Læknablaðið - 15.03.2010, Qupperneq 49

UMRÆÐA O G FRÉTTIR
TÓBAKSFRAMLEIÐSLA
Tóbaksframleiðendur ganga
útfrá peirri staðreynd að
sígarettur drepa 60% af
viðskiptavinum peirra, segir
Richard Hurt, yfirlæknir á
Mayo Clinic í Minnesota.
til leyndarskjala tóbaksfyrirtækjanna um hvernig
þau beittu sér markvisst á Vesturlöndum til að
hindra og tefja reglur og lagasetningar af þessu
tagi. „Tóbaksframleiðendur eyddu gríðarlegum
fjárhæðum í að hindra lagasetningu um bann
við auglýsingum og notkun tóbaks og það er
athyglisvert fyrir íslendinga að í innanhúss
bréfaskiptum bandaríska tóbaksframleiðandans
Brown and Williamsson haustið 1983 kemur
fram að vert sé að hafa í huga að umboðsmaður
Moorgate tóbaksrisans á Islandi, Albert Guð-
mundsson, sé einnig fjármálaráðherra.
„lt may be worthwhile mentioning that Mr.
Gudmundsson is currently the Finance Minister of
Iceland."
Harðsnúinn og valdamikill iðnaður
Hurt var eitt lykilvitnanna í hinum svokölluðu
Minnesota-réttarhöldum 1998 gegn þremur
stærstu tóbaksfyrirtækjunum í Bandaríkjunum
sem margir hafa lýst sem stærsta áfanga 20.
aldar í baráttu fyrir bættri almennri lýðheilsu í
heiminum.
Réttarhöldin voru höfðuð af saksóknaraembætti
Minnesota-ríkis á þeim forsendum að tóbaks-
fyrirtækin hefðu um árabil svikist undan ábyrgð
um að birta réttar niðurstöður rannsókna á
áhrifum tóbaksreykinga á heilsu fólks, haft
vísvitandi samráð sín á milli um að leyna réttum
niðurstöðum rannsókna á heilsuspillandi áhrifum
reykinga. Auk þessa voru tóbaksfyrirtækin kærð
fyrir að brjóta lög um neytendavernd, lög um
sviksemi gagnvart neytendum, lög um ólögmæta
viðskiptahætti, lög um rangar upplýsingar í
auglýsingum og loks lög um blekkingar í
viðskiptum.
Hurt segir að mesti sigur þessara réttarhalda
hafi verið að tóbaksfyrirtækin voru dæmd til að
birta opinberlega allar niðurstöður rannsókna
sem gerðar höfðu verið á þeirra vegum og þau
haldið leyndum fyrir yfirvöldum og almenningi.
Þessi skjöl eru ekkert smáræði að vöxtum, tugir
milljóna blaðsíðna ef allt er talið, auk myndbanda
og hljóðupptaka.
Hurt segir að magnið hljómi kannski
yfirgengilegt og rifjar upp að lögfræðingateymi
tóbaksfyrirtækjanna hafi ætlað að beita þeirri
aðferð að drekkja sækjendum í pappírum en
gleymt því að veturinn í Minnesota er langur og
menn hafi einfaldlega lagst yfir þetta og lesið sig
í gegnum efnið á nokkrum mánuðum til að finna
það sem skipti máli fyrir réttarhöldin. „Margt af
því sem fylgdi með og kom réttarhöldunum ekki
við hefur síðar reynst ómetanlegt við að kortleggja
og upplýsa um hversu markviss og ófyrirleitin
LÆKNAblaðið 2010/96 197