Læknablaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 14

FRÆÐIGREINAR / CARCINOMA ANI
ingu fékk enga meðferð. Einn sjúklingur fékk end-
urkomu sortuæxlis og var það meðhöndlað með
staðbundnu brottnámi. Sjúklingar sem greindust
með sortuæxli á tímabilinu létust 2,16 og 71 mán-
uðum frá greiningu.
Flestir sjúklinganna fengu geislameðferð en þar
á eftir kom samtvinnuð geisla- og lyfjameðferð.
Allir sjúklinganna sem fengu lyfjameðferð fengu
einnig geislameðferð. Aðrir meðferðarmöguleikar
voru staðbundið brottnám og APR. Mynd 2 sýnir
fjölda sjúklinga í hverri meðferð við upphaflegum
sjúkdómi. Sumir sjúklinganna fengu fleiri en eina
meðferð.
Níu sjúklingar fóru eingöngu í lyfja- og geisla-
meðferð og enga aðgerð vegna sjúkdómsins. Átta
sjúklingar fengu eingöngu geislameðferð og enga
aðra meðferð. Einn sjúklingur fékk ekki lyfjameð-
ferð vegna þess að hann hafði svonefnt Fanconi
heilkenni og hjá einum sjúklingi var meðferð hætl
vegna versnunar á sjúkdómnum. Tólf sjúklingar
fóru eingöngu í skurðaðgerð, níu í staðbundið
brottnám en þrír í APR.
Tólf sjúklingar fengu lyfjameðferð en þeir
fengu auk þess allir geislameðferð. Upplýsingar
um greiningarár, stigun (TNM), samsetningu
lyfjameðferðar og aðra meðferð sem sjúkling-
arnir fengu eru settar upp í töflu 5. Algengasta
lyfjameðferðin var 5-flúoroúracíl og mítómycín C
(n=ll). I einu tilfelli var carbóplatín gefið í stað
mítómycíns C auk 5-flúoroúracil.
Geislameðferð fengu 25 sjúklingar (tafla
V). Geislameðferð var hætt hjá einum sjúklingi
vegna versnunar á sjúkdómnum. Þessi sjúklingur
er því ekki hafður með í útreikningum er varða
geislameðferðina. Geislaskammtar voru á bilinu
40-66 Gy og var meðal geislaskammtur 54,4 Gy.
Mismunandi geislaskammtur ræðst af því hvort
meðferð var veitt á fyrri eða seinni hluta rann-
sóknatímabilsins. Tírninn sem einstaklingarnir
voru í geislameðferð var mjög misjafn eða
frá 28 dögum og upp í 85 daga. Að meðaltali
voru einstaklingarnir 48 daga í geislameðferð.
Upplýsingar um lengd geislameðferðar vantaði
fyrir tvo sjúklinga. Mismunandi tímalengd helgast
af mismunandi geislaskammti svo og al' því að
hjá 14 sjúklingum var nauðsynlegt að gera hlé á
meðferð vegna aukaverkana sem voru geislabruni,
sármyndun, sveppasýking í leggöngum, verkir í og
umhverfis daus og niðurgangur.
Fimm sjúklingar fóru í APR (tafla V). Fjórir af
fimm sjúklingum (80%) fengu endurkomu. Hjá
18 sjúklingum var gert staðbundið brottnám á
krabbameininu og af þeim fékk helmingur þeirra
enga frekari meðferð (tafla V).
Tólf sjúklingar fengu endurkomu krabba-
meinsins en af þeim voru níu sjúklingar með
flöguþekjukrabbamein, 1 með sortuæxli, 1 með
strómaæxli (GIST) og einn sjúklingur með kirt-
ilflöguþekjukrabbamein. Tíminn frá greiningu og
að endurkomu var á bilinu 6 til 117 mánuðir og
miðgildið 15,6 mánuðir. Af þessum 12 sjúklingum
eru sjö látnir þar af fimm af völdum krabbameins-
ins. Meðferð sem gefin var við endurkomu
krabbameinsins er sýnd í töflu VI. Þeir sjúklingar
sem fóru í APR voru allt einstaklingar með flögu-
þekjukrabbamein. Þrír þeirra eru á lífi í dag og sá
sem er látinn lést ekki af völdum krabbameinsins.
Dánartíðni var 42 % (16/38). Sjúklingarnir lét-
ust frá 1 og upp í 123 mánuðum eftir greiningu.
Meðaltalslifun eftir greiningu var 47 mánuðir og
miðgildið 20 mánuðir. Dauða 10 sjúklinga má
rekja til krabbameins í daus en sex sjúklingar
létust af öðrum orsökum. Dánartíðni af völdum
sjúkdómsins var því 26%. Meðaltalslifun þeirra
sem létust af völdum sjúkdómsins var því 33,4
mánuðir og miðgildið 16,6 mánuðir.
Fimm af 30 sjúklingum með flöguþekjukrabba-
mein létust af völdum þess (tafla VII) og af þeim
voru fjórir með illa þroskuð æxli. Fimm ára lifun
var 100% fyrir vel þroskuð æxli en 70% fyrir illa
þroskuð æxli. Heildar fimrn ára lifun reiknuð fyrir
alla þá sem greindust með krabbamein í daus á
árunum 1987-1998 var 75%. Ef einungis var tekið
tillit til þeirra sem létust af völdum krabbameins-
ins þá var 5 ára lifun 82% og hækkar í 88 % sé ein-
ungis miðað við flöguþekjukrabbamein (mynd 3).
Umræður
í þessari rannsókn á krabbameinum í daus á
Islandi höfum við sýnt fram á að aldursstaðlað
nýgengi er 0,9 (±0,4) fyrir konur og 0,3 (±0,2) hjá
körlum á rannsóknartímabilinu. Konur/karlar
hlutfallið er því 3/1. Hlutfall kvenna er enn hærra
ef miðað er við flöguþekjukrabbamein en þá er
hlutfallið 4/1. Þessar niðurstöður eru sambærilegar
við það sem sýnt hefur verið fram á í öðrum rann-
sóknum (3, 5,16-18). Meðalaldur sjúklinganna var
63,4 ár sem er svipað eða ívið hærra en í rannsókn-
um erlendis frá. Meðalaldur í öðrum rannsóknum
er á bilinu 56 til 63 ár (1, 5, 6, 8, 9, 11,13). Þó var
meðalaldurinn hærri í einni sænskri rannsókn eða
68 ár (16).
Algengasta einkennið var fyrirferðaraukning,
í 78% tilfella. Þrír af hverjum fjórum sjúklingum
höfðu blæðingu sem einkenni og rúmlega helm-
ingur sjúklinga fann fyrir sársauka. Öll þessi ein-
kenni eru mun hærri að tíðni hér en í rannsóknum
erlendis frá en þar er blæðing einkenni í 40-50%,
fyrirferð í 20-30% og sársauki í 30-35% tilfella (8,
11, 13). Erfitt er að finna skýringu á þessum mun
en það kann að vera að skráning einkenna sé betri
hér en annars staðar.
370 Læknablaðið 2006/92