Læknablaðið - 15.07.2008, Blaðsíða 12

■ FRÆÐlGREiNAR
RANNSÓKNIR
Tafla I. Túlkun á niðurstöðum blóðræktana barna á íslandi 1994-2005.
Flokkur 1: Mengun* Flokkur IV: Sýking
Bacillus sp. Acinetobacter
Micrococcus sp. Bacteroides fragilis
Propionibacterium Brevibacterium sp.
Flokkur II: Líkleg mengun* Brevundimonas vesicularis
Acidominimus Burkholderia cepacia
Corynebacterium sp. Campylobacter jejuni
Corynebacterium striatum Clostridium perfringens
Gram jákvæðar bakteríur** Clostridium sp.
Gram jákvæðir kokkar** Enterobacter
Gram jákvasðir stafir** Enterococcus
Kóagúlasa neikvasðir stafýlókokkar Escherichia coli
Lactococcus Fusobacterium sp.
Leukonostoc Haemophilus (ekki influenzae)
Staphylococcus sp. Haemophilus influenzae
Streptococcus sp. Kingella kingae
Streptococcus (ekki hemólýtískir) Klebsiella
Viridans streptókokkar Listeria monocytogenes
Veillonella sp. Moraxella
Flokkur III: Líkleg sýking Neiss. meningitidis
Gram jákvæðir loftfælnir kokkar*** Nocardia sp.
Gram jákvæðir loftfælnir stafir*** Non-fermenting Gram neikvæöir stafir
Gram neikvasðar bakteríur*** Pseudomonas
Gram neikvæöir loftfælnir stafir*** Salmonella
Gram neikvæðir stafir*** Serratia
Neisseria sp. Staph. aureus
Strept. hemólýtískur af hjúpg. A, B, D, G Streptococcus pneumoniae
Xanthomonas maltophilia
*Ef blóðræktunarpör voru fleiri en eitt á 30 daga tímabili fluttist sú nióurstaöa upp um flokk.
**Sýklafræðideild taldi aö líklegast væri um mengun að rasða og gerði ekki frekari greiningu.
***Nánari greining torveld og ekki geró af sýklafræóideild vegna kostnaöar.
Inngangur
Blóðsýkingar eru alvarlegar sýkingar sem geta
verið af völdum sveppa, veira og sníkjudýra auk
baktería. Skjót greining er ákaflega mikilvæg og
þarf viðeigandi meðferð að vera áhrifamikil og
markviss.
Grunur um blóðsýkingu getur vaknað við ólík
og stundum ósérhæfð einkenni (1). Hækkun á
líkamshita er eitt megineinkenni blóðsýkinga en
bakteríur hafa ræktast hjá 3-15% barna og fullorð-
inna með hita (2). Sumir sjúklingar geta þó verið
hitalausir, til dæmis nýburar eða ónæmisbældir
einstaklingar, en ekkert ákveðið hitamynstur
fylgir blóðsýkingu (1). Aukinn fjöldi hvítra
blóðkorna í blóði og þá einkum daufkyrninga eru
einnig vísbendingar um blóðsýkingar (3).
Ef grunur er um blóðsýkingu skal hefja meðferð
með breiðvirkum sýklalyfjum hið fyrsta. Þegar
niðurstöður næmisprófs liggja fyrir má skipta út
breiðvirku lyfjunum fyrir sértækari sýklalyf.
Blóðsýkingar hjá börnum eru algengar á
nýburaskeiðinu (fyrstu 30 dögunum eftir fæð-
ingu) og hafa margar rannsóknir á blóðsýkingum
barna beinst að nýburum. Blóðsýkingar nýbura
eru mjög alvarlegar og fylgir þeim há dánartíðni
(4) . í rannsókn á faraldsfræði blóðsýkinga hjá
nýburum á íslandi á árunum 1976-1995 voru
blóðsýkingar staðfestar hjá tveimur af hverjum
1000 lifandi fæddum bömum og dánartíðni var
17% (4). Blóðsýkingar nýbura er gott dæmi um
hvernig faraldsfræði smitsjúkdóma breytist með
tímanum. I upphafi 20. aldar voru nýburasýkingar
af völdum hemólýtískra streptókokka af hjúpgerð
A (GAS) algengastar (5). Um miðbik aldarinnar
fóru sýkingar af völdum E. coli að verða algengar
(5) en frá því á áttunda áratugnum hafa hemólýt-
ískir streptókokkar af hjúpgerð B (Streptococcus
agnlncticae, GBS) verið algengastir hjá nýfæddum
börnum (5-8). Reikna má með að í það minnsta 5%
allra nýbura á íslandi hafi jákvæða GBS yfirborðs-
ræktun við fæðingu sé móðir ekki meðhöndluð
með sýklalyfjum í fæðingu (9). Kóagúlasa nei-
kvæðir stafýlókokkar (KNS) eru einnig vaxandi
vandamál hjá nýburum á íslandi (4).
Pensillínónæmir og fjölónæmir pneumókokkar
eru vaxandi vandamál víða um heim en í Taiwan
hefur verið lýst pensillínónæmi hjá 70% pneumó-
kokka sem ræktast frá nefkoki barna (10). í nýlegri
rannsókn á erythromycin og pensillínónæmi
pneumókokka í Evrópu er því spáð að algengi
pensillínónæmis bakteríunnar geti orðið 20,4%
og algengi ónæmis fyrir báðum lyfjunum geti
orðið 8,9% (11). Hér á landi hafa pensillínónæmir
pneumókokkar aðallega verið af stofngerðum 6B,
19F og 23 (12). Ónæmir stofnar af E. coli hafa einnig
gert vart við sig erlendis. í Danmörku er ónæmi E.
coli fyrir ampisillini og gentamicini ennþá lágt en í
Kanada hefur ónæmi bakteríunnar fyrir ampisill-
ini og gentamicini meðal nýbura valdið áhyggjum
auk þess sem nýlega var lýst ónæmi fyrir ampisill-
ini í 68% E. coli baktería á Spáni (6,13,14).
Þekking á faraldsfræði blóðsýkinga og sýkla-
lyfjanæmi helstu baktería er undirstaða mark-
vissrar meðferðar á blóðsýkingum barna jafnt sem
fullorðinna. Að sama skapi er mikilvægt að þekkja
algengustu undirtegundir baktería. Slík þekking
er nauðsynleg bæði við mat á réttri sýklalyfja-
meðferð og þegar meta á gagnsemi hugsanlegra
bólusetninga gegn ákveðnum bakteríum hjá börn-
um. Loks er stöðugt mat á næmi baktería fyrir
sýklalyfjum nauðsynlegt. Eftirfarandi rannsókn
var því unnin til að varpa ljósi á helstu þætti í far-
aldsfræði blóðsýkinga barna á íslandi.
524 LÆKNAblaðið 2008/94