Þjóðlíf - 01.12.1985, Qupperneq 27

1200 kílómetrar
ireoa
1.5 mínúta
20 sekundur
7 mínútur
1 mínúta
2 mínútur
2 minútur
KAFBÁTAFLAUG
LANGDRÆG FLAUG
RENNISKEIÐ
22 mínútur
Villuhlutir
- Kjarnaoddar
SKIPTISKEIÐ
5 mínútur
Ruta
LYFTISKEIÐ
3 mínútur
10 sekundur
\ \
MEÐALDRÆG
\ FLAUG
LOKASKEIÐ
40 sekúndur
Langdræg kastflaug er um 30 mín-
útur á leiðinni frá skotpalli í Sovét-
ríkjunum yfir að skotmarki í Banda-
ríkjunum. Fluginu má skipta í nokk-
ur skeið, hvert með sitt einkenni:
Lyftiskeiðið er fyrsti hluti leiðar-
innar. Flaugin rís þá fyrir eigin afli
upp í gegnum lofthjúp jarðar með
því að brenna eldsneyti í þremur
þrepum. Þegar þriðja þrepið brenn-
ur út, hefur flaugin náð um 200 km
hæð og heldur síðan áfram án vélar-
afls eftir kastbraut sinni. Lyftiskeiðið
tekur um 3 mínútur fyrir nýjustu
gerðir flauga eins og bandarísku
MX-flaugina, og mætti hugsanlega
stytta enn frekar.
Næsta skeið er skiptiskeiðið,
sem tekur um fimm mínútur. Flestar
kastflaugar eru svokallaðar fjolodda-
flaugar, þannig að í nefi hverrar
flaugar eru margar litlar flaugar,
sem kallast kjamaoddar og bera
eina kjamorkusprengju hver. Á
skiptiskeiðinu losar flaugamefið,
sem kallað er „rúta“, sig við hvem
oddinn, „farþegann", á fætur öðrum.
„Rútan“ færir sig til með eigin hjálp-
arvélum þannig að oddamir fara
hver á sína kastbraut og geta því
stefnt að mismunandi skotmörkum.
Hver flaug má ekki bera fleiri en tíu
odda samkvæmt SALT II samkomu-
laginu frá 1979, sem stórveldin hafa
haldið, þótt það hafi aldrei verið
staðfest.
Þriðja skeiðið er renniskeiðið. Á
þessu skeiði, sem tekur rúmlega 20
minútur, renna allt að tíu oddar úr
hverri flaug, sem skotið var upp,
hver eftir sinni kastbraut að skot-
marki sínu. Með oddunum mun að
öllum líkindum fljúga mergð villu-
hluta og oddalíkja til að villa um fyrir
vöminni.
Lokaskeiðið er það síðan kallað
þegar oddurinn fellur niður í gegn-
um lofthjúpinn, en það tekur um 40
sekúndur. Á þeirri leið munu hinir
léttari villuhlutú: hægja á sér og
brenna upp.
Lýsingin hér að ofan á einnig við
um meðaldrægar kastflaugar og
kastflaugar sem skotið er úr kafbát-
um. Þeim er hins vegar ætlað að fara
skemmri vegalengd og fara því
hvorki eins hátt og langdrægu
flaugamar né em eins lengi á leið-
inni.
nokkrum mgum eða hundmðum orku-
vera. Orkuþörfin úti í geimnum er miklu
erfiðari viðureignar. Fjölmörg rann-
sókna- og þróunarverkefni em nú í
gangi til þess að fá fram létta og öfluga
aflgjafa. Stærsti aflgjafi sem nokkm
sinni hefur verið sendur út í geiminn var
röð af sóldrifnum rafhlöðum í Skylab
stöðinni 1973, og gaf hann stöðugt 12
kílóvatta afl. Gervihnettir hersins nota
nú um 10 kílóvatta afl og reiknað er
með að aflgjafar þarfnist endumýjunar
4. eða 5. hvert ár. Talið er að sólarraf-
hlöður geti aldrei annað aflþörfinni,
þær yrðu of stórar og þungar. Kjam-
orkuver virðast hins vegar vera álit-
legur kostur.
Orkuþörf geimvamakerfisins má
skipta í þrjá þætti:
• í hægagangi hefur aflþörfin verið
metin allt frá 100 kílóvöttum upp í 2
6 mínútur
ÞJÓÐLIF 27