Þjóðlíf - 01.12.1985, Side 14

minnihluta. Það er verið að dæma fólk í
skuldafangelsi, verið að svifta menn
eigum og trú á að það sé hægt að lifa
hér marutsæmandi lífi. Ég tel að pólitík
Alþýðubandalagsins eigi erindi við
meirihluta þjóðarinnar. Því er ekki
spuming um hvort, heldur hvenær
þessi pólitík okkar fær meirihlutafylgi í
landinu. Það er það markmið sem við
eigum stöðugt að hafa fyrir augunum,
pólitískur meirihluti vinnandi fólks í
landinu."
Svavar víkur talinu að utanríkismálum
og segir að það sé ekki hægt að skilja
íslenska pólitík án þess að skilgreina
þau gífurlegu áhrif og ítök sem Banda-
ríkin hafa í íslenskum stjórnmálum og
efnahagslífi.
Sjálfstæðisflokknum var bannað, seg-
ir hann, árið 1946 að starfa í ríkisstjóm
með sósíalistum. Þegar það hafi komið
upp innan Sjálfstæðisflokksins 1980
hvort ætti að leita eftir samstarfi við
Alþýðubandalagið hafi allt ætlað af
göflum að ganga innan flokksins. Hann
segist geta fullyrt að Bandaríkjamenn
hafi gert allt til að eyðileggja fyrir ríkis-
stjóm Gunnars Thoroddsens og að það
hafi ekki bara verið „verslunarauðvald-
ið og SÍS-klíkan“, sem kom núverandi
ríkisstjóm á laggimar, heldur hafi
verið að því róið í bandaríska sendi-
ráðinu og í Washington. Alusuisse hafi
sömuleiðis leikið þar stórt hlutverk.
Upphaf núverandi ríkisstjómar megi
rekja til þess tíma þegar reynt var að
taka álmálið úr höndum þáverandi iðn-
aðarráðherra, Hjörleifs Guttormssonar.
Svavar kveður Alþýðubandalagið
munu leggja fram skýr og ófrávíkjanleg
skOyrði í utanríkismálum fyrúr allri ríkis-
stjómarþátttöku. Jafnframt kveðst harut
sannfærður um að hægt sé að skapa
breiða samstöðu um nýja utanríkis-
stefnu, sem ekki taki mið af hagsmun-
um þeirra sem raki saman gróða vegna
vem bandaríska hersins á íslandi.
„En ég er enginn ævmtýramaður í
þessum efnum. Það kemur aldrei tO
greina af minni hálfu að taka einhveija
áhættu í öryggismálum íslands. Þegar
bandaríski herinn fer héðan, þá þarf að
koma tO einhver trygging fyrir því að
fullveldi landsins verði virt, að hver sem
er geti ekki vaðið hér inn á skítugum
skónum. Við göngum út frá því grund-
vallaratriði að tryggja öryggi landsins.
Ég vO halda þannig á hlutum að gerðir
yrðu samningar við Samemuðu þjóðim-
ar og Norðurlöndin um að við stæðum
að því sameiginlega að tryggja öryggi
þessara þjóða hér í Norður-Atlantshaf-
inu. Ég vil ekki undir neinum kringum-
stæðum taka neina áhættu þegar öryggi
landsins er annars vegar.“
í þessu sambandi nefnir Svavar að
þessu takmarki sé hugsanlegt að ná í
mörgum áföngum. Það þurfi að ein-
angra herinn frá áhrifum í íslensku efna-
hagslífi og íslensku þjóðlífi. Einn af síð-
usm áföngunum gæti verið í líkingu við
samning, sem rikisstjóm Ólafs Jóharrn-
essonar hafði fullbúinn, þegar hún lét af
völdum 1974 um að ísland yrði áfram í
NATO, sem yrði tryggð séraðstaða hér-
lendis við sérstakar aðstæður.
Trúnadarmál í Morgun-
bladinu
Síðasta ár hefur verið stormasamt
fyrir formann Alþýðubandalagsins. Ertu
sár?
„Ég er hvorki sár né móður,“ segir
Svavar og brosúr við. „En ég ber ekki á
móti því að þetta hefur oft verið erfitt."
Þú hefur orðið fyrir mjög harðri gagn-
rýni. Hefur það hvarflað að þér að bjóð-
ast til að standa upp úr stólnum. Hætta
sem formaður og bjóða öðrum að taka
við?
Svavar hugsar sig um ofurlitla stund.
„Ég veit það ekki, ég get eiginlega ekki
svarað þessari spumingu. En ég hef
hinsvegar aldrei litið svo á að ég væri
æviráðinn formaður. Á meðan flokksfé-
lagar mínir vilja styðja mig í for-
mennsku, þá er ég túbúinn. Og þann
stuðning fann ég sterkt á landsfund-
inum."
Frásagnir af fundum í flokksstofnun-
um, skýrslur um irmanflokksmál ogjafn-
vel tveggja, þriggja manna taJ, hafa lek-
ið í blöð og fjölmiðla síðasta árið. Er
þetta vitnisburður um að ástandið í Al-
þýðubandalaginu sé með þeim hætti að
hver standi með rýtinginn í bakinu á
öðrum? Enginn trúnaður til?
„Mér hefur stundum fundist ég
standa frammi fyrir erfiðum hlutum. Þú
verður að geta talað við menn og sagt
það sem þér býr í brjósti án þess að
eiga von á að því að það sé komið aftan
að þér með það. Mér fannst óþægOegt
að upplifa það að hlutir, sem vom sagð-
ir í lokuðum flokksstofnunum, vom
komnir í Morgunblaðinu daginn eftir.
Ég veit auðvitað að það er að sjálfsögðu
tO í Alþýðubandalaginu að menn vOdu
sjá artnan stO, aðrar áherslur hjá for-
manninum. Ég respektera það, ég er
ekki neinn dómari í þeim efnum. En ég
ætlast tO að fólk sýni hvert öðm sann-
gimi. Ef flokkur á að vera góður flokk-
ur, þá er hann ekki bara gott baráttu-
tæki pólitískt, heldur er líka gaman að
vera þar. Mönnum líður vel þar. Em
vinir þótt þá greini á um eitthvað.
Ég leyni því ekki að mér hafa fundist
ýmis skrif og ýmis ummæli ósanngjöm í
minn garð. Ég nefni grein Svans Krist-
jánssonar í tímaritinu Mannlífi. Mér
fannst hún ósanngjöm, en ég skO að
hann var reiður, hann var að fara úr
flokknum og þurfti að réttlæta það ein-
hvem veginn.
Ég er hins vegar þannig gerður, að
ég læt ekki það sem liðið er halda fyrir
mér vöku. Mér firrnst okkur hafa tekist
vel tO á landsfundinum að stilla menn
saman, og þó að þama sé um að ræða
hluti í fortíð sem hafa verið mér og
öðmm í flokknum erfiðir, þá þurfum við
að leggja á það áherslu að við erum að
byrja nýtt samstarf þar sem stefnan og
starfshættimir og baráttan falla saman í
eina rökræna heúd. Við eigum að reyna
að gleyriia því sem hefur gerst á und-
anfömum mánuðum, spenninni og
kannske sárindum, við eigum að lækna
vandamálin og leysa þau.
En ef tú vúl var þessi umræða öll
nauðsynleg í hinni pólitísku atburðarás
tú að menn gætu rætt saman í hrern-
skúni, gert út um málin og hreinsað
andrúmsloftið. Og ef það er einhver
sem hefur unnið sigur nú, þá er það
flokkurinn sjálfur, sem hefur þolað
þessa spennu og þetta álag. Enginn
annar flokkur hefur annan eins innri
styrk. Þeir sem hafa sagt að flokkurinn
sé kerfisflokkur, staðnaður, ólýðræðis-
legur, leiðinlegur og allt þetta sem sagt
var, þeir em áfram starfandi í flokknum,
hér um bú allir. Og virkúr. Útkoman úr
landsfundinum var betri en ég jafnvel
ímyndaði mér og er ég þó bjartsýnis-
maður.
Það eina sem ég firrn að, er að mér
þykir sem þessi túraun tú að skapa nýja
og ferska stefnu í efnahagsmálum hafi
fallið í skuggann. Fjölmiðlar vom með
allan hugarrn við það hvort flokkurinn
myndi klofna eða ekki, þeú: vom að
bíða eftir stóm átökunum. Við erum
þama með efnahagsstefnu þar sem við
bendum á leiðir tú að bæta lífskjörin;
skapa sambærúeg Ufskjör á við það
sem er í grannlöndunum. Og nú er það
hlutverk fomstunnar að fara út tO fólks-
ins og skýra þessa stefnu, og sýna fram
á að flokkurinn á erindi og að hann er
skemmtilegur, hress, Hfandi og lýð-
ræðislegur flokkur."
14 ÞJÓÐLÍF