Læknablaðið - 01.09.2014, Síða 40

472 LÆKNAblaðið 2014/100
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
Áfram skal haldið við að taka hús á rit-
stjórum Læknablaðsins í gegnum tíðina.
Eins og fram kom í máli Arnar Bjarnason-
ar í síðasta blaði lét hann af starfi ritstjóra
Læknablaðsins árið 1993. Nokkru áður hafði
hann veitt nýjan mann í ritstjórnina sem
tók við keflinu af Erni. Sá heitir Vilhjálmur
Rafnsson. Hann var ritstjóri í 12 ár en
starfar sem forstöðumaður heilbrigðis- og
faraldsfræðisviðs læknadeildar Háskóla
Íslands. Hann hefur aðsetur í Stapa sem
áður hýsti Félagsstofnun stúdenta við
Hringbraut og þangað sótti blaðamaður
hann heim.
Vilhjálmur segist muna hvernig störf
hans fyrir blaðið hófust.
„Ég hafði skrifað töluvert í blaðið, þar á
meðal komment á fræðilegar greinar þar
sem ég gagnrýndi oft framsetningu þeirra.
Þetta var nýjung í Læknablaðinu, menn
hrukku dálítið við en Örn hafði gaman
af þessu og bauð mér að setjast í ritstjórn.
Það var gjarnan þannig með menn sem
voru virkir í skrifum í blaðið að þeim var
boðið að vera með. Það æxlaðist svo til að
ég tók við af Erni sem ábyrgðarmaður og
ritstjóri árið 1993.“
Galopinn vettvangur
Vilhjálmur tók þátt í að flytja prentun
blaðsins aftur heim frá Danmörku en það
var gert í ritstjóratíð Vilhjálms.
„Já, það var mikilvægt skref í endur-
reisn blaðsins að færa prentunina til
Danmerkur á sínum tíma. En þegar komið
var fram yfir 1990 var þetta fyrirkomulag
orðið dýrt og erfitt viðureignar. Við
leituðum tilboða í prentun hérlendis og
héldum svo áfram að leita leiða til að hafa
framleiðsluna sem ódýrasta. Tekjur blaðs-
ins voru fyrst og fremst auglýsingatekjur,
en áskriftartekjur voru einnig nokkrar. Ég
flutti á hverjum aðalfundi Læknafélags
Íslands skýrslu um útgáfu blaðsins og af-
koman fór stöðugt batnandi. Blaðið skilaði
töluverðum hagnaði á þessum árum og
læknafélögin þénuðu ágætlega á þessari
útgáfu.
Ritstjórnarvinnan var ólaunuð en undir
lokin var farið að greiða mér laun fyrir að
vera ábyrgðarmaður blaðsins og ritstjóri.
En það náði aldrei að svara til þeirrar
vinnu sem lögð var í starfið.
Á þessum árum voru í ritstjórninni
prófessorar og verðandi prófessorar,
nestorar í læknisfræði sem margir höfðu
töluverða reynslu af því að birta greinar
á alþjóðlegum vettvangi. Við vildum að
Læknablaðið stæðist samanburð við alþjóð-
leg fræðirit. Þess vegna hafði verið settur
upp ritrýnisferill sem varð ákveðnari með
tímanum. Við gerðum til dæmis strangar
kröfur um að ritrýndar greinar sem birtust
segðu frá nýjum rannsóknum lækna. Ef
menn vildu segja tíðindi úr heimi læknis-
fræðinnar voru greinar þeirra ekki rit-
rýndar og birtust í umræðuhluta blaðsins.
Þar var galopinn vettvangur fyrir skoð-
anaskipti lækna um alla skapaða hluti.
Við tókum upp þann sið að panta rit-
stjórnargreinar frá læknum. Þær tengdust
annaðhvort einhverri fræðigrein í blaðinu
eða fjölluðu um mál sem var í gangi í
samfélaginu og varðaði heilbrigðismál.
Þær voru ekki ritrýndar, enda var ekki
um að ræða fræðigreinar heldur frekar
heilsupólitískar og túlkuðu þá sjónarmið
lækna.“
Námskeið um ritrýni
„Ritrýniferillinn var okkur mikilvægur og
við Birna Þórðardóttir ritstjórnarfulltrúi
fórum til Englands þar sem við sóttum
námskeið á vegum breska læknablaðsins
um það hvernig ritstjórn og starfsmenn
ættu að haga sér við ritrýnina. Ég man að
ritstjórinn sem stóð fyrir þessu námskeiði
fjallaði um það í blaði sínu og sagði það
hafa komið sér á óvart að hitta lækna og
prófessora héðan og þaðan úr heiminum
sem unnu að því í frístundum, nánast í
sjálfboðavinnu, að gefa út fræðirit sem
möluðu gull fyrir eigendur sína, lækna- og
sérgreinafélögin.
Á þessu námskeiði var meðal annars
rætt talsvert um það hvernig ný blöð kæm-
ust inn í skráningarkerfin, gagnagrunnana
sem voru náttúrlega mjög mikilvægir fyrir
öll fræðileg læknablöð. Læknablaðið hafði
áður verið á Medline en dottið út, kannski
vegna þess að gæðin höfðu minnkað eða
við ekki sinnt skráningu nógu vel. En
þarna fengum við hugmyndir um það
hvernig við gætum komist aftur þangað
inn. Sá ferill tók allmörg ár og þegar
við komumst inn á Medline opnuðust
„Við vildum að Læknablaðið
stæðist samanburð
við alþjóðleg fræðirit“
– segir Vilhjálmur Rafnsson, ritstjóri og
ábyrgðarmaður Læknablaðsins 1993-2005
■ ■ ■ Þröstur Haraldsson