Læknablaðið - 15.09.2013, Blaðsíða 41

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Um samhengi hlutanna
Páll Torfi
Önundarson
pallt@landspitali.is
Vestræn heilbrigðiskerfi hafa á undan-
förnum árum átt í sívaxandi erfiðleikum
við fjármögnun sína. Ekki er hið íslenska
þar undanskilið en þar hafa léleg launa-
kjör meðal annars valdið brottflutningi og
fækkun lækna á landinu, auk upphlaupa
sem orðið hafa innan sjúkrastofnana
vegna kjaramála ýmissa sérhæfðra stétta.
En á sama tíma og kreppt er að okkur
eru læknar í þeirri stöðu að geta hleypt
upp kostnaði heilbrigðisþjónustu án þess
að nokkur fái við ráðið. Það er gert meðal
annars með því að skrifa út dýr lyf í stað
annarra ódýrra og gamalreyndra, sem
gera þó sama gagn. Þar ræður ekki síst
mikill þrýstingur lyfjafyrirtækja, sem
skipuleggja jafnvel rannsóknir sínar með
þeim hætti að nýju lyfin sýnast betri en
þau gömlu. Fjárhagslegir hagsmunir þeirra
eru gríðarlegir. Dæmi um þetta eru ný
blóðþynningarlyf (beinir storkuhemlar)
sem keppst er nú við að markaðssetja á
Vesturlöndum. Þar er til mikils að vinna
fyrir lyfjafyrirtækin því þau fá að minnsta
kosti tífalt meira fyrir dagsskammt nýju
lyfjanna (500 krónur) heldur en fæst fyrir
dagsskammt warfaríns (Kóvars, 50 krón-
ur). Um 1,5-2,0% fólks á Vesturlöndum er á
stöðugri blóðþynningu og fjölgar hlutfalls-
lega með ári hverju.
Sé tekið tillit til kostnaðar við skömmt-
un og eftirlit vegna warfaríns fæst dags-
skammtsverð 170 krónur (dagsskammtur
lyfs, blóðtaka, INR, skömmtunargjald,
blóðhagur í þriðja hvert sinn). Verðið er
um þriðjungur þess sem það kostar að
meðhöndla með nýju lyfjunum. Líkar tölur
eru til frá Bandaríkjunum (2 USD á móti
6 USD). Er þá miðað við að ekkert aukið
eftirlit sé með sjúklingum sem taka nýju
blóðþynningarlyfin, en það fær ekki stað-
ist að áliti höfunda þessarar greinar.
Engin rannsókn hefur sýnt að nýju
beinu storkuhemlarnir séu betri en góð
warfarín-meðferð eins og tíðkast til dæmis
víða í Norðvesturálfum. Rannsóknirnar
hafa allar notað illa meðhöndlaða warfar-
ín-viðmiðunarsjúklinga með lágan tíma
innan meðferðarmarka warfaríns, að
meðaltali 58-64%.
Sé varlega áætlað að í dag séu 1,5% ís-
lendinga, eða 4500 manns, á stöðugri blóð-
þynningu, má reikna út að gefnir séu um
1,6 milljón dagsskammtar. Sé meðhöndlað
með warfaríni er kostnaðurinn 272 millj-
ónir á ári. Sé hins vegar meðhöndlað með
nýju lyfjunum verður kostnaðurinn 816
milljónir. Það er aukning um 200%, eða
544 milljónir, sem sjúkratryggingar íslend-
inga munu bera að mestu. Þessi þreföldun
kostnaðar tengist ekki sannanlega bættri
meðferð þótt reynt sé að láta líta svo út.
Eini ávinningurinn eru „meint þægindi"
sjúklinga, það er að „þurfa ekki" að mæta
í eftirlit vegna blóðþynningar. Okkur er
spurn hvort markmiðið sé ekki fyrst og
fremst virkni og öryggi meðferðarinnar?
Hvað mega meint þægindi kosta? Þurfa
sjúklingar á nýju blóðþynningarlyfjunum
ekki líka eftirlit, til dæmis eftirfylgni með
duldum blæðingum, nýrnastarfsemi og
jafnvel mælingar, að minnsta kosti undir
áhættukringumstæðum? Bæta má við
að ekkert móteitur er til sem upphefur
verkun nýju lyfjanna, öfugt við verkun
warfaríns sem má stöðva á fáum mínútum
með gjöf próþrombín complex þykknis ef
mikið liggur við.
Fyrir 544 milljónir króna er hægt að
gera ýmislegt í íslensku heilbrigðiskerfi,
til dæmis að reka blóðbankann í heilt ár,
bæta kjör og aðstöðu, greiða 100 hjúkrun-
arfræðingum full laun eða taka upp nýj-
ungar sem skipta sköpum. Nýju blóðþynn-
ingarlyfin eiga án efa sess í meðhöndlun
sumra sjúklinga, en þegar læknar hlaupa
eftir nýjungum sem ekki eru sannanlega
betri en ódýrari eldri meðferð, hefur það
afleiðingar.
Páll Torfi önundarson er yfirlæknir blóð-
meinafræði og prófessor í blóðsjúkdómum
og Einar Stefán Björnsson er yfirlæknir
meltingarlækninga og prófessor í meltingar-
sjúkdómum, báðir á Landspítala og við
læknadeild Háskóla íslands.
Einar Stefán
Björnsson
Er ráðstefna framundan?
Alhliða skipulagning ráðstefna og funda
Engiatíigur 5 110S Re\kjavik ESS-J'IOO congresse'congress is istvis congress s
REYKJAVIK
LÆKNAblaðið 2013/99 413