Læknablaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 34

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AF SJÓNARHÓLI STJÓRNAR LÍ
Kjaramál í nútíð og framtíð
Sigurður Einar
Sigurðsson
ses@fas.is
Höfundur situr í stjórn LÍ
og er jafnframt formaður
samninganefndar. Hann
er svæfingalæknir við
Fjórðungssjúkrahúsið á
Akureyri.
í pistlunum Af sjónarhóli
stjórnar birta stjórnarmenn
LÍ sínar eigin skoðanir
en ekki félagsins.
Nú þegar nýr kjarasamningur sjúkrahúslækna
(ekki þó skurðlækna) og heilsugæslulækna hefur
verið samþykktur er rétt að staldra örlítið við og
skoða hvað við sömdum um og á hvaða leið við
erum í okkar kjaramálum. Einstök atriði samnings-
ins hafa verið kynnt á fundum eftir undirskrift og
óþarfi að fara í smáatriði hér en það er hins vegar
augljóst á þeim samtölum sem ég hef átt við lækna
sem formaður samninganefndar að almenn þekk-
ing lækna á eigin kjarasamningi er býsna bágborin.
Menn gefa sér lítinn tíma til að lesa samninginn
sem er kannski skiljanlegl þar sem hann er um 30
blaðsíður en það er hins vegar verra að einstök
atriði í samningnum eða túlkun hans eru misskilin
og síðan virðast myndast einhvers konar drauga-
sögur (urban myths) sem ómögulegt virðist að
kveða niður. Dæmi um þetta er „salan“ á yfirvinnu
og gæsluvaktafríum í samningnum 2002. Vissulega
má segja að fríin sem voru veitt ef yfirvinna og/
eða vaktavinna fór yfir ákveðin mörk voru felld
burt sem slfk en í staðinn kom veruleg hækkun á
taxta fyrir vaktir og reyndar stuðlaði þessi sala að
grunnkaupshækkun líka. Pví er svo við að bæta að
í samningnum er tafla sem veitir mönnum heimild
til þess að skipta út greiðslum fyrir gæsluvaktir í
frí, og þessi frí eru alveg jafnrétthá þeim fríum sem
við áður höfðum, það er ef aðstæður leyfa. Þarna
er að vísu ekki sambærileg tafla fyrir staðarvaktir
(ennþá). Þarna er því mönnum leyfilegt að taka
frí fyrir vaktagreiðslur og er þessi aðferð mun
sanngjarnari til dæmis fyrir þá sem taka mikið af
vöktum þá var samkvæmt gamla kerfinu hámark
á hvað við gátum unnið okkur inn mikil frí og
voru menn oft búnir að ná því hámarki um haustið
og gátu því ekki unnið sér inn meira frí, en þetta
gerist að sjálfsögðu ekki nú og frí fyrnast heldur
ekki eins og áður gerðist. Önnur svona þjóðsaga
er með viðbótarþættina en þegar menn eru að
ræða þá heyrist gjarnan að þeir hafi ekki skilað sér
til manna og „enginn hafi fengið neitt“. Þetta er
heldur ekki rétt en til að gera hlutina sýnilegri þá
var í núverandi sanmingi selt inn bókunarákvæði
sem beinlínis kveður á um að við getum fylgst
með að þeir peningar sem við sömdum um að færu
í viðbótarþætti skili sér þangað. Hér ber þó að
benda á eitt: Viðbótarþættir á grunnlaun eru ein-
staklingsbundnir og eru hugsaðir sem slíkir. Þessu
má að sumu leyti líkja við framgangskerfi þannig
að ef menn eru til dæmis að taka að sér sérstök
verkefni eða telja sig á einhvern annan hátt vera
verðugir þess að fá viðbótarþætti þá skulu menn
sækja um þá. Hins vegar þýðir þetta ekki að allir
fái það sama. Menn hafa vissulega ákveðið að
sumir þættir eins og „helgun" og doktorspróf skuli
gefa sömu tölu allstaðar en aðrir þættir eru ein-
staklingsbundnir og þó segi í sanmingnum að það
geti numið allt að 15 eða 20% þá þýðir það ekki að
allir fái 15 eða 20% og sumir fá kannski ekki neitt.
Svona einstaklingbundin laun eru kannski eitthvað
sem ekki öllum líkar en almennt má segja að þetta
er ekki svo stór hluti heildarlauna og gefi mönnum
ákveðinn sveigjanleika og þegar menn læra betur á
þetta þá verði sátt um þetta.
Hvað þá um framtíðina? Hvert stefnum við?
Fyrir það fyrsta þá er að velta fyrir sér hvort læknar
munu áfram semja sem einn (eða næstum því) stór
hópur eða hvort við teljum hag okkar betur borgið
með að skipta okkur í minni hópa sem eiga þá eitt-
hvað sameiginlegt sem hinir eiga ekki. Svarið við
þessu veltur kannski nokkuð á hvernig tekst til hjá
skurðlækum. í mínum huga var í nýliðnum sanm-
ingaviðræðum á nokkrum stöðum þar sem atriði
fengust í gegn vegna einmitt stærðar okkar. Það
er styrkur í fjölda. Hins vegar má einnig segja að
þegar verið er að semja fyrir stóran mislitan hóp
þá þarf að vera góð samstaða ef leggja á sérstakar
áherslur á hluta hópsins, sbr. unglækna í þessum
samningi. Ástæðurnar fyrir að einn hópur fær
meira en annar þurfa að vera nokkuð ljósar og það
er mín tilfinning að einn hópur einfaldlega telji sig
betri og mikilvægari lækna en aðra hreinlega gangi
ekki upp. Er þá einhver lausn til? Að mínu viti er
svo. Eg tel að við eigum áfram að semja sem einn
stór hópur en kjarasamningurinn verði að vera
sveigjanlegri svo að einstakir læknar eða hópar
geti aðlagað sig á hverjum stað og fengið kjör við
hæfi. Við getum séð þessa þróun til dæmis í Svíþjóð
þar sem menn eru miðlægt í raun að semja um
grunn sem allir hafa, en æ stærri hluti samnings-
ins hefur verið fluttur á einstaka staði og þar hafa
menn meira frjálsræði. Þetta er auðvitað ekkert
alveg svona einfalt því að þessu verður að fylgja að
mönnum sé þá leyft að semja staðbundið í raun og
veru en ekki sé sífellt verið að krukka í þetta frá
ráðuneytinu og að læknar læri að semja á þennan
hátt ásamt því að gera sér grein fyrir að ekki eru
þá allir með sama samning og menn geti borið
mismikið úr býtum. Þarna má líka sjá fyrir sér hóp
á vegum Læknafélags íslands sem hjálpar eftir
þörfum þar sem samningar ganga ekki snuðrulaust
fyrir sig. Þessi lausn held ég að geti gefið okkur
bæði kosti þess að vera sem einn stór hópur í mikil-
390 Læknablaðið 2006/92