Ægir - 01.11.2007, Blaðsíða 43

43
með hæfilega fínu sigti (mynd
8) til að safna þeim lífverum
sem áhugi er fyrir. Við rann-
sóknir á botndýrum er oft
notað hálfs mm sigti, en þá
verður eftir mikið af krabba-
dýrum, skeldýrum og bursta-
ormum.
Eftir að sigtun er lokið þarf
að tína dýrin úr sýnunum og
greina þau til tegunda eða
hópa. Þessi vinna fer fram
undir víðsjá (mynd 9) og er
tímafrekasti liður rannsókn-
arinnar og lítið hægt að gera
til að flýta fyrir. Eftir að grein-
ingu lýkur eru niðurstöður
settar fram í töflum og fjöl-
breytni og fleira reiknuð. Nið-
urstöður eru síðan bornar
saman við niðurstöður úr fyrri
sýnatökum og þannig hægt
að meta áhrif eldisins. Þekk-
ing á lífríkinu áður en fiskeldi
fer af stað gerir mögulegt að
fylgjast með hvaða áhrif eldið
hefur á umhverfið.
Vísitegundir
Eins og fram hefur komið eru
rannsóknir á fjölbreytni botn-
dýrasamfélaga tímafrekar og
þar af leiðandi einnig dýrar,
en æskilegt væri að þróa að-
ferðir til að geta fylgst stöðugt
með breytingum á samfélög-
um. Til þess er verið að þróa
aðferðir til að nota svokall-
aðar vísitegundir til að sýna
hvað breytingar eru að verða
á samfélaginu, án þess að
skoða alla lífveruhópa, heldur
einungis fáar tegundir. Í sinni
einföldustu mynd er bara
fylgst með breytingum í fjölda
einnar tegundar, eða hlutfalls-
legum fjölda tveggja tegunda.
Ástæða þess að þetta er
mögulegt er að tegundir dýra
bregðast mismunandi við líf-
rænni mengun. Þannig sést á
mynd 10 að hausormar, eða
burstaormar af ættinni Cape-
tellidae eru margir þar sem
mengun er mest en lítið af
öðru, en þar sem mengun er
minni er meira af öðrum teg-
undum.
Hvíld eldissvæða
Frá stórri eldiskví kemur svo
mikið botnfall að nauðsynlegt
er að skipuleggja hvíld svæða
til að niðurbrot haldi í við
uppsöfnun lífrænna efna.
Hvíld eldissvæða er hægt
að skipuleggja í tveimur fös-
um. Í fyrsta lagi þarf að skil-
greina eldissvæði fyrir eina
kvíaþyrpingu, þar sem svæð-
ið er nokkrum sinnum flat-
armál fiskeldiskvíanna. Kví-
arnar eru síðan færðar til inn-
an þess svæðis þannig að
botnfallið dreifist yfir hið skil-
greinda svæði og niðurbrots-
kraftar, dýr og örverur, sem
háðar eru súrefni virki á full-
um afköstum.
Komi það í ljós að nið-
urbrotskraftar haldi ekki í við
uppsöfnun lífrænna leifa, þá
og þá fyrst er nauðsynlegt að
friða svæðið til að uppsafn-
aður lífrænn úrgangur nái að
brotna niður.
Sjálfbærni
Með rannsóknum á umhverfi
sjókvía er hægt að skipuleggja
hvíld eldissvæða. Slík hvíld
gefur umhverfinu tækifæri á
að endurheimta fyrri fjöl-
breytileika og sem til lengri
tíma litið gerir sjókvíaeldi
sjálfbært og vistvænt.
Lokaorð
Þorskeldi í sjókvíum hefur
aukist mjög við strendur Ís-
lands. Þessari aukningu fylgir
aukið álag á lífríki sjávarins
sökum þess að sjókvíar eru
opin eldiskerfi og því ekki
hægt að koma í veg fyrir að
mengun af völdum lífræns
úrgangs geti átt sér stað. Því
má segja að með auknu eld-
isálagi fylgi alltaf neikvæð
áhrif á umhverfi sjókvía.
Til að þessi atvinnugrein
fái þrifist í sátt við umhverfið
er nauðsynlegt að skipuleggja
eldið frá byrjun og það verð-
ur ekki gert nema vandaðar
rannsóknir á umhverfinu liggi
fyrir áður en byrjað er á eldi
og síðan þarf að fylgjast stöð-
ugt með.
Þ O R S K E L D I
Mynd 8. Sigtun á sýni.
Mynd 9. Greining á dýrum undir víðsjá.
Mynd 10. Fjöldi einstaklinga af mimunandi hópum miðað við mismunandi mengun.