Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2004, Page 142

ASLAUG THORLACIUS
Þess vegna hefði þurft -að vera hægt að leggja málið upp með öðrurn
hættd. Þó svo ekki væri verra að handsama þann eða þá sem bera ábyrgð
á verknaðinum er það smáatriði miðað við mikilvægi þess að skera úr um
gildi verkanna sjálfra.
I umræðum manna á milh og umfjöllun fjölmiðla um máhð fengu iög-
regla og saksóknari sinn skammt af gagnrýni og sömuleiðis rétturinn.1
Rannsóknin þótti taka alltof langan tíma. Fyrir vikið hefðu mikilvæg
gögn glatast og menn komist upp með að bera fyrir sig gletmisku. Til
dæmis var því haldið fram að rannsókn á bókhaldsgögnum og yfirheyrsl-
ur vitna vegna eigendasögu hefðu hafist alltof seint. Því var sömuleiðis
haldið fram að dómurinn hefði ekki verið skipaður fólld með þá sérffæði-
þekkingu sem til þurfd og hefði hreinlega ekkd haft tæknilega burði til að
meta vitnisburð og önnur gögn tengd svo flókinni og sérhæfðri raim-
sókn. Það mildar þó að minnsta kostd mitt viðhorf tdl lögreglurannsókn-
arinnar að mér þykdr sú mikla áhersla sem lögð var á að rannsaka verkin
sjálf endurspegla þá staðreynd að skúrkurinn var alltaf aukaatriði. Rann-
sóknaraðilunum virtist þrátt fyrir allt vera meira í mun að komast að þ\ í
hvort um fölsun væri að ræða eða ekkd.
Geri maður þá lágmarkskröfu tdl réttarkerfisins að það núði að því að
hafa það sem sannara reynist, frekar en hitt, hlýtur niðurstaða málsins að
valda vonbrigðum. Skyldu þeir sem setja lögin og lögfræðingar, einkrnn
þeir sem sérhæfa sig á þessu réttarsviði, ekki hafa af henni þungar áhyggj-
ur? Það getur ekki verið annað en algjört áfall fyrir réttlætið að svo um-
fangsmikil og tímafrek lögreglurannsókn skuli ekkd hafa skilað neinni
niðurstöðu sem að haldi kemur vegna einhvers sem á lögfræðimáli heit-
ir formgalli eða tækniatriði. Það er sárgrætilegt að eingöngu vegna þess
að ekki tókst að færa nægilega tryggar sönnur fyrir sekt þeirra manna
sem lágu undir grun um að hafa falsað, eða látdð falsa, mnrædd listaverk
skuli ekki hafa verið hægt að skera úr um hvort verkin sjálf væru fölsuð,
eftdr allt sem á undan var gengið - margra ára rannsókn og dýra sérfræði-
vinnu og í sumum tdlvikum fullvissu um að um fölsun væri að ræða. Þeg-
ar ómetanleg menningarverðmætd eru í húfi er útilokað að sætta sig við
annað en að hægt sé að leiða slík mál tdl fullra lykta.
1 Sjá umfjöllun um dóminn og afleiðingar hans: SIM gagnrýnir sýknudóm Hæstarétt-
ar í málverkafölsunarmálinu. Segir dóminn hafa ömurlegar afleiðingar í för með sér.
Morgimblaðið 21. maí 2004; Ritstjómargrein: Dómur Hæstaréttar. Morgunblaðið 22.
maí 2004; Dómurinn er í töluverðu samræmi við málfluming verjenda. Morgunbfoð-
ið 19. maí 2004; Sýknað í fölsunamiáli. Morgunblaðið 20. maí 2004.
140