Læknablaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 38

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SJÚKRALIÐAR
Skortur á hjúkrunarkonum
kallaði á nýjungar
Ragnheiður Guðmundsdóttir augnlæknir man tím-
Hávar ana tvenna í starfi sínu sem læknir og kennari við
Sigurjónsson bæði læknadeild og síðar við menntun sjúkraliða
á Landakotsspítala. Ragnheiður stendur á níræðu
en lætur engan bilbug á sér finna þrátt fyrir slæmt
bflslys er hún lenti í fyrir þremur árum.
Ragnheiður átti stóran þátt í því að sjúkra-
liðanám hófst hérlendis um miðjan sjöunda
áratuginn en hún kynntist starfi sjúkraliða er hún
kynnti sér kennslu í lífeðlisfræði við læknaskóla í
Bandaríkjunum árið 1962.
Sjúkraliðanám hófst haustið 1965 við fjögur
stærstu sjúkrahúsin í Reykjavík og á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri svo nú í vor eru liðin
40 ár frá því fyrstu sjúkraliðarnir útskrifuðust en
fyrstu árin var sjúkraliðanámið einn vetur. Pað
er því óhætt að taka undir með Ragnheiði að í ár
eru nokkur tímamót í sögu sjúkraliðamenntunar á
íslandi og full ástæða til að rifja upp aðdraganda
þess að nám í sjúkraliðun hófst hérlendis.
Sagan endurtekur sig
Þegar Ragnheiður er beðin um að rifja upphaf
sjúkraliðanámsins á Islandi er ekki laust við að
hvarfli að manni viðkvæðið um að sagan endurtaki
sig í sífellu en yfirvofandi skortur á næstu árum á
starfsfólki í heilbrigðisstéttum, sérstaklega meðal
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða, er eitt af því sem
komið hefur fram í umræðum um framtíð heil-
brigðismála á undanförnum vikum.
„Á árunum fyrir og eftir 1960 var rnikið
rætt og ritað um skort á hjúkrunarfólki og það
var ofur eðlilegt að því á þessum árum voru
í smíðum viðbyggingar við stóru sjúkrahúsin
í Reykjavík, Landspítala og Landakotsspítala
og smíði Borgarspítalans var á lokastig," segir
Ragnheiður.
Ragnheiður rifjar jafnframt upp að í 3.
tbl. Læknablaðsins 1962 hafi verið haft eftir
Sigríði Bachmann, forstöðukonu Landspítalans að
Landspítalinn geti ekki veitt sjúklingum þá þjón-
Ragnheiður Guðmundsdóttir heiðursfélagi LÍ
Hér fer á eftir rökstuðningur stjórnar LÍ er Ragnheiður
Guðmundsdóttir var kjörin heiðursfélagi á aðalfundi
félagsins í október 2004.
Ragnheiður Guðmundsdóttir er fædd 20. ágúst 1915
í Reykjavík. Hún lauk kandídatsprófi í læknisfræði frá
Háskóla íslands 23. maí 1945. Hún var sjötta konan, sem
lauk læknaprófi frá HÍ frá stofnun hans 1911. Hinar eru
Kristín Ólafsdóttir, 1917, Katrín Thoroddsen, 1921, María
Hallgrímsdóttir, 1931, Gerður Bjarnhéðinsdóttir, 1932,
Sigrún Briem, 1940 og loks Ragnheiður 1945 eins og áður
segir. Segja má að kona hafi útskrifast sem læknir frá HÍ
með liðlega fimm ára fresti á þessum árum. Eru tímarnir
sem betur fer breyttir í þessu sem öðru. Ragnheiður varð
sérfræðingur í augnlækningum á íslandi 1966 en áður
hafði hún lokið sérfræðiprófi í augnlækningum frá Escuela
Professional de Oftalmologia í Barcelona 1964. Ragnheiður
bjó sig m.a. undir sérfræðiviðurkenningu sína í Kaliforníu og
í Main í Bandaríkjunum.
Ragnheiður gegndi störfum sem læknir hér á landi,
á Spáni og í Bandaríkjunum. Hún var augnlæknir á
Landakotsspítala en skipulagði jafnframt kennslu sjúkraliða
á þeim spítala og annaðist kennslu þeirra. Ragnheiður mun
hafa átt frumkvæði að kennslu sjúkraliða hér á landi eftir að
hafa kynnst starfi þeirra erlendis.
Ragnheiður starfaði að félagsmálum lækna. Hún var í
stjórn augnlæknafélagsins og formaður þess 1972 til 1974.
Ragnheiður hafði með höndum fjölda trúnaðarstarfa, sem
hún valdist augljóslega til vegna læknisstarfsins. Hún sat
í stjórnum Rauða kross deildar Reykjavíkur og í stjórn
Rauða kross íslands, í læknanefnd Öldrunarfélags íslands
og í öldungadeild Læknafélags íslands frá 1994 til 1996.
Ragnheiður er heiðursfélagi Golfklúbbs Reykjavíkur.
Það má hverjum manni vera ljóst, að það hefur ekki þótt
sjálfsagt fyrir konu að hefja nám í læknisfræði á þeim árum
sem Ragnheiður settist í læknadeild. Um það bera þær tölur
glöggt vitni, sem ég nefndi hér að ofan. En Ragnheiður lét
sér ekki almenna lækningaleyfið duga, heldur aflaði sér
framhaldsmenntunar til sérfræðiviðurkenningar víða og á
fáförnum íslendingaslóðum.
Kjör Ragnheiðar sem heiðursfélaga Læknafélags íslands
er m.a. til marks um það, að læknar vilja sýna þeim konum
virðingu, sem brutust gegn straumnum til mennta og voru sú
hvatning kynsystrum sínum til að leggja stund á læknisfræði
sem leitt hefur til jafnrar stöðu kvenna á við karla í
læknadeild.
Lœknablaðið 2004; 90: 780.
394 Læknablaðið 2006/92