Læknablaðið - 15.03.2010, Side 48

UMRÆÐA 0 G FRÉTTIR
TÓBAKSFRAMLEIÐSLA
Tóbaksframleiðendur
eru verri en eiturlyfjabarónar
- segir Richard Hurt, yfirlæknir á Mayo Clinic í Minnesota
Hávar
Sigurjónsson
„Við höfum verið að þróa þessa meðferð
frá 1988 og höfum náð góðum árangri
í meðhöndla nikótínfíkn," segir Hurt í
samtali við Læknablaðið en hann hélt
athyglisverðan fyrirlestur á Læknadögum
í janúar.
Hurt fjallaði annars vegar um uppbyggingu og
árangur meðferðar við tóbaksfíkn sem hann
hefur átt þátt í að þróa við Mayo-sjúkrahúsið
í Rochester í Minnesota og hins vegar um
þaulskipulagða áróðursstarfsemi tóbaksfyrirtækja
undanfarna áratugi við að draga úr trúverðugleika
vísindarannsókna á heilsuspillandi áhrifum
tóbaksreykinga.
„Meðferðin við tóbaksfíkninni er í fjórum
þáttum," segir Hurt. „í fyrsta lagi er tekið á
hegðunarferli, í öðru lagi fíknmynstri, í þriðja
lagi lyfjameðferð og í fjórða lagi eftirmeð-
ferðarstuðningur til að hjálpa einstaklingnum
við að byrja ekki reykingar að nýju. Ráðgjöfin
beinist að því að fá sjúklinginn til að breyta
hegðunarmynstri sínu og skilja fíknina en
lyfjameðferðin byggist á þeirri sannfæringu
okkar að nikótínfíkn sé í engu frábrugðin öðrum
sjúkdómum þar sem nota þarf lyf til að komast
yfir fíknina og draga úr fráhvarfseinkennum. Við
notum fimm nikótínlyf og tvö sem ekki innihalda
nikótín. Af nikótínlyfjunum má nefna nefúða,
tyggitöflur og plástra en af hinum má nefna
chempex sem ég veit að er notað á Islandi. Hversu
lengi sjúklingurinn þarf að nota þessi lyf fer eftir
árangrinum svo svarið er einfaldlega eins lengi
og þörf er á. Viðtakamir í heilanum fyrir nikótínið
þurfa mislangan tíma til að venjast minnkandi
nikótínmagni, það er einstaklingsbundið, svo við
hvetjum sjúklinginn til að nota lyfin eins lengi
og hann telur sig hafa þörf fyrir þau. Yfirleitt er
þetta ekki lengri tími en þrír mánuðir en getur þó
í sumum tilfellum orðið lengra."
Grunnmeðferðin felst í viðtali við ráðgjafa og
hópmeðferð á göngudeild vikulega í sex vikur,
en einnig er í boði átta daga innlagnarmeðferð
með göngudeildarstuðningi í framhaldinu. Hurt
segir innlagnarmeðferðina skila umtalsvert meiri
árangri, ríflega helmingur þeirra sem leggjast inn
eru reyklausir ári síðar en tæplega fjórðungur
þeirra sem nýta sér göngudeildarmeðferðina
eingöngu. „Það er engu síður mjög viðunandi
árangur en ástæðan fyrir betri árangri
innlagnarmeðferðarinnar er annars vegar vegna
þess að þeir sem óska eftir innlögn eru yfirleitt
mjög vel móttækilegir fyrir meðferðinni og svo er
meðferðin yfirgripsmeiri."
Hurt segir að síðustu árin hafi árangurinn
orðið mælanlega betri og segir skýringuna marg-
þætta. „Við höfum lært heilmikið á þessum 22
árum og notum lyfin með miklu markvissari
árangri. Einnig hefur almenningsálitið breyst
gagnvart reykingum og opinberar reglur hafa gert
reykingafólki erfiðara fyrir," segir hann en það sé
þó greinilega ekki eins áhrifaríkt í Bandaríkjunum
þar sem þjóðfélagsgerðin er flóknari og misjafnar
reglur í gildi frá einu fylki til annars. „Á íslandi
hefur almenningsálitið örugglega haft mikil og
góð áhrif."
ísland f forystu
Það má gjarnan rifja upp að ísland hefur verið í
fararbroddi í heiminum hvað varðar takmarkanir
á sölu og auglýsingum á tóbaksvörum. Island var
fyrsta landið í heiminum til að taka upp aðvaranir
á umbúðum um heilsuspillandi áhrif tóbaks og
einnig varð Island fyrst til að banna sýnileika
tóbaks í verslxmum. Bann við tóbaksauglýsingum
og loks bann við reykingum á vinnustöðum
setur Island einnig fremst í baráttunni gegn
tóbaksnotkun. Hurt segir allt þetta hafa gríðarlega
mikil áhrif í baráttunni gegn reykingum og vísar
196 LÆKNAblaðið 2010/96