Læknablaðið - 15.07.2008, Blaðsíða 37

FRÆÐIGREINAR
Berglind Þóra
Árnadóttir1
deildarlæknir
Hildur
Harðardóttir1
fæðingar-
kvensjúkdómalæknir
Bergný
Marvinsdóttir2
röntgenlæknir
Lykilorð: inngróin fylgja,
metótrexat.
’kvennasviði Landspítala
2myndgreiningu
Landspítala.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Hildur Harðardóttir,
Kvennasviði Landspítala
Hringbraut
101 Reykjavík
sími 543-3324
hhard@landspitali. is
SJUKRATILFELLI
Inngróin fylgja hjá sautján ára
frumbyrju, meðhöndluð með
metótrexat -
Ágrip
Sautján ára frumbyrja fæddi eðlilega hraustan
dreng en eftir fæðingu kom í ljós inngróin fylgja.
Stúlkan hafði ekki farið í aðgerðir á legi. Ákveðið
var að meðhöndla stúlkuna með metótrexati
(MTX) og reyna þannig að koma í veg fyrir leg-
nám, sem annars er viðeigandi meðferð. Stúlkan
þoldi meðferðina vel og á næstu níu vikum eftir
fæðingu gengu fylgjuleifar niður í áföngum. í
kjölfarið sýndu myndgreiningarrannsóknir tómt
leg. Þegar greiningin inngróin fylgja liggur fyrir
er ráðlagt að gera legnám til að koma í veg fyrir
lífshættulega blæðingu eða sýkingu. Lýst hefur
verið sjúkratilfellum þar sem öðrum meðferðum
er beitt til að forðast legnám og er MTX einn með-
ferðarkosturinn.
Inngangur
Viðgróin fylgja (placenta accreta) kallast það þegar
fylgjufesting við leg er óeðlileg og skil vantar
milli fylgju og legslímhúðar. Æðabelgskögur
(chorionic villi) læsir sig í legvöðvann í stað þess
að afmarkast af fellibelgsfrumum (decidua). Þegar
æðabelgskögrið vex inn í legvöðvann telst hún
inngróin (placenta increta) og ef það fer í gegnum
legvegginn kallast það gegnumgróin fylgja (pla-
centa percreta). Þessi óeðlilega fylgjufesting leiðir
til þess að fylgjan losnar ekki eftir fæðingu barns
og getur valdið lífshættulegri blæðingu. Óeðlileg
fylgjufesting er ein helsta ástæða legnáms í kjölfar
fæðingar. Viðgróin fylgja hefur orðið algengari
samhliða fjölgun keisaraskurða (1). LJm 1930 var
tíðni viðgróinnar fylgju færri en eitt tilfelli fyrir
hverjar 30.000 fæðingar og keisaraskurðir fátíðir
en um 2000 var áætluð tíðni eitt tilfelli fyrir hverjar
2500 fæðingar (2). í dag, þar sem tíðni keisara-
skurða er komin í um 25%, er tíðni viðgróinnar
fylgju 1:533 (1). Meinafræðirannsóknir sýna að
um 79% eru viðgrónar fylgjur, 14% innvaxnar
og 7% gegnumgrónar (3). Helsti áhættuþáttur
fyrir óeðlilegri fylgjufestingu er fyrri aðgerð á
legi en í kjölfarið verður óeðlileg fylgjufesting í
örinu. Algengasta fyrri aðgerð er keisaraskurður
og áhættan eykst með fjölda fyrri keisaraskurða.
sjúkratilfelli
■■■■H ENGLISH SUMMARY L--------------------------
Árnadóttir BÞ, Harðardóttir H, Marvinsdóttir B
Case report - Seventeen year old
primipara with placenta
increta, treated with methotrexate
A seventeen year old girl in her first pregnancy had a normal
vaginal delivery of a healthy male infant. Afterwards, the placenta
was retained and subsequent MRI and ultrasound confirmed
placenta increta. There was no history of prior uterine surgery.
Conservative treatment with methotrexate was chosen in order to
conserve the uterus. During the following nine weeks after birth
remnants of the placenta were gradually expelled from the uterus.
Subsequently MRI and ultrasound confirmed an empty uterus.
When the diagnosis of placenta increta is confirmed the current
recommendation is hysterectomy to prevent life threatening
bleeding or infection. Conservative treatments have been
described to avoid hysterectomy with methotrexate as being one
of the options.
Key words: placenta increta, methotrexate.
Correspondence: Hildur Harðardóttir, hhard@landspitali.is
Einnig er sérstaklega aukin áhætta ef um fyrirsæta
fylgju (placenta previa) er að ræða. Aðrar aðgerðir
hafa einnig verið tengdar við viðgróna fylgju, svo
sem útskaf frá legi og ef vöðvahnútar hafa verið
fjarlægðir. Aldur móður >35 ára, fjölbyrja, sam-
gróningar í legi (Asherman heilkenni) og vöðva-
hnútar í legi (myoma) eru einnig þekktir áhættu-
þættir (3). Hækkun á alfa-fetóprótíni í blóði móður
hefur verið tengt við óeðlilega fylgjufestingu en
slík rannsókn er sums staðar hluti af hefðbundinni
mæðravernd, þó ekki hér á landi. í meðgöngu er
greining gerð með ómskoðun eða segulómun en
fyrst og fremst þarf að hafa klínískan grun um
ástandið, annars verður greining ekki ljós fyrr en
eftir fæðingu barns þegar fylgjan situr föst. Með
ómun og flæðisrannsókn (doppler) og einnig með
segulómun er hægt að meta dýpt innvaxtar fylgju
í leg en næmi og sértæki þessara rannsókna er um
85% (3). Með þessum rannsóknum er ekki alltaf
LÆKNAblaðið 2008/94 549