Ægir - 01.02.2006, Side 11

11
Þ O R S K S T O F N I N N
arnir eru hífðir upp og viljandi kastað
fyrir borð eða bara valtað er yfir þá með
botnvörpunni og þeir skildir eftir innan
um brotnu kóralana. En þannig hulin
veiði ætti ekki að bitna neitt meira á
stóru árgöngunum.
Hvað á þá að gera?
Auknar veiðar bæta ekkert. Orsökin er
ofveiði og náttúrulega dánartalan gæti
orðið svo há að stofninn endurnýjar sig
ekki eða a.m.k. skilar ekki stórum fisk-
um þó að hann sé ekkert veiddur. Og
það er engin skammtíma lausn á fæðu-
skorti að minnka þorskstofninn. Hvort
þorskarnir svelta eða hafa nóg að éta er
óháð stærð þorskstofnsins en fer aðeins
eftir stofnstærð fæðufiskanna hvort sem
þeir eru loðna, rækja, kolmunni, síld eða
sandsíli. Eða þá einhver botndýr sem
kannski þola botnvörpu misvel.
Minnkuð veiði eða aukin nýliðun kann
þó að hjálpa lítið meðan afkoma nýlið-
anna er ótrygg og þeir fá ekki að skila
varanlegri stofnstækkun og svo auknum
afla.
Vöxtur aldurshópanna er minni en
nokkru sinni fyrr og mér sýnist að fyrsta
skilyrði til að stækka þorskstofninn og
auka afrakstur hans sé að draga úr
loðnuveiðunum. Þær hafa að vísu
minnkað frá hámarkinu 1996-97, en tæp-
ast er það með ráðum gert eða vilja út-
gerðarmanna. Útgefinn loðnukvóti næst
yfirleitt ekki, frekar en rækju eða
kolmunnakvóti og mér sýnist að flotinn
veiði nokkurn veginn eins mikið og skilji
eins lítið eftir og hann getur.
Í orði kveðnu á flotinn að skilja eftir
400 þús. tonn til hrygningar. Ég hef þó
alls enga trú á því að það sé gert og hef
ekkert sérstaklega orðið var við að það
hafi verið mælt. Ég sé heldur ekki hvern-
ig nokkur loðna í þorskkjaft rúmast inn-
an reikninga Hafró, hvað þá einhver
reytingur í stórhvelin og smáfuglana, að
ekki sé talað um brottkast manna og
veiðarfæra. Það getur varla verið aðal
vaxtartími loðnunnar þegar hún er að
þroska sín hrogn á langri göngu um há-
vetur. Né heldur má búast við því að þá
sé hún óhultust fyrir afræningjum sínum.
Hafró reiknar þó nánast ekki með nein-
um náttúrulegum afföllum frá því loðnan
finnst um haustið fram að hrygningu um
vorið. Talan í ár var 4 þús. tonn! og var
ráðherra svo örlátur að draga þau öll frá
útgefnum kvóta þó að flotinn megi ekki
við neinum afföllum.
Í ástandsskýrslunni er línurit (2.20.1)
yfir stærð hrygningarstofns við lok hverr-
ar vertíðar. Eru mælingar á bak við það
línurit, eða bara marklausir útreikningar,
vanmetin afföll og útgefinn loðnukvóti
sem ekki náðist? Eitthvað bitastæðara en
eftirfarandi setning í ástandsskýrslunni?
„Miðað við hve lítið fannst við Suðurland
í febrúar og mars er líklegt að stór hluti
loðnunnar hafi hrygnt á óhefðbundnum
slóðum eins og 2004.“ Verður eitthvað
fylgst með þessum 400 þús. tonnum af
loðnu sem hrygna nú 2006? Er það
kannski óþarfi af því að það er löngu
búið að reikna þau út og einu gildir hvar
þau hrygna?
Flotinn hlýtur að minnka stofninn og
taka bróðurpartinn af afrakstursgetu
hans, og flotinn er ekkert að minnka. Ef
veidd eru milljón tonn af loðnu hefur
þorskurinn ekki aðeins milljón tonnum
minna að éta. Þorskar í blautum sjó eru
skynsamar skepnur sem stunda ekki
bara kjörveiðar og halda loðnustofni í
kjörstærð heldur velja sér fyrst þær loðn-
ur sem minnsta líkamsburði hafa og
kynbæta með því stofninn og styrkja.
Veiðar okkar hinsvegar minnka stofninn
og afrakstur hans og gætu þannig tekið
meira frá þorskinum en þau milljón tonn
sem flotinn landar. Veiðarnar gætu tvístr-
að torfunum, minnkað lífslíkur villuráf-
andi einstæðinganna og aðgengi þorsks-
ins að stofninum. Þær gætu þess vegna
útrýmt loðnustofninum og tekið alla
loðnu frá þorskinum, um alla framtíð, þó
að flotinn veiddi aldrei bröndu framar.
Þorskur og loðna eru ekki einu fiskarnir
í sjónum en ég trúi því ekki að hvalir og
sjófuglar éti stóran hluta loðnustofnsins.
Hvalastofnar við Ísland eru aðeins brot
af stærð þorskstofnsins og éta yfirleitt
ekki fiska. Stofnar sjófugla eru aðeins
brotabrot og geta tæpast reitt sig mikið á
svo stopula bráð sem loðnu.
Viðauki: Betri samstilling,
nákvæmari stofnreikningar
ICE nálgunin
Nota má nákvæmari aðferðir til að
reikna út stofnstærðina en hingað til
hafa verið notaðar. Skrifa má nýliðunina
eða stofnstærð hvers aldurshóps Ni sem
margfeldi afla og vísitalna í veldum sem
háð eru aldri fiskanna, en fylgt er þeirri
reglu að tákna aldurinn almennt með i,
sérstaklega ef miðað er við ákveðið ár
en með k ef miðað er við árganginn.
Köllum þetta ICE nálgun. Semsagt:
Eftir því hvort samstillingin er miðuð
við síðasta árið með þekktar aflatölur (k)
er samstillt eða árið þar á eftir (k+1),
sem sennilega breytir engu um niður-
stöðuna eða nákvæmni hennar. En ann-
ars mætti þá taka meðaltal sem og hag-
ræða niðurstöðunni þannig að hlutfallið
Nk/Nk+1 eða Fi verði í betra samræmi við
eldri aldurshópa og fyrri ár. Ekki þarf að
taka með alla mögulega þætti í marg-
feldinu (3) niður í k = 0. Eins árs vísital-
an spáir að vísu ágætlega fyrir um nýlið-
unina, en vísitölurnar úreltast fljótt þegar
nýrri tölur koma fram. Lágmarksfjöldi
þátta er einn, segjum Nk+1=Ik+1. Fiski-
fræðingar hafa ekki notað neitt betri
nálgun en það til samstillingar og oft
sést mun lakari nálgun Ni=Ii/qi. Með fleiri
þáttum má auka nákvæmnina til mikilla
muna. Samstilla má upp í þann aldur
sem aflagreiningin nær, því þótt vísitöl-
Mynd 4. Aldursaflagreind stofnstærð borin saman við stofnmælingu og aflatölur.
aegirfeb06-56sidurlagad.qxd 3/2/06 10:48 AM Page 11