Læknablaðið - 15.12.2006, Síða 9

gjörgæslulækninga vega þungt í bættum árangri
skurðaðgerða. Betri skurðtækni hefur einnig
haft sitt að segja og hægt er að nema á brott
stærri æxli en áður, jafnvel æxli sem vaxin eru út í
brjóstvegg eða miðmæti. I síðarnefndu tilfellunum
getur komið til greina að beita geisla- og krabba-
meinslyfjameðferð fyrir skurðaðgerð (6). Með
þessu móti er hægt að minnka æxlin og auðvelda
brottnám þeirra. Svipuð meðferð getur átt við hjá
sjúklingum með meinvörp í miðmætiseitlum. Þetta
er ekki hættulaus meðferð og því er mikilvægt
að vanda val á sjúklingum fyrir slíka meðferð.
Nákvæm stigun sjúkdómsins er algjört lykilatriði
í þessu sambandi, ekki síst mat á útbreiðslu
eitilmeinvarpa í miðmæti. Auðvelt er að taka sýni
úr flestum þessara eitla með miðmætisspeglun
sem er hættulítil aðgerð en krefst þó svæfingar.
Margt bendir til þess að speglunin eigi rétt á sér
hjá þorra sjúklinga sem ekki hafa fjarmeinvörp,
enda hefur verið sýnt fram á að tölvusneiðmyndir
eru ónákvæmar í greiningu eitilmeinvarpa. Svo-
kallaður PET-skanni gæti þó komið í stað mið-
mætisspeglunar, að minnsta kosti hjá hluta sjúk-
linga, en þessi rannsókn krefst hvorki skurðstofu
né svæfingar (7). PET-skanni er hins vegar ekki
til á Islandi og er brýnt að bæta úr því sem allra
fyrst.
Eitt helsta vandamál eftir skurðaðgerðir er
að rúmur þriðjungur sjúklinga greinist með
endurkomu krabbameins (8). í flestum tilvikum
er um fjarmeinvörp að ræða, til dæmis í heila eða
beinum. Á síðustu árum hafa rannsóknir því beinst
að viðbótarmeðferð með krabbameinslyfjum eftir
skurðaðgerð og hefur sjúklingum hér á landi verið
boðin slík meðferð. Gagnsemi hennar er ekki
fullkönnuð en alþjóðlegar rannsóknir (til dæmis
IALT og SALT) benda til þess að sjúklingum
farnist betur eftir slíka viðbótarmeðferð (6, 9).
Tilkoma nýrra og öflugra krabbameinslyfja sem
þolast betur en eldri lyf er mikilvæg í þessu sam-
bandi. Þessi lyf skipta þó mestu máli fyrir þann
stóra hóp sjúklinga sem eingöngu er gefin líknandi
meðferð og á vonandi eftir að lengja líf þeirra og
auka lífsgæði. Af nýjurn lyfjum eru mestar vonir
bundnar við svokallaða tyrosine kinasa hemjara
sem hamla vexti krabbameinsfrumna, meðal
annars með því að hemja svokallaða EGF-viðtaka
(epidermal growth factor receptors) og virðist
hluti sjúklinga svara meðferðinni mun betur en
meðferð með eldri krabbameinslyfjum (10).
Ljóst er að ofantalin atriði eru aðeins áfanga-
sigrar í baráttunni við lungnakrabbamein. Við
vitum hver er langalgengasta orsök þessa mann-
skæða krabbameins og því verður meginbaráttan
enn um sinn að felast í öflugum tóbaksvörnum.
Heimildir
1. Jónasson J, Tryggvadóttir L. Cancer in Iceland. Icelandic
Cancer Society, Reykjavík 2004.
2. Umfang reykinga. Samantekt 2006. Lýðheilsustöð/Capacent
Gallup, Reykjavík 2006.
3. Del av folkhálsomál 11. Minskat bruk av tobak - var stár vi i
dag? Statistik november 2005. Statens folkhálsoinstitut. www.
fhi.se/upload/ar2005/ovrigt/Tobaksfakta nov05.pdf.
4. Henschke CI, Yankelevitz DF, Libby DM, Pasmantier MW,
Smith JP, Miettinen OS. Survival of patients with stage I lung
cancer detected on CT screening. N Engl J Med 2006; 355:
1763-71.
5. Myrdal G, Gustafsson G, Lambe M, Horte LG, Stahle E.
Outcome after lung cancer surgery. Factors predicting early
mortality and major morbidity. Eur J Cardiothorac Surg 2001;
20:694-9.
6. Betticher DC. Adjuvant and neoadjuvant chemotherapy in
NSCLC: a paradigm shift. Lung Cancer 2005; 50/Suppl 2: S9-
16.
7. Poncelet AJ, Lonneux M, Coche E, Weynand B, Noirhomme
P. PET-FDG scan enhances but does not replace preoperative
surgical staging in non-small cell lung carcinoma. Eur J
Cardiothorac Surg 2001; 20:468-74.
8. Socinski MA.The current status of adjuvant chemotherapy for
resected non-small cell lung cancer. Semin Oncol 1999; 26/5
Suppl 15:27-33.
9. Arriagada R, Bergman B, Dunant A, Le Chevalier T, Pignon
JP, Vansteenkiste J. Cisplatin-based adjuvant chemotherapy in
patients with completely resected non-small-cell lung cancer.
N Engl J Med 2004; 350:351-60.
10. Paez JG, Janne PA, Lee JC,Tracy S, Greulich H, Gabriel S, et
al. EGFR mutations in lung cancer: correlation with clinical
response to gefitinib therapy. Science 2004; 304:1497-500.
Læknablaðið 2006/92 845