Ægir - 01.02.2006, Síða 6

Í ólgusjó
gengisins
Útflutningsgreinarnar - þar með talinn sjávarútvegurinn - eru í
ólgusjó fljótandi gengis, þar sem markaðurinn stjórnar ferð-
inni og enginn veit hvað morgundagurinn ber í skauti sér.
Stóriðjuframkvæmdir á Austurlandi og suðvesturhorninu hafa
ýtt undir þenslu í þjóðfélaginu, sem aftur hefur leitt til hárra
stýrivaxta Seðlabanka og hás gengis íslensku krónunnar.
Því hefur verið spáð að íslenska krónan myndi gefa eftir
þegar líða tæki á þetta ár vegna ímyndaðs slaka í þjóðarbú-
skapnum þegar færi að hægja á framkvæmdum við Kára-
hnjúka, á Reyðarfirði, Hellisheiði og Grundartanga. Vænta má
að þetta sé að einhverju leyti rétt, en þó er ekkert fast í
þeim efnum. Það vakti hins vegar athygli þegar mat erlends
fyrirtækis á lánshæfi íslenska ríkisins varð til þess að ís-
lenska krónan féll skyndilega um mörg prósent. Að vísu
hækkaði hún aftur, en fór engu að síður ekki aftur í sama far-
ið. Óneitanlega er það umhugsunarvert að lánshæfismat frá
erlendu fyrirtæki geti haft þessi áhrif og maður hlýtur að
velta því fyrir sér hvernig þetta blessaða hagkerfi er saman
sett. En hafa ber þó í huga að íslenska hagkerfið er ákaflega
lítið í alþjóðlegu samhengi, þó svo fréttir hafi borist af því að
þessi titringur hér á fjármálamarkaði hafi komið fram á
skjálftamælum í Afríku og Asíu - svo undarlega sem það kann
að hljóma.
Vissulega eru það ekki bara hinar miklu stóriðjufram-
kvæmdir sem hafa gert útflutningsgreinunum lífið leitt að
undanförnu. Auðvitað hefur taumlaus útgáfa skuldabréfa haft
mikið að segja, að ekki sé talað um breytingarnar á húsnæð-
islánamarkaðnum sem gerðu það að verkum að húsnæðis-
verð fór upp úr öllu valdi og fólk byggir og kaupir eignir sem
aldrei fyrr, burtséð frá því hvort það hefur efni á fjárfestingun-
um. Við erum gráðugir Íslendingar í peninga og við erum líka
dálítið kærulausir og óagaðir. Við látum sem vind um eyru
þjóta þótt við séum varaðir við að fara of geyst í fjárfesting-
um. Í stað þess að hægja á, þá gefum við í. Við viljum vera
fremstir og bestir, okkur kemur ekki við þótt einhver segi
okkur að fara hægar. Það var eiginlega svolítið kyndugt að
verða vitni að mótbárum stjórnarherranna um daginn þegar
lánshæfismatið góða kom fram. Þeir sögðu það ekki beint út,
en á milli lína mátti lesa að þessir erlendu herrar vissu ekk-
ert hvað þeir væru að segja. En hinn frjálsi markaður brást
hins vegar við með því að fella krónuna. Og var kannski kom-
inn tími til að gengið væri skráð í takt við raunveruleikann.
Útflutningsgreinarnar hafa búið við mjög erfiða stöðu lengi og
það er löngu tímabært að þær geti farið að starfa í bærilega
vinveittu umhverfi. Hér er líf fjölmargra sjávarútvegsfyrir-
tækja í húfi og hér er líf fjölmargra sjávarútvegsplássa í húfi.
Áður en holskefla gengisstyrkingar íslensku krónunnar reið
yfir var dollarinn skráður á röskar 80 krónur, en hann hefur á
síðustu misserum farið niðurundir 60 kallinn. Tekjuskerðingin
hefur þannig verið um fjórðungur. Það skal ekki fullyrt hvað
fyrirtækin þurfa að fá í sinn hlut þannig að vel eigi að vera,
en einhvers staðar á milli 70 og 80 krónur fyrir dollarann
væri strax í áttina. Það er ekki ásættanlegt að fyrirtækin rétt
nái að halda í horfinu. Þau verða að hafa svigrúm til fjárfest-
ingar og endurnýjunar. Því aðeins verða framfarir. Hitt er
ávísun á stöðnun.
Óskar Þór Halldórsson, ritstjóri
6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Auðlindin á fullt erindi
Þessi þáttur hefur verið mjög vinsæll, það
hefur komið fram hér, og hann hefur verið
mjög mikilvægur. Það er því alveg eðlilegt og
fyllilega réttlætanlegt að spurt sé hvort ekki
standi til að taka hann upp aftur. Það er
nefnilega þannig að það er mjög gott að vera
með svona fréttaþætti úr atvinnulífinu. Ríkisútvarpið ætti
að taka það gaumgæfilega til athugunar í raun og veru að
vera með fleiri svona þætti, aðra þætti atvinnulífsins, ekki
bara sjávarútvegsmál. Hægt væri að búa til mjög góðan
þátt um landbúnaðarmál eða samgöngumál, byggingariðn-
aðinn eða fjármálageirann sem stækkar mjög óðfluga og
veitir nú kannski ekki af því að þar sé haldið uppi öflugum
fréttaflutningi og jafnvel gagnrýnum fréttaflutningi. Brott-
kastið, talað var um það í Auðlindinni og sem betur fer,
enda var líka farið í það að leysa þann vanda, m.a. vegna
þeirrar umræðu sem skapaðist í þeim þætti þar sem sjó-
menn komu fram. Hringt var í sjómenn úti á miðum, talað
var við sjómenn ekki bara um þetta heldur svo margt ann-
að. Þetta var einfaldlega gott efni og ég tel að mjög mikil-
vægt sé einmitt að við þingmenn tökum þátt í að gefa út-
varpinu hugmyndir að því hvað þjóðin hugsanlega vill hlusta
á. Ég tel að þættir af þessu tagi eigi fullt erindi til þjóðar-
innar og að fjölmiðlar sem margir hverjir kannski vilja ekki
umfjöllun um svona mál séu ekki að sinna skyldu sinni.
(Magnús Þór Hafsteinsson, alþm., bar fram fyrirspurn á Alþingi um Auðlindina
- fréttaþátt um sjávarútvegsmál).
Skonrokk eða Óskalög sjúklinga
Ég man einmitt þá tíð þegar hv. þingmaður
kom með sína ágætu pistla í þann þátt bæði
utan frá Noregi sem og héðan að heiman.
Þetta var fínn þáttur sem og margir aðrir
þættir sem eru á dagskrá Ríkisútvarpsins og
hafa verið í gegnum tíðina. En það er líka
rétt að undirstrika að menntamálaráðherra skiptir sér ekki
af dagskrárstefnu eða einstökum dagskrárliðum Ríkisút-
varpsins, það hef ég aldrei gert og mun ekki gera.
Ég get líka upplýst það hér að ég fæ í viku hverri tölvu-
póst frá dyggum hlustendum Ríkisútvarpsins um það hvort
t.d. óskalög sjúklinga eigi ekki að koma aftur á dagskrá
eða góði gamli skonrokksþátturinn. Fólk hefur greinilega
skoðanir á því hvað eigi að vera í útvarpinu og á öldum ljós-
vakans.
En það sem mér finnst kannski skipta mestu máli í
þessu og mér finnst þessi umræða draga fram er að við
þurfum að hafa skýrar reglur, hafa það skýrt í lögum hvaða
hlutverki Ríkisútvarpið á að gegna. Hér er frumvarp til um-
ræðu, afskaplega mikilvægt frumvarp sem, eins og hv.
þingmaður kom inn á hér áðan, skerpir enn frekar á þeim
kröfum sem við getum gert til Ríkisútvarpsins í þá veru að
sinna menningarhlutverki, sinna því sem snertir landsins
gagn og nauðsynjar - fréttaþátturinn Auðlind gæti t.d. verið
þar á meðal.
(Þorgrður Katrín Gunnarsdótir, menntamálaráðherra, í svari til Magnúsar Þórs
Hafsteinssonar um Auðlindina - fréttaþátt um sjávarútvegsmál).
U M M Æ L I
aegirfeb06-56sidurlagad.qxd 3/2/06 10:48 AM Page 6