Læknablaðið - 15.07.2003, Blaðsíða 15

RITSTJÓRNARG
REINAR
Sumarþankar af slysadeild
Ég var beðin um sumarhugleiðingu af slysadeild-
inni. Var þá nýkomin á kvöldvakt og þykir við hæfi
að byrja þar ...
Strax á leið inn í húsið - í gegnum biðstofuna á
Slysa- og bráðadeildinni - sé ég að sumarið er
komið með öllu tilheyrandi. Börnin með skrapsár í
andliti og á útlimum, sárin full af möl og sandi og
stundum líka beinbrot.
Þegar dyrnar opnast þeysast þeir hvítklæddu
um, skoðunarstofurnar fullar og sumir skjólstæð-
ingar því á göngunum. A bekkjunum liggja þeir
sem hafa meiðst á neðri útlimum eða fengið alvar-
legri áverka og höfuðhögg.
Afram geng ég inn, heyri að von sé á fólki úr um-
ferðarslysi. Mér dettur strax í hug Kringlumýrar-
braut ef slysið varð í bænum, en annars Reykjanes-
braut, Vesturlandsvegur eða Hellisheiði. En slysin
geta svo sem átt sér stað hvar sem er.
Það flögrar í gegnum huga minn hvemig það geti
gerst að verið sé að tvöfalda Reykjanesbraut í báðar
áttir, kostnaður á hvem kílómetra litlar 125 miiljónir
króna. A meðan er lítið eða ekkert verið að gera til
dæmis fyrir Vesturlands- eða Suðurlandsveg. Ég óttast
að með fleiri akreinum verði bara meiri hraði og því
verri slys. Mér skilst að fyrir svipaða upphæð og á að
fara í tvöföldun Reykjanesbrautar mætti aðskilja akst-
ursstefnur og gera 2+1 veg (ein akrein í hvora aksturs-
stefnu og þriðju akreininni víxlað fyrir framúrakstur)
til Selfoss, Reykjaness og að Hvalfirði. Eins skil ég
ekki, fyrst íjármunir hins opinbera eru takmarkaðir, af
hverju ekki var frekar úthlutað 50 milljónum króna til
að halda uppi löggæslu við Reykjanesbraut allan sólar-
hringinn, alian ársins hring. Þessi upphæð samsvarar
kostnaði við að tvöfalda um 400 rnetra af Reykjanes-
braut. Með löggæslu allan sólarhringinn myndi draga
úr hraða og með því fækka slysum og vegurinn yrði
öruggari. Auk þess sem allt að 3700 miUjónir myndu
sparast og nota mætti til úrbóta víðsvegar í vegakerfi
landsins, meðal annars á Reykjanesbraut.
Ég skil ekki heldur að þrátt fyrir yfirlýsta stefnu
ráðamanna um að stefna beri að fækkun umferðar-
slysa og búið er að margsýna fram á að með aukinni
löggæslu verður veruleg fækkun slysa, veita þessir
ráðamenn minna fé til lögreglunnar sem á því erfiðara
með að sinna löggæslu, meðal annars í umferðinni.
Mér þykir því sérstaklega athyglisvert nú í upp-
hafi sumars, þegar vitað er að umferð mun aukast
og því aukin hætta á slysum, að hugsa til þess að
engar sumarafleysingar verða í umferðardeild lög-
reglunnar þar sem ekki fæst til þess fjárveiting.
Geng áfram eftir ganginum. Þar liggur kona á
mínum aldri (sem sagt á besta aldri) með línuskaut-
ana hjá sér. Það þarf hvorki skoðun né röntgen til að
sjá að hún er brotin. Önnur anatomía um úlnliðinn
sem hún hefur getað fæðst með (ætli hún sé með
radíalis púls?) Engin merki um hlífar eða hjálm.
Heyri lækninn hennar segja að hún komist ekki í
aðgerð í kvöld þar sem hún borðaði rétt áður en
hún fór út að skauta. Það er þá annaðhvort að nota
hlífar og hjálm eða að vera fastandi (því þá þarf ekki
að fresta aðgerð til að rétta brotið). Minnisstæðar
eru margar vaktir í Bretlandi þar sem endurtekið
komu ljót brot hjá börnum eftir slys á línuskautum.
Þar er lítið um hlífa- og hjálmanotkun. Hinsvegar sá
ég ekki eins marga fullorðna slasaða þar á skautum
og hér. Spurning hvort fólk á besta aldri hér sé virk-
ara eða bara meiri klaufar?
Astandið hér á landi hefur batnað hvað varðar
notkun á hjálmum, til dæmis á hestum, hjólum, línu-
skautum og brettum, þó enn vanti töluvert upp á,
því miður. Miklu fleiri börn og fullorðnir nota hjálma
í dag en fyrir nokkrum árum, og það skilar sér tví-
mælalaust í fækkun alvarlegra höfuðáverka.
Er nú komin fyrir hom og fer inn í gáminn á skrif-
stofuna mína. Fer í hvítu fötin, breytist í enn eina
hvítklædda veru. Svo er það vaktin. Hún er nú eigin-
lega efni í nýja grein. Hún kemur kannski síðar ...
Vaktin er búin og þegar ég geng útaf deildinni
verð ég að viðurkenna að vera fegin að vera á heim-
leið. Fyrstu næturgestir deildarinnar byrja að mæta,
þeir sem skemmtu sér of mikið eða slösuðust í nætur-
gleðinni. Hugsa um útihátíðina sem á eftir að verða í
nótt og verðandi fórnarlömb hennar. Ég hef ekkert á
móti stórum mannfögnuðum undir beru lofti, síður
en svo, og hlakka alltaf mikið til Þorláksmessu og 17.
júní. Vandinn er hins vegar óhófið sem okkur íslend-
ingum hættir svo við, ofurölvun og neysla fíkniefna
og sá harði heimur sem þeim fylgir. Eitl er að taka á
móti og reyna að sinna þeim sem hafa sjálfir komið
sér í vandræði sökum hegðunar sinnar en það er erf-
iðara og oft yfirbugandi að taka á móti fórnarlömb-
um ofbeldis sem fylgir ofneyslu. Sérstaklega sláandi
er það viðhorf að í lagi sé að berja liggjandi mann.
Óskiljanleg þykir mér sú lausn að lengja opnunar-
tíma veitingastaða og bæta við súlum í miðbænum, en
fækka lögreglumönnum á móti. Með þessa hugsun í
kollinum geng ég út í góða veðrið.
Lesendur góðir, njótið sumarsins, hreyfingar, úti-
vistar, ferðalaga, góða veðursins og gleðinnar sem
þessu fylgir. En farið skynsamlega og munið eftir og
minnið á hjálma og hlífar, akið á löglegum hraða og
miðað við aðstæður, verið allsgáð undir stýri og
sleppið á meðan spjallinu í farsímann. Reynið að
sannfæra stjórnmálamenn um að auka fjárframlög
til löggæslu í landinu og bæta umferðarmannvirki á
skynsamlegan hátt. Við erum nefnilega líka þátttak-
endur í þessu lífi þó við séum heilbrigðisstarfsmenn.
Þegar kemur að ráðum og forvörnum eru það helst
tveir hópar sem almenningur hlustar á, það eru
fórnarlömb slysa og svo þeir sem koma að og sinna
slösuðum. Þannig geta raddir okkar allra skipt máli
til að fækka fórnarlömbum slysa. Nóg er nú samt.
Kristín
Sigurðardóttir
Höfundur er slysa-
og bráðalæknir
á Landspítala Fossvogi.
Læknablaðið 2003/89 571