ekki hafa
þótt nógu góð. Á hinn bóginn er áhyggjuefni að þáttur
unglækna og deildarlækna hefur farið minnkandi á
síðustu þremur árum, eða úr 46% á árunum 2000-
2001 í 20% árið 2002 og 31% á nýafstöðnu þingi.
Þetta tel ég óæskilega þróun, bæði fyrir unglækna
sjálfa en ekki síður fyrir handlækningar sem fag á Is-
landi. Ég held að allir geti verið sammála um að öflugt
rannsóknarumhverfi sé nauðsynlegt í starfsemi stofn-
unar eins og Landspítala. Og ég tel eðlilegt að ung-
læknar, og þá sérstaklega þeir sem eru á leið út í sér-
nám tengt handlæknisfræði, séu drifkrafturinn í slfkri
vísindavinnu, hvort sem hún snýr að sjúklingum eða
tengist grunnrannsóknum. Annars er hætta á stöðn-
un, við lendum í „saumastofu-hugsunar-hættinum“
og látum aðra lækna um vísindalegar vangaveltur.
Sú skoðun að skurðlæknar eigi aðeins að skera er
löngu úrelt. Þátttaka í vísindavinnu er nú skilyrði í
menntun skurðlækna, bæði vestan hafs og í Evrópu. I
Bandaríkjunum er til dæmis iðulega krafist tveggja
ára rannsóknarvinnu í sjö ára grunnnámi almennra
Tómas
Guðbjartsson
Tafla. Erindi flutt á skurðlæknaþingi 1995-2003.
Erindi n Erindi flutt af unglækni (%) Erindi meö tölfræöilegri úrvinnslu (%) Veggspjöld/ (unnin af unglækni)
1995 56 20 (38%) 33 (59%) 2/(0)
1996 53 26 (49%) 30 (56%) 1/(0)
1997 49 15 (31%) 20 (41%) 4/(0)
1998 45 19 (42%) 22 (49%) 2/(0)
1999 42 23 (55%) 24 (57%) 0
2000 39 18 (46%) 8 (21%) 0
2001 35 16 (46%) 31 (88%) 8/(6)
2002 35 7 (20%) 25 (71%) 8/(4)
2003 19 6 (31%) 17 (89%) 11/(4)
skurðlækninga. Kennsla í vísindavinnu ætti því að
vera eðlilegur hluti af undirbúningi íslenskra deildar-
lækna áður en haldið er erlendis í sérnám, rétt eins og
það hvernig fara á með nál og tvinna. Með þessum
orðum er ég ekki að gera lítið úr vægi handverksins.
Sá þáttur skurðlæknanámsins er og verður mikilvæg-
astur. Og sem betur fer hefur þeim hluta námsins ver-
ið vel sinnt á íslandi og reynst mörgum unglækni gott
vegarnesti þegar komið er út í harða samkeppni sér-
náms. Ég er heldur ekki að leggja til að slakað verði á
í tæknilegri þjálfun. En rannsóknarþáttinn má bæta
og ég tel að þing eins og skurðlæknaþingið sé kjörinn
vettvangur fyrir deildarlækna til að kynna rannsóknir
sínar og æfa framsögn og vísindalega röksemdafærslu.
Skurðlæknaþing mætti því að vera eins konar „upp- Höfundur er yfiriæknir við
skeruhátíð" deildarlækna áður en lagt er í sérnám hjarta-og lungnaskurðdeiid
háskólasjúkrahússins
erlendis. í Lundi, Svíþjóð.
Læknablaðið 2003/89 569