Læknablaðið - 01.06.2015, Blaðsíða 41

LÆKNAblaðið 2015/101 329
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
Reykjavík og landsbyggð er, hvað varðar
mörg krabbamein, tölfræðilega marktæk-
ur.6 Vegna þessa eru Reykjavík og Reykja-
nes valin frá og ekki höfð með í rannsókn-
unum. Aðrir landshlutar skera sig ekki úr.
Þetta fyrirbæri að nýgengi krabbameins er
hærra á höfuðborgar- og stórborgarsvæð-
um en á landsbyggð hefur sést í mörgum
krabbameinsskrám og rannsóknum og er
alþjóðlega þekkt7 þó að ekki hafi fundist
á því óyggjandi skýringar. Því er ekki um
valvillu að ræða. Þessi framgangsmáti sem
við höfum notað í öllum rannsóknunum
er útskýrður og rökstuddur í þeim öllum2-4
enda gerðu ritrýnar ekki athugasemdir við
hann. Við skiljum ekki af hverju Helgi og
Ólafur gera mál úr þessu.
5) Í rannsóknum okkar er ekki verið að
leita að marktækum mun í undirhópum
og því ekki um tölfræðilegan veikleika að
ræða þess vegna. Rannsóknirnar byggja á
samanburði á hópum sem skilgreindir eru
eftir búsetu í ákveðnum sveitarfélögum
samkvæmt upplýsingum sem safnað var
í manntalinu 1981 og síðan var leitað í
Krabbameinsskránni og Dánarmeina-
skránni til loka áranna 2010 og 2009.
Niðurstöður og ályktanir byggja á heildar-
hópunum, en ekki á niðurstöðum í undir-
hópum. Það er okkur hulið af hverju Helgi
og Ólafur gera okkur upp að við séum að
leita að marktækum mun í undirhópum.
Óánægja með rannsóknartilgátuna
Það er meira af rangfærslum og órök-
studdum staðhæfingum í umfjöllun Helga
og Ólafs en svo að vert sé að svara þeim
öllum. Hér skal þó í framhaldinu vikið
að nokkrum atriðum. Í umfjölluninni um
rannsóknartilgátuna segja þeir hana ekki
sannfærandi, eða að hún sé sjálf ekki vel
undirbyggð. Rannsóknartilgátan um hvort
búseta á hvera- og/eða eldfjallasvæðum
tengist aukinni krabbameinshættu er ekki
ný af nálinni og ekki fundin upp af okkur,
heldur hafa menn varpað henni fram á
Nýja Sjálandi,8,9 Azóreyjum,10 Sikiley11
og Ítalíu12 á undan okkur. Við vitnum til
rannsókna frá þessum svæðum í greinum
okkar, en niðurstöðum þeirra ber ekki
saman,8-12 jafnframt því sem við bendum
á þá sérstöðu að hér er heita vatnið notað
til upphitunar, þvotta og baða. Hafa Helgi
og Ólafur ekki kynnt sér bakgrunn rann-
sóknanna? Hvers vegna eru Helgi og
Ólafur svo neikvæðir í garð rannsóknartil-
gátunnar?
radon og aðrir krabbameinsvaldar
Í umfjölluninni verður þeim félögum
tíðrætt um að við höfum nefnt radon til
sögunnar. Það hafa nær allir þeir sem
rannsakað hafa tengsl krabbameinshættu
og búsetu á hvera- og eldfjallasvæðum
líka gert í sínum rannsóknum8-12 á undan
okkur. Öfugt við það sem Helgi og Ólafur
segja, gefum við ekki í skyn í greinunum
að styrkur radons sé hár í íslensku um-
hverfi, og við tilgreinum styrk radons
í jarðhitavatni í dánarmeinagreininni
með tilvísun í birta rannsókn.13 Helgi og
Ólafur segja að alþjóðlega stofnunin um
rannsóknir á krabbameinum, IARC, hafi
eftirlit með krabbameinsvöldum, og þeir
halda því fram að við nefnum radon eitt
sem krabbameinsvald af þeim fjölmörgu
efnum sem koma fyrir í heitu vatni. Hér
erum við ekki sammála Helga og Ólafi og
það er IARC ekki heldur,14 því að á listum
stofnunarinnar yfir krabbameinsvalda
í mönnum, sem byggja meðal annars á
niðurstöðum úr faraldsfræðilegum rann-
sóknum, eru auk radons krabbameinsvald-
arnir arsenik og sterkar ólífrænar sýrur,14
enda eru þessi efni talin upp í greinum
okkar.2-4
Sveitarfélög hafa ekki jarðfræðileg skilmerki
Í gagnrýninni er langur kafli undir fyrir-
sögninni: Íbúasvæði eftir jarðvarmastöðu,
og enn virðist misskilningur á ferðinni.
Kaflinn byrjar á setningunni: „Tenging
rannsóknanna við búsetu er villandi.“
Sem dæmi, þessari fullyrðingu til stuðn-
ings, er sagt að háhitasvæði séu skilgreind
sem svo að þar sé hiti á 1000 m dýpi 200°
eða hærri, en ekki 150° eins og við segjum
í einni af greinunum. Í grein sem Helgi og
Ólafur vitna til í þessu samhengi er sagt
að grunnhitastig sé 150° eða lægra á fyrstu
1000 m á lághitasvæðum, en að grunn-
hitastig sé 200° eða hærra á sama dýpi á
háhitasvæðum.15 Hitastig í jörðu hefur
ekki með tengingu rannsóknanna við
búsetu að gera. Fullyrðingin er því órök-
studd. Það er ekki hægt í stuttu máli að
elta ólar við allt í þessum kafla og því er
hér stuttlega farið yfir skilgreiningu svæð-
anna, en lesendum bent á greinar okkar2-4
og meistararitgerð16 til að fá nákvæmar
frásagnir. Samanburðarsvæðin og útsettu
svæðin í rannsóknum okkar eru skilgreind
eftir sveitarfélögum í manntalinu 1981 og
útsettu svæðin kölluð háhitasvæði og hita-
veitusvæði, og við skilgreininguna er tekið
mið af aldri berggrunns og aldri hitaveit-
anna. Skipting landsins í sveitarfélög og
mörk þeirra fara ekki eftir jarðfræðinni,
og því er augljóst að um námundun er
að ræða og að aðferðin gefur ekki kost á
Practical og Congress Reykjavík hafa nú sameinað
krafta sína undir merkjum CP Reykjavík. Við erum
frísklegt og skapandi þjónustufyrirtæki sem skipu-
leggur viðburði, ferðir og ráðstefnur fyrir innlenda
og erlenda viðskiptavini.
RÁÐSTEFNUR / VIÐBURÐIR / HVATAFERÐIR
Við gerum
atvinnulífið
viðburðaríkara
www.cpreykjavik.is