Læknablaðið - 01.07.2015, Blaðsíða 13

LÆKNAblaðið 2015/101 353
Tafla I. framhald
Vefjafræði æxlanna er sýnd á mynd 1 og voru öll æxlin af öðr-
um vefjagerðum en smáfrumukrabbamein (NSCLC). Flest voru af
kirtilfrumu- (n=5) eða flöguþekjugerð (n=4) en tvö æxlanna voru
af stórfrumugerð og eitt var blandað kirtilfrumu- og flöguþekju-
æxli. Fimm æxlanna voru meðalvel þroskuð, 5 voru illa þroskuð
og eitt óþroskað. Í einu tilviki var ekki hægt að meta gráðu æxlis
því geisla- og lyfjameðferð hafði verið gefin fyrir aðgerð. Mesta
þvermál æxlanna var 5,9 cm að meðaltali (bil: 2,8-15). Átta æxli
voru á stigi T3, þar af voru þrjú með eitilmeinvörp í lungnaporti
(hilus) (N1) en hin 5 voru án eitilmeinvarpa (N0). Fjögur æxli voru
á stigi T4, öll án eitilmeinvarpa (N0). Enginn sjúklinganna var með
fjarmeinvörp við greiningu (stig IV).
Alls gengust 10 sjúklingar undir blaðnám, en tveir undir
lungnabrottnám. Meðaltal aðgerðartíma var 128 mínútur (bil: 90-
260). Heildartíðni minniháttar fylgikvilla var 75% og var oftast
um viðvarandi loftleka (n=5) eða lungnabólgu (n=2) að ræða. Eini
alvarlegi fylgikvillinn var mikil blæðing í aðgerð (>1 L) sem olli
því að breyta þurfti blaðnámi í lungnabrottnám. Legutími eftir
aðgerð var að meðaltali 12,5 dagar og 10 dagar að miðgildi (bil:
4-32). Enginn sjúklingur lést innan 90 daga frá aðgerð og 30 daga
dánarhlutfall var því 0%.
Einn sjúklingur fékk lyfja- og geislameðferð fyrir aðgerð en í
8 tilvikum var gefin geislameðferð eftir aðgerð, þar af hjá einum
einstaklingi sem einnig fékk lyfjameðferð. Annar sjúklingur
hóf geislameðferð en gat ekki lokið henni vegna bágs líkamlegs
ástands eftir skurðaðgerð. Í öðru tilfelli var sjúklingi eingöngu
gefin lyfjameðferð eftir aðgerð.
Tíu sjúklingar reyndust hafa hreinar skurðbrúnir (R0) við smá-
sjárskoðun á sneiðum sem teknar voru úr þeim hluta lungans sem
var fjarlægður, en í tveimur tilfellum tókst ekki að fjarlægja allan
R a n n S Ó k n
æxlisvefinn (R2). Níu sjúklingar (75%) greindust síðar með endur-
tekið krabbamein, þar af fjórir með staðbundinn sjúkdóm, en fjórir
höfðu dreifðan sjúkdóm, meðal annars meinvörp til heila, beina
eða ásgarnar. Einn sjúklingur greindist samtímis með staðbund-
inn og dreifðan sjúkdóm. Tveir sjúklingar fengu geislameðferð
eftir endurkomu æxlis og annar sjúklingur gekkst undir endurað-
gerð þremur árum eftir upphaflegu aðgerðina vegna meinvarpa
í garnahengju ásgarnar (jejunum) frá Pancoast-æxlinu. Auk þess
greindist einn sjúklingur við krufningu með sarkmein í rifi aðlægt
brjóstholsskurði sem rakið var til geislameðferðar eftir aðgerð.
Við lok rannsóknarinnar voru 10 sjúklingar látnir, þar af 7 úr
sjúkdómnum. Fimm ára heildarlifun var 33% og var miðgildi lif-
unar 27,5 mánuðir (bil: 4-181). Lifun þeirra sem gengust undir mið-
mætisspeglun var 16, 68 og 181 mánuður.
Umræður
Árlega greinast um 160 einstaklingar hér á landi með lungna-
krabbamein.28 Helsta læknandi meðferðin er skurðaðgerð, en að-
gerð á fyrst og fremst við hjá sjúklingum með lungnakrabbamein
af ekki smáfrumugerð á stigum I/II og í völdum tilfellum á stigi
IIIA.17, 20 Þessi rannsókn beindist sérstaklega að skurðmeðferð við
Pancoast-æxlum á 20 ára tímabili á Íslandi. Niðurstöður sýna að
tíðni alvarlegra fylgikvilla var lág (8%) og enginn sjúklingur lést
innan 30 daga. Einnig voru skurðbrúnir hreinar í 83% tilfella sem
er sambærilegt við erlendar rannsóknir.9, 10, 12-14, 18
Þrátt fyrir góðan skammtímaárangur reyndust langtímahorfur
sjúklinganna lakari (33% 5 ára lifun) en í nýlegum erlendum rann-
sóknum, þar sem þær hafa verið á bilinu 44-59%.9, 10, 12, 14, 18 Níu sjúk-
Númer
sjúklings
(ár)
Meðferð fyrir
aðgerð
Tegund aðgerðar Fylgikvillar aðgerðar Fríar
skurðbrúnir
Meðferð eftir aðgerð Endurkoma
æxlis
Lifun (hrá) í
mánuðum
1 (1992) - Blaðnám Lömun á
raddbandataug/
loftleki
já Geislameðferð Hengja
ásgarnar
181
2 (1994) - Blaðnám Loftleki Nei (R2) Geislameðferð (Beinsarkmein
vegna geisla)
116
3 (1996) - Blaðnám Kraftminnkun í öxl já Geislameðferð Bein/eitlar/hitt
lungað
31
4 (1997) - Blaðnám Loftleki já Geislameðferð Staðbundin 24
5 (1997) - Blaðnám Loftleki já Geislameðferð Heili 8
6 (1999) - Blaðnám - já Geislameðferð - 58
7 (2004) - Blaðnám - já Geislameðferð Staðbundin/
bein/heili
22
8 (2005) - Blaðnám Loftleki já - Staðbundin 12
9 (2006) - Lungnabrottnám Lungnabólga Nei (R2) - Staðbundin 16
10 (2006) - Lungnabrottnám Lungnabrottnám
v. blæðingar/
lungnabólga
já - Hnútur á baki 4
11 (2008) Geisla - og
lyfjameðferð
Blaðnám - já Geisla - og lyfjameðferð - 79
12 (2009) - Blaðnám - já Lyfjameðferð og síðan
geislameðferð eftir
endurkomu 5 mán. síðar
Staðbundin 68
*R2: Ekki tókst að fjarlægja allan æxlisvefinn í aðgerðinni.