Ægir - 01.01.2001, Qupperneq 39

39
F I S K I R A N N S Ó K N I R
fæðuslóð vestan Íslands. Megnið
af þessum kola hefur líklega verið
að leita til hrygningar í fyrsta
skipti eftir að hafa alið fyrstu árin
í Breiðafirði. Þekkt er sú tilhneig-
ing skarkola og fleiri fisktegunda
að leita á móti ríkjandi straumum
er hann heldur til hrygningar frá
uppeldis- og fæðuslóð (Wim-
penny, 1953). Niðurstöðurnar
benda því til að hluti skarkolans
sem við merktum út af Ólafsvík
sé upprunninn frá hrygningar-
slóðum við Reykjanes og vestan
Vestmannaeyja.
Við túlkun á niðurstöðum
merkinga sem þessara, ber að hafa
hugfast að endurheimtur ráðast af
ýmsum þáttum. Í fyrsta lagi má
nefna útbreiðslu merktra kola, í
öðru lagi útbreiðslu veiðanna og í
þriðja lagi veiðanleika kolans. Ef
endurheimtur réðust einungis af
útbreiðslu kolans gæfu þær ná-
kvæma mynd af göngumynstrinu.
Svo er þó ekki. Engin merki fást
frá svæðum þar sem veiðar eru
ekki stundaðar og má í því sam-
bandi nefna innanverðan Breiða-
fjörð þar sem allar veiðar með
dragnót, netum og botnvörpu eru
bannaðar. Ekki er hægt að útiloka
göngur kola inn í Breiðafjörð því
engir möguleikar eru á að endur-
heimta fiska þaðan. Veiðanleiki
kolans er að öllum líkindum
breytilegur eftir árstíma, t.d. er
koli sem er í göngum milli svæða
á veturna sennilega ekki eins veið-
anlegur og koli á fæðuslóð að
sumri. Þá sýna niðurstöður raf-
eindamerkja að munur er á atferli
kynja á hrygningartíma á Fláka-
kanti, sem líklega gerir hænga
veiðanlegri en hrygnur. Þrátt fyr-
ir þessa annmarka teljum við nið-
urstöðurnar sýna helstu drætti í
göngum skarkolans í Breiðafirði.
Heimtur merktra kola voru mikl-
ar sem dregur úr líkum á því að
við séum að missa af mikilvægum
útbreiðslusvæðum. Við hyggj-
umst þó bæta þekkingu okkar á
göngum skarkolans enn frekar,
með því að taka tillit til dreifingu
veiðanna í tíma og rúmi og skoða
skráningar rafeindamerkja sem
geta m.a. sýnt ferðir skarkola á
svæði þar sem hann veiðist ekki.
Rafeindamerkin sýna jafnframt
breytilegt atferli skarkola og nán-
ar verður fjallað um það í grein í
næsta tölublaði Ægis.
Þakkir
Áhafnir dragnótabátanna Auð-
bjargar SH og Steinunnar SH fá
þakkir fyrir aðstoð við merkingar
og fjölmargir samstarfsmenn Haf-
rannsóknastofnunar fyrir ýmsa að-
stoð. Sjómönnum og öðrum sem
skiluðu merkjum þökkum við
sérstaklega, án þeirra framlags
væri rannsókn sem þessi ófram-
kvæmanleg.
Heimildir:
Aðalsteinn Sigurðsson, 1989.
Skarkolamerkingar við Ísland
árin 1953-1965. Hafrannsóknir
39: 5-24.
Metcalfe J.D. & Arnold G.P.,
1997. Tracking fish with elect-
ronic tags. Nature, 387: 665-
666.
Wimpenny R.S., 1953. The
plaice. Arnold, London.