Læknablaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 15

FRÆÐIGREINAR / CARCINOMA ANI
Sextán einstaklingar (42%) höfðu leitað sér
læknishjálpar vegna einkenna sinna áður en þeir
voru greindir. Miðgildi þess tíma sem einkenni
höfðu varað fyrir greiningu var sjö mánuðir sam-
anborið við tvo mánuði hjá þeim sem ekki höfðu
áður leitað sér hjálpar vegna einkenna. Pað er
víða þekkt að krabbamein í daus sé greint sem
góðkynja sjúkdómur og þá einkum gyllinæð í
upphafi og talað um að það sé misgreint í 70-80%
tilfella (5).
Fimm mismunandi vefjagerðir af þrenns konar
uppruna greindust í þessum sjúklingum. Það er
flöguþekjukrabbamein, kirtilflöguþekjukrabba-
mein, kirtilfrumukrabbamein frá útlagi/innlagi
(ecloderm/endoderm), sortuæxli frá taugakambi
(crista neuralis) og GIST frá bandvefskímlagi.
Auk þess voru tvö tilfelli af óþroskuðu krabba-
meini sem þó var af þekjufrumugerð. Langstærsti
hlutinn var flöguþekjukrabbamein en hlutfall þess
var 79% sem er í samræmi við það sem þekkist
víðast hvar annars staðar (5). Átta prósent höfðu
sortuæxli en sökum þess hve fá tilfellin eru þá er
hlutfall þeirra í rannsóknum misjafnt eða frá 4%
og upp í 10% (5,19). Aðeins 2,6% (eitt tilfelli)
krabbameina í daus í þessari rannsókn var kirt-
ilfrumukrabbamein en samkvæmt mörgum rann-
sóknum er hlutfall þess talsvert hærra eða allt að
19% (5).
Hjá okkur var skiptingin á flöguþekjukrabba-
meinunum í hina þrjá flokka eftir þroskunargráðu
mjög jöfn eða 30%, 33% og 37 % fyrir vel, meðal
vel og illa þroskuð æxli. Þetta er ólíkt því sem
kemur fram í sænskri rannsókn á 42 tilfellum en
þar var skiptingin 10,40 og 50% (16). í þeirri rann-
sókn voru sýnin yfirfarin af einum meinafræðingi
eins og í þessari rannsókn. I rannsókn okkar voru
átta sjúklingar greindir með svokölluðu sýna-
tökusýni (biopsy) og af þeim voru fjögur flokkuð
sem meðalvel þroskuð og fjögur sem illa þroskuð.
Skýringin á þessum mun kann að liggja í því að
sýnatökusýni sem tekin eru á afmörkuðu svæði
séu ekki lýsandi fyrir meinið í heild. I sænsku
rannsókninni var ekki tekið fram hve stór hluti
sýnanna var metinn út frá sýnatökusýnum (16).
Eitt tilfelli af strómaæxli (GIST) greindist í okkar
rannsókn en þetta krabbamein er mjög sjaldgæft í
daus (20). Þessu tilfelli liefur verið lýst í grein um
sjúkratilfellið í Læknablaðinu (21).
Samkvæmt okkar rannsókn fóru 74% (25/34)
af þeim sem voru með þekjuvefsæxli (carcinoma)
í geislameðferð. Þetta er heldur hærra hlutfall en
í rannsókn sem gerð var í Bandaríkjunum fyrir
tímabilið 1973-1998 en þar voru einungis 62%
sem fóru í geislameðferð. Fimm sjúklingar fóru
í APR en þrátt fyrir þessa viðamiklu aðgerð þá
fengu fjórir sjúklinganna endurkomu sjúkdóms-
ins. Fjórir sjúklingar fóru í APR við endurkomu
sjúkdómsins. Af þeim eru þrír á lífi og sá sem er
látinn lést ekki af völdum sjúkdómsins. Árangur
þessarar aðgerðar hér á landi við endurkomu
krabbameins í daus verður því að teljast 100% en
almennt er talað um að árangur af aðgerðinni við
endurkomu sjúkdómsins sé um 50% (22). Það ber
þó að hafa í huga að þetta eru fáir sjúklingar og því
ekki á nokkurn hátt sambærilegt við rannsóknir
þar sem fjöldinn er meiri.
Horfur sjúklinga með flöguþekjukrabbamein
voru mjög góðar en fimm ára lifun var 88%. Fimm
af þeim 30 sem greindust á tímabilinu létust af
völdum krabbameinsins en fjórir af þeim voru
nreð illa þroskuð æxli. Það kemur heim og saman
við það að sjúklingar með illa þroskuð æxli eru
talin hafa verstar horfur (16,23). Heildar fimm
ára krabbameinssértæk lifun var 82% sem er
sambærilegt við stóra faraldsfræðilega rannsókn
sem gerð var í Bandaríkjunum (17) og fleiri rann-
sóknir (18,24).
Helstu vankantar þessarar rannsóknar er að
hún er afturskyggn og byggir þar af leiðandi á upp-
lýsingum sem teknar eru beint upp úr sjúkraskrám
og ekki er unnt að sannreyna þær. Helsti styrkur
rannsóknarinnar er að vefjasýni frá öllum æxlum
voru endurskoðuð og metin af reyndum meina-
fræðingi. Öll tilfellin eru þess vegna staðfest með
endurskoðun á vefjasýnum og því eru allar upplýs-
ingar er lúta að vefjagerð, þroskunargráðu æxlis
og skurðbrúnum skráðar beint af rannsakendum.
Rannsóknin nær til allra greindra tilfella á
íslandi. Þó svo að um fá tilfelli sé að ræða þá
gefur hún áreiðanlega mynd af þessum sjúkdómi á
íslandi á sautján ára tímabili.
Þakkir
Við viljum þakka Elínborgu Ólafsdóttur verk-
fræðingi hjá Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags
íslands fyrir veitta aðstoð við útreikninga á aldurs-
stöðluðu nýgengi og gerð lifunarlínurita.
Heimildir
1. Myerson RJ, Karnell LH, Menck HR. The national cancer
data base report on carcinoma of the anus. Cancer 1997; 80:
805-15.
2. Williams GR,Talbot IC. Anal carcinoma. A histological
review. Histopathology 1994; 25: 507-16.
3. Fenger C, Frisch M, Marti MC, Parc R. Tumours of the anal
canal. In: World health organization classification of tumours:
Pathology and genetics of tumours of the digestive system. ed.
Lyon: IARCPress,2000:145-55.
4. Frisch M, Melbye M, Mpller H. Trends in incidence of anal
cancer in Denmark. BMJ 1993; 419-22.
5. Klas JV, Rothenberger DA, Wong WD, Madoff, RD.
Malignant tumors of the anal canal: the spectrum of disease,
treatment and outcomes. Cancer 1999; 85:1686-93.
6. Pintor MP, Northover JMA, Nicholls RJ. Squamous cell
carcinoma of the anus at one hospital from 1948-1984. Br J
Surg 1989; 76:806-10.
7. Schraut WH, Wang CH, Dawson PJ, Block GE. Depth
Læknablaðið 2006/92 371