Læknablaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 20

FRÆÐIGREINAR / HÁÞRÝSTINGUR
Inngangur
Háþrýstingur er vel þekktur áhættuþáttur hjarta-
og æðasjúkdóma (1). Jafnframt því að vera
sjúkdómsástand sem oft er unnt að koma í veg
fyrir eða meðhöndla er háþrýstingur einnig meðal
algengustu sjúkdóma sem leitt geta til dauða
með því að valda hjarta- og æðasjúkdómum (2).
Dánarlíkur vegna hjarta- og æðasjúkdóma eykst
línulega með hækkandi blóðþrýstingi og svo virð-
ist sem þær tvöfaldist við hverja hækkun blóð-
þrýstings um 20/10 mmHg. Þetta samband greinist
alveg niður í blóðþrýstingsgildi um 115/75 mniHg
(3,4).
Þrátt fyrir að við höfum í dag fjölmörg lyf til
að meðhöndla háþrýsting og margar klíníska leið-
beiningar hafi verið gefnar út til að bæta blóðþrýst-
ingsmeðferð (5-7), hafa rannsóknir endurtekið
sýnt að margir sjúklingar með háþrýsting fá ekki
%
80 r
Figure 1. Proportion (percentage) ofpatients according to diastolic blood pressure
(mmHg).
%
32%
<140 141-150 151-160 161-180 >180
Figure 2. Proportion (percentage) of patients according to systolic blood pressure
(niniHg).
nægilega meðferð (8-11). í VALUE rannsókninni,
þar sem 92% þátttakenda voru sjúklingar sem
þegar voru á háþrýstingsmeðferð þegar þeir fóru
inn í rannsóknina, höfðu aðeins 22% slagbilsþrýst-
ing undir 140 mmHg (12).
Ástæður þess að erfitt hefur verið að ná sett-
um markmiðum í meðferð háþrýstingssjúklinga
eru vafalaust margar og ekki allar þekktar.
Meðferðarheldni af sjúklingsins hálfu og skortur
á að læknar endurmeti og breyti lyfjameðferð eru
meðal þátta sem oft eru nefndir. Stungið hefur
verið upp á notkun fleiri háþrýstingslyfja saman til
að ná meðferðarmarkmiðum (13) og jafnvel hefur
það verið nefnt sem hugsanlegt ineðferðarúr-
ræði að nota eina töflu, fjöllyfjatöflu, sem inni-
héldi aspirín, statín, þrjú háþrýstingslyf í hálfum
skammti ásamt fólínsýru til að ná margþættri
lækkun í áhættu þessara sjúklinga (14).
Gagnsemi þess að meðhöndla háþrýsting hefur
margoft sannast í stórum klínískum rannsóknum
og að meðferðinni fylgi um það bil 40% fækkun
heilablóðfalla og um 15-20% fækkun hjartaáfalla
(15,16).
I ljósi þess hversu umfangsmikill vandinn er þar
sem um fjórðungur fullorðins fólks í heiminum er
með háþrýsting (17) og þann óhemju mikla kostn-
að sem hlýst af meðferðinni er mikilvægt að vita
hvernig gengur að takast á við þennan sjúkdóm,
bæði að ná meðferðarmarkmiðum en ekki síður að
vita hvernig staða annarra áhættuþátta hjarta- og
æðasjúkdóma er meðal háþrýstingssjúklinga.
Markmið þessarar rannsóknar er því að skoða
hvernig háþrýstingssjúklingar eru meðhöndlaðir
í heilsugæslu, hve stór hluti nær meðferðarmark-
miðum blóðþrýstings og hvaða lyfjameðferð er
beitt. Ennfremur að varpa Ijósi á stöðu annarra
áhættuþátta hjarta- og æðasjúkdóma meðal þess-
ara sjúklinga.
Efniviður og aðferðir
Upplýsingum var safnað úr sjúkraskýrslum á
heilsugæslustöðinni Sólvangi, Hafnarfirði. Upp-
tökusvæði stöðvarinnar er Hafnarfjörður og
Álftanes með 23.066 íbúum (1. desember 2003).
Allir sjúklingar sem voru á lífi í lok árs 2003 og
höfðu fengið sjúkdómsgreininguna háþrýsting-
ur, 401 samkvæmt ICD9 og/eða 110 samkvæmt
ICD10, alls 982 sjúklingar, mynduðu rannsókn-
arhópinn. Skráðar voru upplýsingar um blóð-
þrýstingsmælingar, lyfjameðferð og stöðu annarra
áhættuþátta hjarta- og æðasjúkdóma. Til að upp-
lýsingar um nýjustu lyfjameðferð væru ábyggilegar
voru sjúkraskýrslur áranna 2002 og 2003 skoðaðar
sérstaklega. Allar aðrar upplýsingar voru raktar
aftur til ársins 1990. Nýjustu blóðþrýstingsmæling-
376 Læknablaðið 2006/92