Læknablaðið - 01.06.2015, Blaðsíða 7

LÆKNAblaðið 2015/101 295
R i T S T J Ó R n a R G R E i n
Læknar um allan heim sem meðhöndlað
hafa sjúklinga með lifrarbólgu C upplifa
nú ævintýralega tíma. Á síðustu misserum
hafa komið á markað ný lyf sem lækna
langflesta af þessum alvarlega sjúkdómi og
hafa jafnframt litlar aukaverkanir. Á sama
tíma og þessum sigri læknisfræðinnar er
fagnað hefur skuggi hvílt yfir meðferð
sjúklinga með lifrarbólgu C hér á landi.
Talið er að um 150.000.000 einstaklinga
séu smitaðir af lifrarbólgu C á heimsvísu.
Af þeim sem smitast fá 20-30% skorpulifur,
gjarnan 20-30 árum eftir smit. Lifrarbólga
C er ein algengasta orsök skorpulifrar á
Vesturlöndum og algeng ábending fyrir
lifrarígræðslu.
Á Íslandi hafa um 1500 einstaklingar
greinst með smit af völdum lifrarbólgu-
veiru C. Nokkur hópur hefur fengið lyfja-
meðferð og læknast. Einnig eru margir úr
þessum hópi látnir. Ekki er vitað hversu
margir eru með virka sýkingu en áætluð
tala er 800-1000 einstaklingar.
Nýgengi skorpulifrar hefur vaxið mjög
á undanförnum árum hér á landi og athug-
anir sýna að lifrarbólga C á þar stóran hlut.
Að öllu óbreyttu mun þessi sjúkdómur á
næstu árum og áratugum verða vaxandi
byrði á heilbrigðiskerfi Íslendinga, meðal
annars vegna vaxandi fjölda sjúklinga sem
mun þurfa lifrarígræðslu.
Fjöldi rannsókna hefur sýnt að lyfjameð-
ferð sem upprætir veiruna stöðvar einnig
framrás lifrarskemmda. Þeir sem eru með
sjúkdóminn á frumstigi fá ekki skorpulifur
og þeir sem eru komnir með skorpulifur
geta haldist í stöðugu ástandi til lengri tíma
og þurfa síður á lifrarígræðslu að halda.
Rúmlega 20 ár eru síðan fyrst var farið
að beita lyfjameðferð við þessum sjúkdómi.
Hornsteinn meðferðar var lengi vel lyfið
interferón-alfa sem sprautað er undir húð.
Á fyrstu árum þeirrar meðferðar læknuð-
ust innan við 10% sjúklinga. Með því að
þróa meðferðina frekar og bæta við lyfinu
ríbavírín var hlutfallið komið um og yfir
50%. Meðferðin varir í 12-24 mánuði og
hefur gjarnan miklar aukaverkanir í för
með sér.
Árið 2011 komu á markað fyrstu lyfin
með beina verkun á lifrarbólguveiru C,
prótínasahemlarnir bóseprevír og telap-
revír. Þessi lyf voru gefin með interferóni og
ríbavíríni og jókst uppræting veirunnar úr
um 50% í 70-75%. Því miður voru aukaverk-
anir gríðarlegar. Síðan hefur þróunin verið
hröð. Ný kynslóð prótínasahemla er komin
í notkun og einnig pólýmerasahemlar og
NS5A-hemlar. Lyf úr mismunandi flokkum
eru gjarnan notuð í samsettri meðferð
tveggja eða fleiri lyfja. Árangur meðferðar
fer nokkuð eftir arfgerð veirunnar en sem
dæmi má nefna að samsett meðferð með
ledipasvír og sófósbúvír (Harvoni®) í 8-12
vikur leiðir til upprætingar veirunnar í 95-
100% tilvika ef um arfgerð 1 er að ræða.
Aukaverkanir eru tiltölulega litlar.
Lyfið sófósbúvír (Sovaldi®) kom á
markað í Bandaríkjunum síðla árs 2013 og
á síðasta ári á Norðurlöndunum og víðar
í Evrópu. Samsetning ledipasvír og sófós-
búvír (Harvoni®) og paritaprevír, ritónavír
og ombitasvír (Viekirax®) gefið ásamt
dasabúvír (Exviera®) kom á markað í Banda-
ríkjunum í nóvember 2014 og er í notkun
á Norðurlöndunum. Af öðrum lyfjum má
nefna símeprevír (Olysio®) og daklatasvír
(Daklinza®). Þar sem hin nýju lyf eru dýr er
meðferðin víðast hvar takmörkuð, enn sem
komið er, við þann hóp sjúklinga sem eru
með umtalsverða örvefsmyndun í lifur eða
þegar komnir með skorpulifur.
Hver er staðan hér á landi? Hún er sú
að í lok maí árið 2015 hafa sjúklingar með
lifrarbólgu C, meira að segja þeir sem eru
komnir með skorpulifur og aðrir í brýnni
þörf, ekki aðgang að þessum nýju lyfjum.
Jafnvel sjúklingar sem hafa ekki svarað
meðferð með eldri lyfjum eiga ekki kost
á slíkri meðferð. Öllum umsóknum um
markaðssetningu og notkun þeirra lyfja
sem að ofan er getið er synjað á þeirri for-
sendu að þau rúmist ekki innan ramma
fjárveitinga. Þessi staða á sér ekki hlið-
stæðu í þeim löndum sem við viljum helst
bera okkur saman við. Ég efast reyndar um
að það eigi sér fordæmi í heilbrigðiskerfi
Íslendinga á síðari árum að svo stórum
hópi sjúklinga með alvarlegan sjúkdóm sé
neitað um jafnáhrifaríka meðferð – með-
ferð sem íbúum annarra Norðurlandaþjóða
stendur til boða. Þegar ástandið er rætt við
starfsbræður erlendis vekur það furðu og
hneykslan.
Hvernig getur þetta gerst hér á Íslandi,
hjá þjóð sem flokkast meðal auðugri þjóða
í heiminum? Ég ætla ekki í þessari stuttu
grein að gera tilraun til að greina rót vand-
ans. Ég hygg að allir sem að heilbrigðis-
þjónustunni koma, hvort sem það er í heil-
brigðisráðuneytinu, innan Sjúkratrygginga
Íslands eða á sjúkrastofnunum, hafi að
leiðarljósi að Íslendingar geti notið bestu
mögulegu heilbrigðisþjónustu. Orsakir
þess að svona er komið eru vafalítið marg-
víslegar og kerfislægar og snerta meðal
annars hvernig staðið er að ákvarðanatöku
um upptöku nýrra lyfja og fjárveitingar til
málaflokksins.
Það sem skiptir mestu máli núna er
lausn fáist skjótt þannig hægt sé að hefja
meðferð með nýju lyfjunum hjá sjúkling-
um með lifrarbólgu C, sérstaklega þeim
sem eru í mjög brýnni þörf, þannig að þessi
smánarblettur á okkar samfélagi haldi ekki
áfram að stækka.
Heimildir
1. Ward JW. Hepatitis C virus: The 25-year journey from
discovery to cure. Hepatology 2014; 60: 1479-82.
2. Ólafsson S, Bergmann Ó, Jónasson JG, Björnsson E. Major
increase in the incidence of cirrhosis in Iceland – results of
a nationwide populationbasedstudy. Hepatology 2011; 54:
Suppl 4: A460.
Revolution of hepatitis C antiviral therapy: when will
icelanders gain access to the new drugs?
Sigurdur olafsson, MD, FACP Director of Hepatology, Divi-
sion of Gastroenterology, Department of Medicine Land-
spitali University Hospital Reykjavík, Iceland
Byltingarkenndar framfarir í meðferð lifrarbólgu C
Hvers eiga íslenskir sjúklingar að gjalda?
Sigurður
Ólafsson
meltingar- og lifrarlæknir
Settur yfirlæknir meltingar-
lækninga
Landspítala
sigurdol@landspitali.is
Meðferð við ofnæmiskvefi1
Meðferð við ofnæmiskvefi1
flútíkasónfúróat
Hver sem ástæðan er,
hver sem árstíðin er
* Notist eingöngu í nef
ap
ríl
2
01
5
I
S/
FF
/0
00
1d
/1
2
(1
)
AVAMYS nefúði, dreifa. Hver úðaskammtur gefur 27,5 míkrógrömm af flútíkasónfúróati. Ábendingar: Avamys er
ætlað til notkunar hjá fullorðnum, unglingum og börnum (6 ára og eldri), Avamys er ætlað til meðferðar við einkennum
ofnæmiskvefs. Skammtar og lyfjagjöf: Fullorðnir og unglingar (12 ára og eldri): Ráðlagður upphafsskammtur er
tveir úðaskammtar í hvora nös einu sinni á dag. Þegar fullnægjandi stjórn á einkennum hefur náðst gæti minni
skammtur, einn úðaskammtur í hvora nös, nægt til viðhaldsmeðferðar. Skammturinn skal stilltur á minnsta skammtinn
sem viðheldur fullnægjandi stjórn á einkennum. Börn (6 til 11 ára): Ráðlagður upphafsskammtur er einn úðaskammtur
í hvora nös einu sinni á dag. Sjúklingar sem sýna ekki fullnægjandi svörun við einum úðaskammti í hvora nös einu sinni
á dag geta notað tvo úðaskammta í hvora nös einu sinni á dag. Þegar fullnægjandi stjórn á einkennum hefur náðst
er mælt með því að minnka skammtinn niður í einn úðaskammt í hvora nös, einu sinni á dag. Börn yngri en 6 ára:
Takmörkuð reynsla er af notkun lyfsins hjá börnum yngri en 6 ára. Öryggi og verkun hjá þessum hópi hafa ekki verið
vel staðfest. Aldraðir sjúklingar og sjúklingar með skerta nýrnastarfsemi: Engin þörf er á aðlögun skammta hjá þessum
hópum. Sjúklingar með skerta lifrarstarfsemi: Engin þörf er á aðlögun skammta þegar um væga eða miðlungsmikla
skerðingu á lifrarstarfsemi er að ræða. Engar upplýsingar liggja fyrir um sjúklinga með mikið skerta lifrarstarfsemi.
Frábendingar Ofnæmi fyrir virka efninu eða einhverju hjálparefnanna. MARKAÐSLEYFISHAFI: Glaxo Group Ltd,
980 Great West Road, Brentford, Middlesex, TW8 9GS, Bretland. Fulltrúi markaðsleyfishafa: GlaxoSmithKline ehf.
Þverholti 14, 105 Reykjavík, Ísland, Sími 530 3700, Dagsetning endurskoðunar textans: mars 2015. Upplýsingar
um aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá
–www.serlyfjaskra.is
Pakkningar og verð (apríl 2015)
Avamys nefúði 27,5 mcg/sk 120 skammtar R,G 2.952 kr
Aukaverkanir má tilkynna á vef Lyfjastofnunar: www.lyfjastofnun.is/Aukaverkanir/tilkynna eða
til GlaxoSmithKline í síma 530 3700.
Heimildir:
1. www.serlyfjaskra.is.
IS_FF_0001d_12(1)_Avamys_Advert_A4_April2015.indd 1 22.04.2015 15:17:52
http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2015.06.28