Læknablaðið - 15.04.2004, Blaðsíða 58

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ARFUR JÓNS STEFFENSEN
sinna og þegar hér var komið var nánast ekkert orðið
til skiptanna.
Ungir menn gengu í þjónustu höfðingja á Suður-
Ítalíu og börðust með og móti Beneventó, Salernó,
Napólí og Kapúa. Þar kom að þeir framtakssamari
fóru að berjast fyrir eigin reikning. Meðal þeirra var
Robert Guiscard, en hann var einn tíu bræðra sem
allir lágu í hernaði þar syðra. Með því að taka lendur
frá Langbörðum og Aust-rómverska keisaradæminu
hafði honum um 1053 tekizt að stofna eigið konungs-
ríki og um 1070 var suðurhluti Ítalíuskaga á valdi
Normanna. Handan Messínasunds var höfuðvígi Már-
anna á Ítalíu og þegar 1060 hafði Robert Guiscard
sent Roger bróður sinn til þess að hernema Sikiley.
Páfastóll og Sikileyjarnar tvær
Til norðurs lá ríki páfa og nú þarf að nefna til sögunn-
ar einhvern merkilegasta persónuleika sem setið hef-
ir á hásæti Heilags Péturs.
Hildebrand frá Savanó í Toskanahéraði var fædd-
ur um 1025 og var af lágum ættum, en hlaut góða
menntun í Rómaborg. Þegar Gregorius páfi 6. var
hrakinn frá árið 1046 fylgdi Hildibrandur honum í út-
legð til Þýzkalands, en sneri aftur til Rómar eftir dauða
páfa tveimur árum síðar. Hildibrandur hafði snemma
skipað sér í flokk þeirra sem vildu gera endurbætur á
skipun kirkjunnar og starfi hennar og næstu tuttugu
og fimm árin þjónaði hann þremur páfum og áhrif
hans jukust stöðugt. Hann átti þátt í að móta utanrík-
isstefnu páfaríkisins, þar á meðal samdi hann árið
1059 við Normannana um þegnlega hollustu þeirra. í
rauninni var þetta viðurkenning á landvinningum
þeirra og á frekari fyrirætlunum því Robert Guiscard
ætlaði sér ekkert minna en að steypa Aust-rómverska
keisaradæminu.
Hildibrandur var kjörinn páfi árið 1073 og tók sér
heitið Gregorius og varð hinn sjöundi til að bera það
nafn. Hann hóf þegar umbótastarf sitt og þessari sögu
viðkomandi þarf að nefna eitt atriði öðrum fremur.
Páfi einsetti sér að losa páfadóm undan afskiptum
rómverskra aðalsmanna og þýzkra konunga og kjör-
fursta. Fyrstu leikirnir í þeirri fléttu voru að færa kjör
páfa til kardínálanna og að banna að þjóðhöfðingjar
útnefndu biskupa. Framvegis skyldu söfnuðirnir og
prestarnir hafa það verkefni og síðan legðu páfi eða
umboðsmaður hans blessun sína yfir.
Hinrik IV (1050-1106) konungur og verðandi
keisari hins þýzk-rómverska ríkis lét sér þetta ekki
lynda og boðaði til kirkjuþings í Worms árið 1076 í
því skyni að koma páfa frá völdum. Hann hafði ekki
erindi sem erfiði og í janúar 1077 mátti hann bíða við
harðræði í þrjá daga í Canossa eftir að fá aflausn páfa.
Málið varð þó ekki leyst og árið 1084 hélt Hinrik með
her sinn til Rómar, gaf kirkjuþingi skipun um að setja
Gregorius af og kjósa nýjan páfa (Clement III). Viku
seinna krýndi hann Hinrik IV keisara Hins heilaga
þýzk-rómverska keisaradæmis. Róbert Guiscard var
víðs fjarri við hernað í austri, en árið eftir kom hann
með her sinn aftur heim til Ítalíu, frelsaði Gregorius
VII og tók hann undir sinn verndarvæng í Salernó.
Skömmu síðar létust þeir báðir.
Við völdum tók nú Roger, bróðir konungs, sem þá
hafði að fullu tryggt yfirráðin á Sikiley og varð hann
nú konungur „beggja Sikileyjanna", auk þess sem
hann hafði árið 1090 gert Möltu að skattlandi sínu.
Verður nánar sagt frá framhaldinu að mánuði liðnum
og þá verður getið helztu heimilda.
338
Læknablaðið 2004/90