Læknablaðið - 01.06.2015, Blaðsíða 9

LÆKNAblaðið 2015/101 297
1) Brintellix (vortioxetín) samantekt á eiginleikum lyfsins, sjá www.serlyfjaskra.is.
2) Katona C et al. Int Clin Psychopharmacol. 2012; 27(4): 215-223.
3) McIntyre RS et al. Int. J. Neuropsychopharmacology 2014 doi:10. 1017/S1461145714000546.
4) Alvarez E et al. Int J Neuropsychopharmacol. 2012; 15(15): 589-600.
5) Baldwin DS et al. Eur Neuropsychopharmacol. 2012; 22(7): 482-491.
6) Boulenger JP et al. J Psychopharmacol. 2012; 26(11): 1408-1416.
IS
-B
R
IN
-2
01
4.
11
-0
00
01
50
4
Brintellix® (vortioxetín)
– nýtt þunglyndislyf með fjölþætta verkun til meðferðar á alvarlegum
þunglyndisköstum hjá fullorðnum1
Verkunarháttur1
Brintellix (vortioxetín) er nýtt þunglyndislyf með fjölþætta verkun.
Verkun1
Verkun Brintellix (vortioxetín) hefur verið rannsökuð samkvæmt klínískri áætlun með fleiri
en 6.700 sjúklingum.
Vitsmunaleg færni2,3
Brintellix (vortioxetín) bætir vitsmunalega færni marktækt samanborið við lyfleysu hjá
sjúklingum með alvarlegt þunglyndi (MDD).
Þolanleiki1,4,5,6
Brintellix (vortioxetín) þolist vel.
Skammtar1
Upphafs- og viðhaldsskammtur Brintellix (vortioxetín) er 10 mg einu sinni á dag fyrir fullorðna
yngri en 65 ára.
NÝJU
NG
Vistor hf Hörgatún 2 210 Garðabær
R i T S T J Ó R n a R G R E i n
Þær miklu samfélagsbreytingar sem átt
hafa sér stað á síðustu áratugum hafa haft
stórfelld áhrif á líferni okkar og í kjölfarið
einnig þau heilsuvandamál sem þjóðir
heims glíma við í dag. Óhollt mataræði,
reykingar, ofnotkun á áfengi og hreyfing-
arleysi eru taldir vera helstu áhættuþætt-
irnir fyrir ósmitbæra sjúkdóma (noncomm-
unicable diseases) og hver og einn af þessum
áhættuþáttum hafa áhrif á háan blóðþrýst-
ing og offitu sem einnig lenda ofarlega á
listanum yfir áhættuþætti.1 Ef litið er til
hreyfingarleysis eingöngu hefur þróunin
verið hröð. Frá því að vera ekki á lista yfir
20 algengustu áhættuþætti árið 1990, er
hreyfingarleysi orðið fimmti mikilvægasti
áhættuþátturinn í Vestur-Evrópu og talinn
valda um 3,2 milljónum ótímabærra dauðs-
falla ár hvert.1 Það er ekki lengur spurning
um hvort heldur hvernig við eigum að
vinna að þessum málum.
Staða mála hvað varðar mikilvægi
hreyfingar er í raun og veru „einföld“ en á
svo margan hátt erfið viðfangs. Einföld því
að við þurfum ekki meiri rannsóknir til
að staðfesta að hreyfing er mikilvæg fyrir
heilsuna.2 Við vitum nú að ákveðið magn
af hreyfingu er nauðsynlegt til að viðhalda
eðlilegri starfsemi flestra líffærakerfa
líkamans, svo ekki sé talað um stoðkerfi
líkamans.3 Sú minnkun á daglegri hreyf-
ingu sem átt hefur sér stað síðustu áratugi
er þannig farin að hafa áhrif á eðlilega
starfsemi líkamans.
Það eru allir sammála um að heilsu-
efling og forvörn sé mikilvæg. Það sem
tekið hefur lengri tíma að gera sér grein
fyrir er mikilvægi hreyfingar sem með-
ferðarúrræðis í heilbrigðiskerfinu og það er
hér sem sameiginlegir kraftar eru nauðsyn-
legir.4 Læknar og aðrar heilbrigðisstéttir
hafa alla tíð vitað að hreyfing er góð fyrir
heilsuna og gefið almenn ráð um hreyfingu
og hollustu. En núna er öldin önnur. Ein-
staklingum með sjúkdóma þar sem hreyf-
ingarleysið er hluti af vandamálinu hefur
fjölgað verulega. Hreyfing ein og sér eða
sem hluti af meðferð hefur í þessum til-
vikum bein áhrif á bæði einkenni og þróun
sjúkdómsins. Þetta á fyrst og fremst við
svokallaða lýðsjúkdóma: hjarta- og æða-
sjúkdóma, sykursýki, verki og vefjagigt, of-
fitu og vægt þunglyndi. Ávísun á ákveðið
magn af hreyfingu getur líka skipt sköpum
fyrir aðra sjúklingahópa eins og til dæmis
krabbameinssjúklinga en þá af öðrum
ástæðum, til dæmis vegna áhrifa á lífs-
gæði, minni þreytu samhliða krabbameins-
meðferð og/eða sem annars stigs forvörn.
Hér kemur aðferðafræðin inn sem mik-
ilvægur þáttur eins og með öll önnur með-
ferðarúrræði innan heilbrigðiskerfi sins.
Það er stór munur á almennu ráði og ávísun
á hreyfingu eða hreyfi seðli. Um er að ræða
ávísun á það magn og tegund hreyfingar
sem vísindalega hefur verið sýnt fram á
að hafi áhrif á þau einkenni og/eða þróun
sjúkdómsins í hverju tilfelli. Í þessu sam-
bandi getur íslenska heilbrigðiskerfið
notað þá gífurlegu vinnu sem unnin hefur
verið af sérfræðingum í Svíþjóð og Noregi,
sem sameiginlega hafa gefið út handbókina
Fysisk aktivitet i sjukdomsprevention och sjuk-
domsbehandling (FYSS). Handbókin er bæði
notuð í Svíþjóð og Noregi og er ætluð sem
stuðningur við heilbrigðiskerfið, að ávísa
réttri tegund og magni af hreyfingu. FYSS
2015 kom nýlega út og fleiri kaflar bætast
við árið 2016 ( fyss.se). Það er einnig stór
munur á ávísun á hreyfingu og almennu
ráði um hreyfingu hvað varðar meðferðar-
fylgni. Fylgni þess að sjúklingar fylgi al-
mennu eða einföldu ráði um hreyfingu er
lág, um 10-15%. Ávísun á hreyfingu (Fysisk
aktivitet på recept (FaR)) sýnir fram á góða
meðferðarfylgni (60-70%) og sú aðferð sem
nú hefur verið innleidd í íslensku heil-
brigðiskerfi er þróuð út frá þessari aðferð.
Við stöndum á tímamótum í þessum
málum. Stöndum saman í að vinna að
því verkefni sem nú er fyrir höndum,
áframhaldandi þróun og innleiðingu á
hreyfingu sem meðferðarúrræði í íslensku
heilbrigðiskerfi. Við megum í raun engan
tíma missa þar sem tíðni sjúkdóma þar
sem hreyfingin gæti skipt sköpum eykst
hratt. Ávísun á hreyfingu innan heil-
brigðiskerfisins hér í Svíþjóð er úrræði sem
tekið hefur langan tíma að byggja upp og
hefur tekist misvel eftir svæðum. Ég tel
að minna samfélag eins og Ísland hafi alla
möguleika á að byggja markvisst upp gott
ferli hvað varðar ávísun á hreyfingu innan
heilbrigðiskerfisins. Þetta meðferðarúrræði
krefst þess að sjúklingarnir fái góðar upp-
lýsingar um áhrifin. Með aukinni kunnáttu
og „markaðsetningu“ gæti sá dagur komið
að sjúklingarnir krefjist þess að fá ávísun
á hreyfingu, einfaldlega vegna þessa að
úrræðið hefur áhrif á einkenni og líðan
sjúklingsins.
Heimildir
1. Lim SS, Vos T, Flaxman AD, Danaei G, Shibuya K, Adair-
Rohani H, et al. A comparative risk assessment of burden
of disease and injury attributable to 67 risk factors and
risk factor clusters in 21 regions, 1990-2010: a systematic
analysis for the Global Burden of Disease Study 2010.
Lancet 2012; 380: 2224-60.
2. Milton, Macniven R, Bauman A. Review of the epidemio-
logical evidence for physical activity and health from low-
and middle-income countries. Glob Public Health 2014; 9:
369-81.
3. Eaton SB, Eaton SB. An evolutionary perspective on
human physical activity: implications for health. Comp
Biochem Physiol A Mol Integr Physiol 2003; 136: 153-9.
4. Sallis R, Franklin B, Joy L, Ross R, Sabgir D, Stone J.
Strategies for promoting physical activity in clinical
practice. Prog Cardiovasc Dis 2015; 57: 375-86.
Ingibjörg H.
Jónsdóttir
prófessor í hreyfingu og
heilsu við Gautaborgar-
háskóla og forstöðumaður
„Institutet för Stress-
medicin“ í Gautaborg
ingibjorg.jonsdottir@vgregion.se
Why is physical activity on
prescription so important in health care?
Ingibjörg jónsdóttir
Professor and director for The Institute
of Stress Medicine, Gothenburg, Sweden.
Af hverju er ávísun á hreyfingu
mikilvæg innan heilbrigðiskerfisins?
http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2015.06.29