Læknablaðið - 15.12.2006, Qupperneq 37

UMRÆÐA & FRÉTTIR / OFFITA
ingarátak undanfarinna ára hafi ekki skilað sér til
þjóðarinnar segir Ludvig málið talsvert flókið og
margbrotið en það megi nánast skipta þjóðinni í
tvo hópa varðandi þetta. „Annars vegar er sá hluti
sem er mjög meðvitaður um hvað hann lætur ofan
í sig og stundar hreyfingu reglulega og er kannski
að verða hraustari og sprækari en nokkru sinni
fyrr, en svo hins vegar sá hluti sem ekki er meðvit-
aður og þyngist stöðugt.”
Erlendar kannanir sýna fram á að þessi skipting
fer að talsverðu leyti eftir efnahag og þjóðfélags-
stöðu. Þeir sem betur standa eru meðvitaðri og
hinir verða offitunni að bráð. „Við höfum ekki
séð svona skýra skiptingu hér á Islandi. Við þyrft-
um reyndar miklu betri rannsóknir á þessu en
þær upplýsingar sem við höfum benda til þess að
offitan gangi þvert á efnahags- og þjóðfélagslega
stöðu.”
Ludvig segir tölurnar tala sínu máli um hversu
alvarlegur vandi offitan sé okkur Islendingum.
„Sextíu prósent þjóðarinnar eru of þung eða of
feit. Það svarar í raun spurningunni. Við vitum
einnig hvaða aðrir sjúkdómar fylgja í kjölfar offitu
og hversu hátt hlutfall þeirra er. Sá sem er kominn
með þyngdarstuðul 40 eða yfir skerðir ævilíkur
sínar um 15 ár eða meira, fyrir utan hversu mikla
lífsgæðaskerðingu offitan hefur í för með sér.
Offita snertir alla þætti tilverunnar og viðkomandi
þjáist bæði líkamlega, andlega og félagslega, enda
hefur offita mikil áhrif á möguleika fólks til að
stunda vinnu eða nám, tómstundir, barneignir og
hvaðeina sem telst til eðlilegs lífs.”
Ætti að vera rútínurannsókn
Heimilislæknar koma yfirleitt fyrstir auga á offitu-
vandann vegna tengsla sinna við sjúklinginn og
Ludvig segir að meðal þeirra sé vaxandi meðvit-
und um samspil offitu og almenns heilsufars. „Eg
hef lagt til að mat á holdafari sjúklings verði gert
að rútínurannsókn hjá heimilislæknum til að hægt
sé að fylgjast með hvert sjúklingur stefnir í þessu
efni. Hér á Reykjalundi er þetta hluti af almennri
læknisskoðun allra sem hingað koma, alveg burt-
séð frá hvers vegna þeir koma hingað. Við höfum
séð mjög mikla aukningu til hins verra frá því við
hófum þessar skoðanir 1994. Þá voru 27% þeirra
sem hingað komu of feitir en í fyrra voru það 49%
og þá eru ekki taldir með þeir sem komu hingað
beinlínis vegna offitu. Á öllum sviðum heilbrigð-
isþjónustu eru verulega vaxandi áhyggjur vegna
þyngdaraukningar fólks sem þangað leitar. Þetta
er til stórvandræða á öllum skurðdeildum þar sem
offita hefur verulega aukna áhættu í för með sér
við allar aðgerðir. Fæðingarlæknar eru í öngum
sínum þar sem meðgöngur og fæðingar eru miklu
erfiðari hjá konum sem eru of feitar. Ein afleið-
ing offitu er reyndar ófrjósemi sem hefur ýmsan
vanda í för með sér. Árangur af bæklunarlækn-
ingum verður umtalsvert minni hjá of þungu fólki
og sjúkdómar tengdir offitu sem lyflæknisfræðin
þarf að takast á við eru vel þekktir og líklega er
enginn áhættuþáttur jafn áberandi og sykursýki
hjá þeim sem eru of feitir. Hjartalæknar þurfa að
takast á við hjartasjúkdóma sem afleiðingu offitu
og þannig mætti áfram telja.”
Það er því varla nokkur tilviljun að Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunin WHO skuli telja offitu
einn stærsta heilbrigðisvanda sem mannkynið
stendur frammi fyrir á 21. öldinni og hvetur allar
þjóðir heims til að taka höndum saman í aðgerð-
um gegn offitu og sjúkdómum henni tengdum.
Ludvig segir mælanlegan árangur af offitumeð-
ferð á Reykjalundi vera að koma í ljós en boðið
hefur verið uppá atferlismeðferð frá árinu 2003
þar sem sjúklingi er leiðbeint um breytingar á
lífsstíl og mataræði og fylgst með honum í tvö ár.
Þá er einnig hægt að fara í aðgerð til magaminnk-
unar og garnastyttingar. „Áætlað þyngdartap eftir
atferlismeðferð eingöngu er 15%, eða tæp 30% af
svokallaðri umframþyngd (þyngd yfir BMI 25), en
eftir atferlismeðferð og magahjáveituaðgerðir er
árangur, þyngdartap, um 80% af umframþyngd.
Mat á langtímaárangri vantar, meðal annars vegna
þess að stutt er liðið frá því þessi meðferð hófst.
Það hefur einnig sýnt sig að þeir sem eru vel undir-
búnir fyrir aðgerðir og hafa náð að tileinka sér
lífsstílsbreytingar eru líklegastir til að ná árangri.
Offita er fyrst og fremst lífsstílssjúkdómur og
meðferðin byggist á því að leiðbeina fólki um að
breyta lífsstíl sínum, mataræði og öllu daglegu lífi
svo það nái langtíma árangri við að létta sig,” segir
Ludvig Á. Guðmundsson.
Yfirlýsing WMA
um offituvandann
Ársþing Alþjóðalæknasamtakanna WMA sem frarn fór í Sun City í Suður-
Afríku um miðjan október ályktaði sérstaklega um offituvandann. í álykt-
uninni segir að það sé áhyggjuefni að of mikið áhorf á sjónvarp og ástund-
un tölvuleikja dragi úr líkamlegri hreyfingu barna og unglinga í mörgum
löndum. Ennfremur segir að offita sé einn alvarlegasti heilsufarsvandinn
sem steðji að heimsbyggðinni, hafi áhrif í öllum löndum og á öll hagkerfi,
og dragi til sín verulegan hluta af úrræðum heilbrigðiskerfa. Þingið hvetur
lækna til að halda á lofti þeirri skoðun að minnkandi offita eigi að vera
forgangsmál.
Læknablaðið 2006/92 873