Læknablaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 41

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SJÚKRALIÐAR
fram að allir flokkar á Alþingi stóðu samhljóða að
lagabreytingunni.”
Ragnheiður segir að þrátt fyrir farsæla lend-
ingu á þessu máli þá hafi hugmyndum hennar um
sjúkraliðanámið verið tekið heldur fálega í fyrstu.
“Þær mótbárur sem helst heyrðust vor m.a. að með
þessu væri verið að draga hjúkrun niður á lægra
stig. Auðvitað var það fáránleg mótbára. Að sjálf-
sögu hlyti hjúkrun að batna, ef eingöngu þjálfað
fólkfengist við hana, en á þessum tíma þurfti oft og
tíðum að grípa til ólærðs fólks við hjúkrun sjúkra.
Sumir óttuðust mótstöðu hjúkrunarkvenna gagn-
vart nýrri stétt hjúkrunarfólks sem ekki hefði notið
alveg sömu menntunar og þær sem fyrir voru.
Kynni mín af samstarfi sjúkraliða og hjúkrunar-
kvenna á sjúkrahúsunum í Bandaríkjunum eyddu
þó öllum efasemdum mínum í þessu efni.“
Sannspá um hjúkrunarnám á háskólastigi
Hér má vitna í grein sem Ragnheiður birti í
Morgunblaðinu 28. október 1962 er hún kynnti
þetta mál upphaflega fyrir íslenskum almenningi
undir yfirskriftinni: Er þetta leiðin til að ráð bót á
hjúkrunarkvennaskortimim? Þar segir m.a.: „Enda
þótt samkomulag allra þeirra sem að hjúkrun
starfa sé vissulega mikilvægt atriði, fannst mér
það þó jafnvel enn mikilvægara að fá að herya
álit ábyrgra manna á hvaða áhrif svona skemmri
hjúkrunarþjálfun hefði á hjúkrunina sjálfa og
menntun venjulegra hjúkrunarkvenna. Að 24
ára reynslu (upphafsár náms í practical nursing í
Bandaríkjunum er 1938. innsk. Læknablaðsins.)
fenginni var mér sagt að með auknu starfsliði og
ákveðinni verkaskiptingu hlyti hjúkrunin í heild
auðvitað að batna og nú væri t.d. mjög fátítt grípa
þyrfti til hjálpar ófaglærðs fólks til aðstoðar sjúk-
lingum svo sem gangastúlkna. Sama máli gegndi
með hjúkrunarkonurnar. í rauninni yrði sérhver
hjúkrunarkona ennþá verðmætari starfskraftur
eftir en áður. Með auknum mannaforráðum hafa
þær fundið enn meiri ábyrgð hvíla á sér, og hefur
það í vaxandi mæli haft í för með sér að þær leita
framhaldsmenntunar í fagi sínu. Enda er það svo
í Bandaríkjunum að margar hjúkrunarkonur taka
jafnvel háskólapróf (svo sem meistarapróf) í hjúkr-
unarfræðum. Þetta á einkum við um þær sem búa
sig undir yfirhjúkrunarkonu- og kennslustörf. Að
þessi yrði einnig raunin hér, að hjúkrunarmenntun
myndi jafnvel batna og komast á hærra stig með
aukinni framhaldsmenntun er engin ástæða til að
draga í efa.“
Hér reyndist Ragnheiður sannarlega sannspá
og hjúkrunarnám á háskólastigi er löngu orðin
staðreynd og sjúkraliðanámið sem upphaflega var
9 mánuðir lengdist í tvö ár þegar Sjúkraliðaskóli
íslands var stofnaður árið 1975 og var starfræktur
undir stjórn Heilbrigðis-og tryggingaráðuneyt-
isins. Sjúkraliðaskólinn var lagður niður árið 1990
og námið flutt í Fjölbrautaskólann við Armúla/
Heilbrigðisskólann. Fyrstu sjúkraliðarnir voru
útskrifaðir frá Fjölbrautaskólanum við Armúla/
Heilbrigðisskólanum haustið 1991. Framhaldsnám
fyrir sjúkraliða hófst við skólann í janúar 1992.
Ungt fólk
sækír ekkí í
sjúkralíðanám
Fyrir 40 árum útskrifuðust fyrstu
sjúkraliðarnir á íslandi. Náminu var
komið á vegna mikils og langvar-
andi skorts á hjúkrunarfræðingum.
Nú 40 árum seinna kemur í ljós að
ástandið hefur ekkert batnað, í dag
er mikill skortur bæði á hjúkrunar-
fræðingum og sjúkraliðum. Spurt er
hvað veldur?
Sjúkraliðafélag íslands hefur ár
eftir ár varað við þeirri þróun sem
greinileg hefur verið að magnast,
þ.e. skorti á sjúkraliðum til starfa.
í fyrsta lagi má benda á að
sjúkraliðastéttin hefur verið svelt í
þróun og þroska varðandi starfsrétt-
indi, þrátt fyrir miklar breytingar á
menntun þeirra.
Stéttin hefur bent á þann mikla
mun sem er á starfsréttindum sjúkra-
liða á íslandi og sjúkraliða annar
staðar svo sem á Norðurlöndunum
og í Bandaríkjunum.
íslenskir sjúkraliðar hafa mun
minni starfsréttindi og þrengra verk-
svið, þrátl fyrir meiri menntun í
hjúkrun. Þetta m.a. veldur því að
ungt fólk fer ekki í sjúkraliðanám.
Skortur á hjúkrunarfræðingum
stafar eflaust að hluta til af því að
þeim finnast störf sín vera of verk-
miðuð, miðað við það langa há-
skólanám sem þeir hafa. Þeir eru
með sömu verkþætti og tilheyra
sjúkraliðum í öðrum löndum.
í öðru lagi má benda á að þegar
aldursdreifing stéttarinnar er skoð-
uð kemur fram að meðalaldur henn-
ar er 46,72 ár. í sömu könnun kemur
Kristín Á. Guðmundsdóttir formaður
Sjúkraliðafélags fslands.
einnig fram að sjúkraliðar hverfa
snögglega af vinnumarkaðinum 60
ára, oftar en ekki orðnir öryrkjar.
Það undirstrikar það sem haldið
hefur verið fram að starf sjúkraliða
er mjög erfitt, bæði andlega og lík-
amlega. Andlega erfiði starfsins er
ekki síður til komið af að starfa í
vinnuumhverfi þar sem endalaus
umræða er um, fjárhagserfiðleika
stofnunarinnar sem unnið er á,
umræða um niðurskurð í heilbrigð-
iskerfinu og að opinberir starfsmenn
séu til óþurftar.
Könnun sem unnið hefur verið
að á vegum BSRB og BHM sýnir að
vaktavinna er sú vinna sem starfs-
menn vilja ekki vinna og sýnilegt er
að í dag er vægi fjölskyldunnar og
einkalíf metið hærra en áður.
í fyrirspurnartímum á Alþingi
nú fyrir skemmstu, um skort á
fólki til hjúkrunarstarfa sagði heil-
brigðisráðherra Sif Friðleifsdóttir,
að þrátt fyrir áhyggjur á skorti
á hjúkrunarfræðingum, hefði hún
mun meiri áhyggjur vegna skorts á
sjúkraliðum.
Kristín Á. Guðmimdsdóttir
formaður Sjúkraliðafélags
fslands
Læknablaðið 2006/92 397