Læknablaðið - 15.07.2008, Blaðsíða 20

■ FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
L) við 302 blóðræktanir (61,4%)- Meðallengd
daufkyrningafæðar var 9,0 dagar. C-reative pro-
tein (CRP) var að meðaltali 63,9 mg/L við blóð-
ræktun og meðalhiti var 38,8 °C. í 183 tilfellum
var bam á sýklalyfjum við blóðræktun (35,1%).
Rannsóknarniðurstöður bama með jákvæða blóð-
ræktun vom ekki frábmgðnar öðmm.
Ályktanir: Sýkingar af völdum Gram-jákvæðra
baktería, sérstaklega KNS, eru nú mun algeng-
ari en Gram-neikvæðra baktería. Hluti jákvæðra
ræktana getur þó verið mengun. Blóðrannsóknir
virðast hafa lítið forspárgildi um niðurstöður
blóðræktana.
Ekkert barn lést úr blóðsýkingu af völdum
baktería á tímabilinu. Reynslusýklalyfjameðferð
hérlendis virðist enn árangursrík.
Inngangur
Krabbamein er algengasta dánarorsök barna
af völdum sjúkdóma á Vesturlöndum (1, 2).
Langtímahorfur bama sem greinast með krabba-
mein hafa þó batnað til muna undanfarin ár.
Þetta má meðal annars þakka betri og nákvæm-
ari aðferðum við greiningu og flokkun þessara
sjúkdóma og bættum meðferðarmöguleikum, þar
með talið stuðningsmeðferð (2).
Meðferð krabbameina er aðallega þrenns konar:
krabbameinslyf, geislameðferð og skurðlækningar
(3). Krabbameinslyf valda meðal annars bælingu
á beinmerg (4) og eftir slíka lyfjagjöf tekur það
beinmerginn talsverðan tíma að jafna sig og fram-
leiða nýjar frumur (2, 5). Illkynja sjúkdómur getur
einnig sjálfur valdið hvítkornafæð (leukopenia)
sjúklings og á það aðallega við um illkynja blóð-
sjúkdóma (3).
Tíðir fylgikvillar krabbameinsmeðferðar eru
sýkingar af ýmsum toga, stundum lífshættulegar
(6-9). Fari fjöldi daufkyminga (neutrophila) niður
fyrir ákveðin mörk eykst sýkingarhætta verulega
(10,11). Auk þessa geta aðrir þættir, til dæmis lengd
og dýpt daufkymingafæðar haft áhrif (10, 12).
Ymsir aðrir þættir gera sjúklinga enn vamarlausari
gegn sýkingum, svo sem slímubólga (mucositis),
skurðaðgerðir eða inniliggjandi aðskotahlutir og
æðaleggir (11, 13, 14). Gram-jákvæðar bakteríur,
sérstaklega kóagúlasa neikvæðir stafýlókokkar,
em nú á dögum aðalmeinvaldur í blóðsýkingum
tengdum hita, daufkyrningafæð og inniliggjandi
æðaleggjum á Vesturlöndum (10,15-18).
Klínísk einkenni og niðurstöður rannsókna
hafa þó litla fylgni við þróun lífshættulegra veik-
inda (19). Hjá ónæmisbældum sjúklingum getur
ýmis einkenni og merki sýkingar vantað (20).
Þessi einkenni hafa því minna gildi hjá sjúkling-
um í krabbameinsmeðferð og rannsóknaraðilar
hafa lengi leitað annarra merkja sem gætu bent til
sýkingar. Mest rannsökuð eru CRP, procalcitonin,
interleukin-6 og interleukin-8 sem meðal annars
kemur fram í yfirlitsgrein (21). Gildi CRP og pro-
calcitonin virðast samsvara best stigi sýkingar og
virðist procalcitonin heldur betri mæling (21, 22).
Reynslusýklalyfjameðferð (empiric antibiotic
treatment) við hita í krabbameinssjúkum ein-
staklingum í daufkymingafæð er afar breytileg á
milli landa og stofnana. Á Islandi hefur samsett
reynslumeðferð við hita og daufkyrningafæð í
krabbameinsveikum börnum verið breiðvirkt
penicillín (píperacillín) og amínóglýkósíð (genta-
mícín) í samræmi við fyrri ráðleggingar Nordic
organisation for paediatric haematology and
oncology (NOPHO). Mikilvægt er að velja sýklalyf
sem eru breiðvirk og hafa virkni gegn algengustu
meinvöldum á hverjum stað og tíma. Algengt
er að nota amínóglýkósíð og 3. eða 4. kynslóðar
kefalósporin saman en rannsóknir hafa sýnt að 3.
eða 4. kynslóðar kefalósporin eitt og sér sé nægj-
anleg meðferð (11, 23-25). Sumar sjúkrastofnanir
nota einnig glýkópepíð (svo sem vankomýcín)
sem þriðja lyf í ákveðnum tilfellum, svo sem í
krabbameinssjúklingum með inniliggjandi að-
skotahluti (11), meðal annars af ótta við alvarlegar
sýkingar ónæmra baktería.
Mikil notkun breiðvirkra sýklalyfja getur þó
haft ýmis vandamál í för með sér, svo sem auka-
verkanir lyfjanna (20) og sýklalyfjaónæmi (26). Af
þeim sökum skiptir máli að meðhöndla ekki leng-
ur með breiðvirkum lyfjum en þörf er talin á.
Meðferð krabbameina í börnum hefur tekið
miklum framförum, þótt sýkingar séu enn tölu-
vert vandamál. Til að lækka dánartíðni vegna sýk-
inga er mjög mikilvægt að hefja meðferð snemma
og áður en ræktunamiðurstöður em kunnar (27).
Faraldsfræði baktería er þó síbreytileg (21) og því
er afar brýnt að afla vitneskju um tíðni algengustu
sýkingarvalda og næmi þeirra fyrir sýklalyfjum.
Markmið rannsóknarinnar var að varpa ljósi á
þessa þætti til að hægt sé að beita bestu sýklalyfja-
meðferð sem völ er á.
Efniviður og aðferðir
Efniviður og rannsóknaraðferð
Rannsókn þessi var afturskyggn og í hana voru
valdir allir sjúklingar á aldrinum 0-15 ára sem
greinst höfðu með krabbamein eða önnur æxli á
árunum 1991-2000 og voru til meðhöndlunar á
Barnaspítala Hringsins. Upplýsingum var safnað
úr sjúkraskrám um greiningu, meðferð, blóð-
ræktanir, blóðrannsóknir og aðra þætti, svo sem
inniliggjandi aðskotahluti og sýklalyfjanotkun.
Fáein börn greindust undir lok tímabilsins en
532 LÆKNAblaðið 2008/94