Læknablaðið - 15.09.2013, Síða 30

kaupa, til svokallaðra S-merktra lyfja, tii
einstakra þátta á heilbrigðisstofnunum
og til jafnlaunaátaks til að bæta kjör heil-
brigðisstétta.
Þá hefur verið brugðist við með við-
bótarfjárveitingum vegna ófyrirsjáanlegra
fjárútláta í einstökum tilfellum, svo sem
vegna PlP-málsins svokallaða, vegna
sýkingar og inflúensufaraldurs á Land-
spítala í janúar 2013, eldgosa árið 2010 og
óveðurs og fjárskaða haustið 2012. Þetta
hefur vissulega ruðningsáhrif í ríkisfjár-
málunum, því við þessu varð að bregðast
fljótt og örugglega. Stöðugt koma ný og
krefjandi verkefni sem geta haft mikinn
kostnað í för með sér, meðal annars vegna
lífsstílssjúkdóma, breyttrar aldurssam-
setningar þjóðarinnar og aukinnar tækni
og nýrra og betri lyfja. Þá er brýnt að jafna
kostnað vegna læknisþjónustu, en hann
getur verið mjög mismunandi og íþyngj-
andi fyrir fólk."
Gæði, öryggi, aðgengi og hagkvæmni
Þegar Guðbjartur er beðinn að beina
sjónum til framtíðar, vitnar hann til þeirra
einkunnarorða sem hann hélt á lofti í ráð-
herratíð sinni og leggur sérstaka áherslu á
mannauðinn í heilbrigðiskerfinu.
„Viðfangsefni okkar í heilbrigðiskerfinu
í nútíð og framtíð snúast um sígild grund-
vallaratriði: Gæði, öryggi, aðgengi og hag-
kvæmni. Sjúklingurinn þarf ávallt að vera
í forgrunni í allri þjónustunni. Við skulum
hafa í huga að hagkvæmni snýst alls ekki
alltaf um niðurskurð. Hún snýst um að fá
sem mest fyrir peningana okkar og veita
sem besta þjónustu fyrir sama pening
eða minni peninga ef hægt er. Þjónustan,
gæðin og öryggið byggja fyrst og síðast
á starfsfólki heilbrigðiskerfisins. Þar eru
lykilatriði menntun og mönnun og að því
verður að hlúa. Það er fróðlegt að skoða
þróun mannafla á Landspítala miðað við
opinberar tölur síðastliðinn áratug. Hafa
ber þó í huga að aukning hefur orðið í
þjónustu á þessum tíma. Umræðan er oft
bundin við alhæfingar um skort á starfs-
fólki, en skortur er oftar en ekki bundinn
við ákveðnar deildir eða greinar. Mér
kom til dæmis á óvart að sjá að á síðasta
ári voru auglýstar 25 stöður sérfræðinga
og umsóknir voru 39. Þetta eru tölur frá
Læknaráði Landspítalans. Þá tókst ekki að
manna tvær til þrjár stöður sérfræðinga
á spítalanum og það virðist vera það sem
einblínt er á þegar talað er um skort á
starfsfólki og að allir séu að fara. Ég geri
mér grein fyrir því að talað er um heildar-
tölu og ég veit að verkum á hvern ein-
stakan lækni og starfsmann hefur fjölgað.
Hluti af óánægju starfsfólks snýst um
aukið vinnuálag og betra starfsumhverfi.
Vandinn er klárlega til staðar en umræðan
snýst alltof mikið um persónulega reynslu
og fyrir ráðherra er engin leið að taka þátt
í umræðu á þeim nótum eingöngu; ráðu-
neytið verður að byggja á tölfræðilegum
upplýsingum frá stofnunum og eftirliti
Landlæknisembættisins og treysta því að
þær séu réttar. Til að tryggja að slíkar upp-
lýsingar verði sem bestar á hverjum tíma
er eitt mikilvægasta verkefnið í dag að
koma á samræmdri rafrænni sjúkraskrá.
Vel menntað og vel þjálfað
starfsfólk er aðalatriðið
Heilbrigðisstarfsfólk á íslandi er mjög vel
menntað og þjálfað og sinnir störfum sín-
um af miklum dugnaði, fórnfýsi og sam-
viskusemi. Það sækir menntun sína víða,
sem styrkir heilbrigðiskerfið og eykur
fjölbreytni menntunar. Samtímis eigum
við veruleg verðmæti í íslenskum læknum
sem eru við nám og störf erlendis. Nær
þriðjungur íslenskra lækna hefur undan-
farin ár verið búsettur og starfað erlendis.
Margir starfa bæði heima og erlendis og
enn aðrir koma reglulega heim og hjálpa
til hér á Islandi og sinna mjög sérhæfðum
greinum lækninga. Þá er athyglisvert að
æ fleiri stunda læknanám, en það skýrist
af því að aukinn fjöldi ungs fólks sækir
allt sitt læknanám til útlanda; Danmerkur,
Ungverjalands og Póllands. Við eigum
eftir að sjá hvernig þetta unga fólk skilar
sér heim að loknu námi. Hér heima hefur
námsstöðum í heimilislækningum verið
fjölgað og á Akureyri hefur verið lögð sér-
stök áhersla á svokallaðar dreifbýlislækn-
ingar, en meira þarf að gera til að tryggja
að læknar séu fúsir að sinna störfum á
íslandi og ekki hvað síst á landsbyggðinni.
Það er ýmislegt í gangi af jákvæðum toga,
svo sem metnaðarfullt rannsóknar- og þró-
unarstarf, sem þarf að hlúa að. Vandinn
við að innleiða breytingar og nýjungar er
að margir vilja verja sitt starfsumhverfi og
ágætt dæmi um það er þegar við gerðum
þá tillögu að erlendri fyrirmynd og að
frumkvæði ráðuneytisins að ljósmæður
gætu ávísað getnaðarvarnalyfjum. Þá
risu læknar upp og sögðu það ómögulegt.
Víða er það þannig þó ábyrgðin sé ávallt
hjá lækninum. Fleiri dæmi mætti nefna
en andstaðan við slíkar breytingar er of
oft mjög sterk og byggist of oft á sérhags-
munum en ekki almannahagsmunum."
Heilbrigðiskerfið skal rekið á ábyrgð rikisins
Með nýrri ríkistjórn koma nýjar áherslur
og pólitísk markmið þeirra flokka sem nú
halda um stjórnartaumana eru önnur en
þeirra sem fyrir voru. Guðbjartur segist þó
ekki vilja trúa því fyrr en á reyni að nú-
verandi ríkistjórn víki frá þeirri stefnu um
heilbrigðisþjónustu sem sett er niður í lög
og tryggir ábyrgð ríkisins á rekstri heil-
brigðisþjónustunnar.
„Þjóðin hefur tjáð sig með afgerandi
hætti því nærri 90% hennar vilja að ríkið
eigi og reki heilbrigðisþjónustuna. Það
eru hins vegar allt önnur sjónarmið uppi
þegar heilbrigðiþjónustan er rædd útfrá
pólitískum línum og þá skiptast menn
í fylkingar um hvort hún eigi að vera í
höndum einkaaðila eða hins opinbera. Ég
vona að skýr vilji þjóðarinnar verði virtur
hvað þetta varðar.
Það er ánægjulegt að í umræðu síðustu
mánaða hefur jafnframt komið skýrt fram
að þjóðin vill hafa hér heilbrigðiskerfi
í fremstu röð og er tilbúin til að greiða
fyrir þá þjónustu. Fyrir liggur frá fyrr-
verandi ríkisstjórn þingsályktunartillaga
að nýrri heilbrigðisáætlun til næstu 10 ára
sem unnin er af fjölda fólks. Alþingi þarf
að fjalla um, endurbæta og afgreiða þá
áætlun sem fyrst.
Ég treysti á að nýr ráðherra og ríkis-
stjórn stuðli að uppbyggingu á heilbrigðis-
kerfinu með þau grunngildi að markmiði
sem tryggja gæði, öryggi og jafnt aðgengi
að þjónustu, óháð búsetu og efnahag
eftir því sem hægt er. Ég mun heilshugar
standa með nýjum ráðherra og ríkisstjórn
að slíkri uppbyggingu."
402 LÆKNAblaðið 2013/99