Fréttatíminn - 17.04.2014, Blaðsíða 8

V egna þess hve erlendar skuldir þjóðarbúsins eru háar þarf allur afgangur af vöru- og þjón-ustuviðskiptum við útlönd að fara í vaxta-
greisðlur af erlendum skuldum á næstu árum. Þetta
kemur fram í skýrslu sem Viðskiptaráð kynnti nýlega
og heitir Heildarmynd af höftunum: Erlendar skuldir
og forsendur afnáms. Stiklað er á stóru um efni
skýrslunnar hér á eftir.
Á næstu sex árum er áætlaður halli á greiðslujöfn-
uði Íslands, þ.e.a.s. flæði gjaldeyris til og frá landinu,
yfir 750 milljarðar íslenskra króna. Þessi halli gerir
afnám gjaldeyrishaftanna erfiðara. Til að jafna hall-
ann þarf að ganga á gjaldeyrisforðann, veikja gengið
eða ná samningum um að fresta afborgunum erlendra
lána þar til jöfnuði er náð. Þá er eftir að tryggja að til
sé nægur gjaldeyrir til þess að hægt verði að afnema
gjaldeyrishöftin og leyfa þeim sem vilja að flytja fjár-
muni sína úr landi á þeim tímapunkti.
Erlend skuldastaða þjóðarbúsins er nú neikvæð
um 950 milljarða króna, eða 53% af landsframleiðslu.
Skuldastaðan hefur verið neikvæð frá því löngu fyrir
hrun en stór hluti vandans í dag er vegna þeirra er-
lendu skulda sem safnað var í aðdraganda efnahags-
hrunsins. Sérstaklega eru erlendar skuldir þrotabúa
bankanna hagkerfinu erfiðar og gætu gert íslenskum
aðilum erfitt fyrir um að fá aðgang að erlendri fjár-
mögnun um langa framtíð.
Staðan getur orðið sjálfbær ef vel tekst til
Takist vel til við hagstjórn þannig að hér verði öflugur
hagvöxtur og viðskiptakjör við útlönd hagstæð getur
staðan þó orðið sjálfbær innan fárra ára, að mati Við-
skiptaráðs. Verkefnið er þó risavaxið og til að leysa
það þarf bæði að skapa skilyrði fyrir öflugum lang-
tímahagvexti og mun hagstæðari viðskiptakjörum en
bjóðast í dag. Svo er það snjóhengjan og sú niðurstaða
sem þarf að fást varðandi eignir erlendra kröfuhafa
bankanna.
Samtals þurfa Íslendingar að vera undir það búnir
að endurfjármagna eða greiða út 2.260 milljarða
króna í erlendum gjaldeyri við afnám gjaldeyrishaft-
anna. Sú upphæð er nokkru hærri en öll þau verðmæti
sem til verða hér á landi á einu ári (verg landsfram-
leiðsla).
Af þessum 2.260 milljörðum eru 780 milljarðar
(34,5%) sem erlendir kröfuhafar föllnu bankanna eiga
í íslenskum krónum. Íslensk fyrirtæki eru talin vilja
flytja um 100 milljarða króna úr landi til fjárfestinga
þar. Lífeyrissjóðir eru taldir vilja koma 480 milljörðum
króna úr landi við afnám haftanna og einstaklingar 60
milljörðum. Þetta eru samtals 1.420 milljarðar króna.
Neikvæð staða þjóðarbúsins
Afgangurinn af 2.260 milljörðunum er svo vegna nei-
kvæðrar stöðu íslenska þjóðarbúsins í viðskiptum við
útlönd. Sá halli hefur verið að hlaðast upp á löngum
tíma. Þetta eru að mestu leyti skuldir sem safnað
var til þess að halda uppi ósjálfbærri einkaneyslu
á árunum fyrir hrun, segir Viðskiptaráð. Þá var
gengi krónunnar sterkt og Íslendingar fengu mikið
fyrir krónurnar þegar vörur og þjónusta var keypt í
útlöndum.
Ísland gæti lent í miklum erfiðleikum með að end-
urfjármagna skuldir sínar og fá betri lánskjör í fram-
tíðinni ef ekki tekst vel til í samningum við erlenda
lánardrottna þannig að hægt verði að nýta erlenda
fjármuni í auknum mæli til langtímauppbyggingar
hér á landi.
Minnir á Portúgal og Grikkland
Staðan hér á landi er nú mun verri en í nágranna-
löndunum og minnir meira á Portúgal, Ítalíu, Írland,
Grikkland og Spán, þ.e.a.s. löndin sem lentu í mestum
vandræðum vegna erlendra skulda í evrukreppunni á
árunum 2009 til 2013.
Ef ekki fást nægilega góð kjör hjá erlendum lánar-
drottnum er hætt við að þjóðarbúið festist í vítahring
sívaxandi skulda og sífellt verra aðgengis að endur-
fjármögnun, segir Viðskiptaráð. Auk þeirra kjara
sem erlendir lánveitendur eru tilbúnir að veita skipta
hagvaxtarhorfur til lengri tíma mestu máli um það
hvernig þessi mál munu þróast. Ef hér verður miðl-
ungshagvöxtur og óbreytt viðskiptakjör mun erlend
staða þjóðarbúsins versna úr því að vera neikvæð um
53% í það að verða neikvæð um 67% af þjóðarfram-
leiðslu árið 2030. Ef hagvaxtarhorfur verða sterkar og
viðskiptakjörin góð verður hægt að ná hallanum niður
í 29% á sama tíma.
Útflutningsdrifinn hagvöxtur
„Til að erlend staða þjóðarbúsins þróist með hagfelld-
um hætti þarf að byggja upp forsendur fyrir sterkum
og útflutningsdrifnum hagvexti samhliða greiðara
aðgengi að erlendu langtímafjármagni á hagstæðum
kjörum,“ segir Viðskiptaráð.
Það er því tvennt sem mun skipta mestu máli varð-
andi það hvernig lífskjör þróast á næstu árum, segir
Viðskiptaráð, og kallar eftir því að stjórnvöld taki
stórar og erfiðar ákvarðanir.
Annars vegar þarf skýra langtímastefnu í efnahags-
málum þar sem áframhaldandi uppbygging útflutn-
ingsgreina er tryggð, framleiðni aukin og hagkerfið
opnað fyrir erlendri samkeppni og fjárfestingu. Slík
stefna mundi auka tiltrú á efnahagslífinu hér heima
og erlendis, örva fjárfestingu og bæta þau vaxtakjör
sem íslenskir aðilar eiga kost á að fá erlendis.
Neikvæð áhrif vegna kröfuhafa 44% af VLF ef
ekki semst
Fyrirtæki í alþjóðlegri starfsemi munu ráða miklu um
framtíðarvöxt útflutningstekna. Til að stjórnendur
slíkra fyrirtækja velji að byggja upp starfsemi fyrir-
tækjanna hér á landi þarf trúverðugt afnám hafta að
vera skammt undan, segir Viðskiptaráð. Trúverðug
áætlun mundi einnig draga úr fjármagnsflótta og
efnahagslegum óstöðugleika þegar kemur að afnámi
haftanna.
Hins vegar er áríðandi að leysa vanda fjármála-
kerfisins. Eins og fyrr sagði eiga kröfuhafnarnir 780
milljarða króna innan haftanna.
„Þar sem kröfuhafar bankanna hafa ekki áform um
langtímafjárfestingar hérlendis þarf því að óbreyttu
að útvega gjaldeyri til að fjármagna útgöngu þessara
eigna,“ segir viðskiptaráð. „Verði uppgjörið með þess-
um hætti mun það hafa neikvæð áhrif á erlenda stöðu
þjóðarbúsins sem nemur 44% af landsframleiðslu,
sem gerir fjármögnun slíkrar útgöngu afar torvelda“
segir Viðskiptaráð. Afskriftir á innlendum eignum
þrotabúanna eða það að fara leið gjaldþrotaskipta við
uppgjör búanna gæti dregið úr þessum vanda en huga
þurfi að því að áframhaldandi erlend fjármögnun
bankanna sé tryggð til þess að auðvelda uppbyggingu
efnahagslífsins og vöxt íslenskra fyrirtækja í alþjóð-
legri starfsemi.
Pétur Gunnarsson
petur@frettatiminn.is
 Efnahagsmál 2.260 milljarða Vantar til að losa höft
Allur afgangur fer í vexti
Að óbreyttu munu öll verðmæti sem verða til hér á landi vegna afgangs af viðskiptum við
útlönd þurfa að fara til að greiða vexti af þeim erlendu skuldum sem hlóðust upp í aðdraganda
bankahrunsins. 2.260 milljarðar króna er sú fjárhæð sem greiða þarf út eða semja um til þess að
hægt verði að afnema gjaldeyrishöftin. Þar af eiga kröfuhafar bankanna 780 milljarða. Það mundi
veikja erlenda stöðu þjóðarbúsins um 44% af landsframleiðslu að hleypa kröfuhöfunum úr landi
með sína peninga án afskrifta.
Kröfuhafar í þrotabú
bankanna eiga 780
milljarða króna innan
haftanna og ef þeir
fengju að fara með sína
peninga úr landi við
afnám haftanna mundi
það hafa neikvæð
áhrif á erlenda stöðu
þjóðarbúsins um sem
nemur 44% af lands-
framleiðslu.
8 fréttir Helgin 17.-21. apríl 2014
Fararstjóri: Kristín Jóhannsdóttir
Sumar 14 7. - 14. ágúst
Hamborg & Lübeck
Bókaðu núna á baendaferdir.is
Sími 570 2790
bokun@baendaferdir.is
Síðumúla 2, 108 Reykjavík
Sumarfrí á döfinni? Hér er frábær ferð sem tvinnar
saman sögu, menningu og töfrandi náttúrufegurð.
Lübeck er sannkölluð perla Norður-Þýskalands
„Drottning hafsins og marsipangerðar“.
Verð: 189.900 kr. á mann í tvíbýli.
Mjög mikið innifalið!
Sp
ör
e
hf
.
Evonia stuðlar að auknum hárvexti
með því að færa hárrótunum styrk
til vaxtar. Evonia er þrungið
bætiefnum sem næra hárið og
gera það gróskumeira.
Evonia
www.birkiaska.is