Þjóðlíf - 01.12.1985, Qupperneq 68

Launaskrið hjá ríkinu.
50% ofan á grunnlaun
í umræðuhóp á þingi Hins íslenska
kennarafélags fyrir skömmu greindi
einn fundarmanna frá því að á ríkis-
stofnun þar sem hann væri kunnugur,
hefði nýlega verið samið um að sér-
fræðingar skyldu fá greidda yfirvinnu
og lestíma. Samtals sem svaraði 50 yfir-
vinnustundum á mánuði. Það fylgdi
með, að leynd ætti að hvíla yfir þessum
samningum.
Það sem kennurum gremst er auðvit-
að ekki að fólk fái launahækkanir, held-
ur hitt, að ríkið skuli sjá í gegnum fingur
sér við starfsmenn sem hafa beina við-
miðun við almennan markað, en halda
launagreiðslum tO annarra í lágmarki. í
þeim hóp eru auðvitað kennarar og
ýmsir hópar aðrir, safnafólk, leikarar og
prestar, svo einhverjir séu nefndir.
Viðmælendum okkar ber saman um
að mikið launaskrið hafi orðið meðal
ríkisstarfsmanna að undanfömu; kunn-
ugur maður talaði um yfirvinnusukk.
Þetta gerist hjá sterkum ríkisstofnunum
með tiltölulega sjálfstæðan fjárhag. Þær
hafa bolmagn til að bregðast við breyt-
ingum á hinum almenna vinnumarkaði.
Hér er til dæmis um að ræða stofnanir
eins og Póst og síma, Vegagerðina og
Orkustofnun. Þessar stofnanir hafa
nokkuð í hendi sér hversu mikla yfir-
vinnu þær skrifa á starfsmenn sína og
þegar launaskrið verður á markaðnum
reyna þær að halda í þá starfsmenn
sína sem þær ættu annars á hættu að
missa vegna launaástæðna. Þetta gildir
aðallega um tæknimenntaða menn, svo
sem verkfræðinga, arkitekta og fleiri,
og eftir því sem vmdirritaður kemst
næst, er miðað við það að þessir starfs-
menn fái hjá ríkinu ekki minna en 90%
af þeim launum sem greidd eru á al-
mennum markaði. „Þá er skammt í að
einstökum starfsmönnum verði hyglað
og menn fari með laun sín eins og
mannsmorð," sagði einn viðmælandi
okkar.
Hærra yfirvinnuhlutfall
Nú er ástandið þannig hjá BSRB-fé-
lögum að margir eru með 40% af dag-
vinnutekjum í yfirvinnu. Hjá mörgum
kennurum er þetta hlutfall komið yfir
50%. Sú stefna sem Bandalag háskóla-
manna rak fyrir kjaradómi í vor - að
hækka dagvinnutekjumar verulega -
virðist hafa beðið skipbrot að sinni.
Stefna BHM átti sér tvær augljósar for-
sendur; að koma í veg fyrir óhóflegt
vinnuálag og - eins og bent er á hér að
framan - að ýmis réttindi, svo sem
lífeyrisréttindi, eru bundin við kaup-
taxta en ekki greidd laun.
Erfiðara er að finna réttlætingu fyrir
lágtaxtastefnu ríkisins, jafnvel þótt
reynt sé að skoða málin í gegnum gler-
augu hins aðsjála atvinnurekanda. Ef til
vill er hinn aðsjáh atvinnurekandi nógu
klókur til að vilja splundra launþega-
hreyfingunni og drottna með því að
deila. Sé það markmið ríkisins, má vera
að því hafi orðið nokkuð ágengt. En
lágtaxtastefna, sem hefur í för með sér
miklar yfirvinnugreiðslur, hlýtur að telj-
ast nokkuð hæpin frá fjárhagslegu sjón-
armiði þegar til lengdar lætur. Hvað
með vinnugleði þegar starfsmenn
verða að hafa hugann við að fylla yfir-
vinnukvótann sinn ef þeir ætla að kom-
ast sæmilega af? Hver er þá hinn fjár-
hagslegi ávinningur þegar upp er stað-
ið? Er það ekki hagur ríkisins eins og
annarra atvmnurekenda að halda sem
hæfustu starfsfólki? Og um leið hagur
almennings sem greiðir fyrir þjónustu
ríkisins og á um leið kröfu á að sú
þjónusta sé svikalaust af hendi leyst?
Heildarsamtök eða
„bjargi sér hver sem
betur getur“
Sú þróun sem hér er lýst að framan
setur launþegasamtökin í mikinn
vanda, hvort sem þau mega sjálfum sér
um kenna eða ekki. Aðþrengdir launa-
menn taka það sem að þeim er rétt, en
erfiðara verður en áður að fylkja liði til
að ná fram félagslegum markmiðum
eins og launajöfnuði og dagvinnutekjum
sem nægja fyrir framfæri. Jafnframt
veikjast heildarsamtökin. Kristján
Thorlacius segir:
„Þeirri skoðun hefur vaxið fylgi að
auðveldara sé að ná fram kjarabótum
utan heildarsamtakanna en innan.
Menn benda á launaskriðið og menn
benda á einstaka hópa eins og banka-
menn og flugumferðarstjóra og segja:
Sjáið þið hverju þeir ná fram, þetta geta
68 ÞJÓÐLÍF