Læknablaðið - 15.10.2006, Side 34

FRÆÐIGREINAR / HRORNUN AUGNBOTNA
Það hefur ekki eingöngu áhrif á sjálfstæði
sjónskertra einstaklinga heldur eykur líka
sjálfstraust og lífsgæði þeirra að geta lesið og
bjargað sér sjálfir, auk þess hafa rannsóknir sýnt
fram á að það minnkar líkur á þunglyndi hjá
þessum sjúklingahóp (115, 116). Rannsóknir sem
hafa kannað áhrif sjónmissis hjá AMD sjúklingum
og lífsgæða ber saman um það að lífsgæði þeirra
eru verulega skert (117-121).
Búast má við miklum framförum í sjónhjálp-
artækjum í framtíðinni og þá sérstaklega hjálp-
artæki sem tengjast tölvutækni.
Lokaorð
AMD er vaxandi heilbrigðisvandamál í íslensku
samfélagi eins og annars staðar í heiminum þar
sem ört fjölgar í elstu aldurshópum. Áætlað er að
fólksfjöldi hjá 60 ára og eldri í heiminum eigi eftir
að tvöfaldast á næstu tveimur áratugum og verði
um 1,2 ntilljarðar árið 2025 (28) og 80 ára og eldri
eigi eftir að fimmfaldast úr 69 milljónum í 379
milljónir árið 2050 (122). Rannsóknir hafa sýnt
fram á að sjónskertir einstaklingar eru í allt að átt-
falt meiri áhættu á að brotna og er þá einkum rætt
um mjaðmbrot, aukinn stuðningur við sjónskerta
aldraða einstaklinga er því forvarnaraðgerð gegn
mjaðmabrotum, ekki síður en ýmis ný og dýr lyf.
í Heilbrigðisáætlun til ársins 2010 sem gefið
er út af heilbrigðis-og tryggingamálaráðuneytinu
(123) árið 2001, koma fram langtímamarkmið
í heilbrigðismálum hér á landi. Þar er eitt af
forgangsverkefnum til ársins 2010 að yfir 75%
fólks 80 ára og eldri sé við það góða heilsu og geti
með viðunandi stuðningi búið heima. Gert er ráð
fyrir í mannfjöldaþróun að Islendingum 65 ára og
eldri muni fjölga um 23% og 85 ára og eldri um
45% fram til ársins 2010. Ein af þeim leiðum sem
bent er á til úrbóta er að auka þurfi gott aðgengi
að öldrunarþjónustu sjúkrahúsanna og öðrum
meðferðarúrræðum utan stofnana.
Til að ná fram þessum langtímamarkmiðum
er brýnt að huga betur að þessum sjónskertu
einstaklingum með bættu aðgengi að þjónustu,
ráðgjöf og auknum stuðningi sem gæti gert þeim
kleift að lifa sjálfstæðu lífi og búa lengur heima,
og síðast en ekki síðst hafa rannsóknir sýnt fram á
að með auknum stuðningi er hægt að bæta lífsgæði
þessa sjúklingahóps.
Heimildir
1. Tölvuorðabókin. Mál og menning; Reykjavík 1996.
2. Bird AC. What is the future of research in age-related
macular disease? Arch Ophthalmol 1997; 115:1311-3.
3. Bird AC, Bressler NM, Bressler SB, Chisholm IH, Coscas G,
Davis MD, et al. An international classification and grading
system for age-related maculopathy and age-related macular
degeneration. The International ARM Epidemiological
Study Group. Surv Ophthalmol 1995; 39:367-74.
4. Sunness JS. The natural history of geographic atrophy, the
advanced atrophic form of age-related macular degeneration.
MolVis 1999; 5:25.
5. Klein R. Risk factors for the 10-year incidence of AMD in
Beaver Dam Eye Study. Age-Related Macular Degeneration
Pathogenesis and Treatment (Abstract); 2003 sept. 4-6;
Baden-Baden, Germany; 2003:1.
6. Holz FGP, D. Clinical Manifestations. In: Holz FGP, D. Spaide,
R.F. Bird,A.C., editor. Age-related macular degeneration.
Berínl: Springer; 2003. p. 74.
7. Maguire M. Natural history. In: Berger JW FS, Maguire MG„
editor. Age-related macular degeneration. Intemational:
Mosby; 1999:17-24.
8. Holz FGS, F. Pauleikhoff,D. Bird,A.C. Pathophysiology. In:
Holz FGP, D. Spaide, R.F. Bird,A.C., editor. Age-related
macular degeneration. Berlin: Springer; 2003:31-46.
9. Guðnadóttir GS, Magnússon KP, Stefánsson E, Jónasson
F, Helgadóttir G, Sigurðsson H. The time pattem of
bilateral exudative age-related macular degeneration. Acta
Ophthalmol Scand 2005; 83:333-6.
10. Thylefors B, Negrel AD, Pararajasegaram R, Dadzie KY.
Global data on blindness. Bull World Health Organ 1995; 73:
115-21.
11. Sunness JS, Gonzalez-Baron J, Applegate CA, Bressler NM,
Tian Y, Hawkins B, et al. Enlargement of atrophy and visual
acuity loss in the geographic atrophy form of age-related
macular degeneration. Ophthalmology 1999; 106:1768-79.
12. Bissell AJ, Yalcinbayir O, Akduman L. Bilateral geographic
atrophy: spontaneous visual improvement after loss of vision
in the fellow eye. Acta Ophthalmol Scand 2005; 83:514-5.
13. Brown GC, Murphy RP. Visual symptoms associated with
choroidal neovascularization. Photopsias and the Charles
Bonnet syndrome. Arch Ophthalmol 1992; 110:1251-6.
14. Bressler NM. Photodynamic therapy of subfoveal choroidal
neovascularization in age-related macular degeneration with
verteporfin: two-year results of 2 randomized clinical trials-
tap report 2. Arch Ophthalmol 2001; 119:198-207.
15. Bressler SB, Bressler NM, Fine SL, Hillis A, Murphy RP,
Olk RJ, et al. Natural course of choroidal neovascular
membranes within the foveal avascular zone in senile
macular degeneration. Am J Ophthalmol 1982; 93:157-63.
16. Hirvela H, Laatikainen L. Visual acuity in a population
aged 70 years or older; prevalence and causes of visual
impairment. Acta Ophthalmol Scand 1995;73:99-104.
17. Klaver CC, Wolfs RC, Vingerling JR, Hofman A, de Jong PT.
Age-specific prevalence and causes of blindness and visual
impairment in an older population: the Rotterdam Study.
Arch Ophthalmol 1998; 116:653-8.
18. Mitchell P, Smith W, Attebo K, Wang JJ. Prevalence of age-
related maculopathy in Australia. The Blue Mountains Eye
Study. Ophthalmology 1995; 102:1450-60.
19. Klein R, Klein BE, Cruickshanks KJ. The prevalence of
age-related maculopathy by geographic region and ethnicity.
Prog Retin Eye Res 1999; 18:371-89.
20. Viggósson G. Ársskýrsla, Sjónstöð íslands. Hamrahlíð 17 105
Reykjavík. 2000.
21. Klein R, Klein BE, Linton KL. Prevalence of age-related
maculopathy. The Beaver Dam Eye Study. Ophthalmology
1992; 99:933-43.
22. Vingerling JR, Dielemans I, Hofman A, Grobbee DE,
Hijmering M, Kramer CF,et al.The prevalence of age-related
maculopathy in the Rotterdam Study. Ophthalmology 1995;
102:205-10.
23. Evans J, Wormald R. Is the incidence of registrable age-
related macular degeneration increasing? Br J Ophthalmol
1996; 80:9-14.
24. Bird AC. The Bowman lecture. Towards an understanding of
age-related macular disease. Eye 2003; 17:457-66.
25. Schachat AP, Hyman L, Leske MC, Connell AM, Wu
SY. Features of age-related macular degeneration in a
black population. The Barbados Eye Study Group. Arch
Ophthalmol 1995; 113:728-35.
26. Yuzawa M, Tamakoshi A, Kawamura T, Ohno Y, Uyama M,
Honda T. Report on the nationwide epidemiological survey
of exudative age-related macular degeneration in Japan. Int
Ophthalmol 1997;21:1-3.
27. Klaver CCL, R. Vingerling, J.R. Jong, P.T.V.M. Epidemiology
of Age-Related Maculopathy: Review. In: Holz FGP, Spaide
D, Bird RF, AC editor. Age-related macular degeneration.
Berlin, Springer; 2003:1-17.
28. Klaver CC, Assink JJ, van Leeuwen R, Wolfs RC, Vingerling
JR, Stijnen T, et al. Incidence and progression rates of
age-related maculopathy: the Rotterdam Study. Invest
694 Læknablaðið 2006/92