Læknablaðið - 15.03.2010, Qupperneq 14

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
Mynd 3. Tími að
endurflæði (mínútur) hjá
sjúklingum með brátt
ST-hækkunar hjartadrep
meðhöndlaðir með eða án
segaleysandi lyfja. Töfí
kransæðavíkkun má áætla
222 mínútur.
Uppgefnir tímar eru
miðgildi.
■ Tími frá komu til læknis að
möguleika á endurflæði
einhverjum tímapunkti, fjórir sjúklingar höfðu
hjartsláttaróreglu; tveir 3. gráðu gáttaslegla
blokk, einn fékk runur af snemmkomnum
aukaslögum frá sleglum (Premature Ventricular
Complexes) og einn var í hröðu gáttaflökti.
Umtalsverðar tafir urðu á flutningi (frá beiðni
um sjúkraflug að komu á Landspítala) hjá fimm
sjúklingum. I þremur tilvikum var töf vegna
veðurs (26 klst., 1:40 klst., 2:40 klst.), einu sinni
vegna samhliða flutnings á fárveiku barni (1
klst. og 30 mín.) og einu sinni vegna þess að
sjúkraflugvél var í öðru útkalli (1 klst.). Fjórir af
þessum sjúklingum fengu segaleysandi meðferð,
en sá fimmti var með afstæða frábendingu
(Kóvar blóðþynningarmeðferð). Jafnframt var
heildarflutningstími fjögurra annarra sjúklinga
áberandi langur (5:02-11:11 klst.). í einu tilfelli var
sjúklingur fluttur frá Sjúkrahúsinu á Akureyri
morguninn eftir vel heppnaða segaleysandi
meðferð og í hinum þremur virtist um töf á
ákvörðun meðferðar að ræða, þar sem tími
frá fyrstu samskiptum við lækni að beiðni um
sjúkraflug var í öllum tilfellum >3 klst. Enginn
þessara sjúklinga fékk segaleysandi meðferð.
Einn sjúklingur lést innan 30 daga og einn
sjúklingur var endurlífgaður í legu. Meðal-
legutími á Landspítala var 6,0 dagar. Þrír
sjúklingar voru lagðir inn á gjörgæsludeild,
tveir sjúklingar voru meðhöndlaðir með ósæðar
belgpumpu og tveir sjúklingar gengust undir
hjáveituaðgerð innan 30 daga.
Umræður
Seinkun á meðferð við ST-hækkunar hjartadrepi
eykur líkur á hjartavöðvaskemmd. Markmið
heilbrigðisstarfsfólks er að meta og greina sjúkling
með ST-hækkunar hjartadrep innan 10 mínútna
eftir að hann kemur á heilbrigðisstofnun og
taka strax ákvörðun um meðferð sem miðar að
því að koma á endurflæði súrefnisríks blóðs til
hjartavöðva. Samhliða skal veita strax viðeigandi
meðferð með súrefni, blóðflöguhamlandi og
verkjastillandi lyfjum og undirbúa flutning með
hraði á sérhæfða stofnun. 33 sjúklingar voru fluttir
með brátt hjartadrep frá Norðursvæði (3:10.000
íbúa á ári) í sérútbúinni sjúkraflugvél á Landspítala
Hringbraut. Klínískar leiðbeiningar austan og
vestanhafs mæla með bráðri kransæðavíkkun sem
fyrstu meðferð ef hún getur hafist innan 90 mín-
útna frá komu til læknis og að töf á kransæðavíkk-
un umfram gjöf segaleysandi lyfs sé ekki meiri en
60 mínútur.7'11 Miðgildi heildarflutningstíma frá
því að sjúklingur hittir lækni með möguleika á réttri
greiningu með 12-leiðslu hjartalínuriti og þangað
til hann er kominn á bráðamóttöku á Landspítala
var 2:59 klukkustundir fyrir sjúklinga flutta frá
Sjúkrahúsi Akureyrar og 3:19 klukkustundir fyrir
sjúklinga annars staðar á Norðursvæði. Ef þeir níu
sjúklingar sem urðu fyrir hvers kyns töfum eru
útilokaðir er heildarflutningstíminn engu að síður
2:44 og 3:06 klukkustundir. Til viðbótar má ætla
að það taki 42-45 mínútur frá því að sjúklingur
er kominn inn á bráðamóttöku Landspítala við
Hringbraut og þangað til æð hefur verið víkkuð í
kransæðaþræðingu.15 Þessar niðurstöður eru fjarri
því sem kemur fram í skýrslu um hjartaþræðingar
á Sjúkrahúsi Akureyrar þar sem talið er að
heildarflutningstími sé innan við 90 mínútur
við kjöraðstæður. Enginn sjúklingur komst í
kransæðavíkkun innan þriggja klukkustunda frá
því hann kom inn á heilsugæslu eða sjúkrahús
á Norðursvæði og hægt er að áætla að töf á
kransæðavíkkun umfram segaleysandi meðferð
(PCI related delay) hafi verið 3 klukkustundir
og 42 mínútur (mynd 3). Ef sjúklingarnir sem
urðu fyrir töfum eru útilokaðir má áætla að töf í
kransæðavíkkun hafi verið þrjár klukkustundir
og 5 mínútur. Engu að síður var einungis
tæplega helmingur sjúklinga meðhöndlaður með
segaleysandi lyfjum og um fimmtungur sjúklinga
fékk ekki blóðþynningarmeðferð með clopidogrel
og enoxaparin. Vakthafandi hjartalæknar á Land-
spítala og Sjúkrahúsi Akureyrar eru jafnan
62 LÆKNAblaðið 2010/96