Ægir - 01.11.2007, Blaðsíða 45

45
„Þessi áheit eru vissulega
sérstök og þekkjast varla í
þessum mæli í lúterskum sið.
Fyrst og fremst er þetta kaþ-
ólskur siður,” segir séra Bald-
ur Kristjánsson, sóknarprest-
ur í Þorlákshöfn, en hann
þjónar ennig Strandarkirkju í
Selvogi. Strandarkirkja sker
sig algjörlega úr varðandi
áheit á kirkjur hér á landi og
þótt víðar væri leitað.
Áheitin koma víða að
„Kirkjunni berast áheit af
öllu landinu og einnig koma
þau víða erlendis frá, frá fólki
á Norðurlöndum, Þýskalandi
og Bandríkjunum, svo dæmi
séu nefnd. Undanfarin þrjú til
fimm ár hefur áheitum greini-
lega fjölgað og um leið hefur
heimsóknum gesta í kirkjuna
fjölgað verulega. Þetta kann
að skýrast af því að kirkjan er
enn betur kynnt en áður.
Þegar ég varð hér sókn-
arprestur árið 1998 tók ég
mig til og skrifaði og safnaði
saman ítarlegum upplýsing-
um um kirkjuna og þetta efni
hefur skapað grunninn að
upplýsingavef um Strand-
arkirkju. Upplýsingar um
kirkjuna eru því orðnar mjög
aðgengilegar á netinu og það
skilar sér í fjölgun heimsókna
í Strandarkirkju,“ segir séra
Baldur Kristjánsson.
Helgisagnir
Strandarkirkja hefur löng um
verið sveipuð helgisögnum.
Ein þeirra er á þann veg að
Gissur hvíti á 10. og 11. öld
hafi gert kirkju á Strönd úr
kirkjuviðnum sem Ólafur
Noregskonungur sendi hann
hingað með. Vert er að rifja
upp að Gissur hvíti ásamt
Hjalta Skeggjasyni tengdasyni
sínum komu að kristnitök-
unni á Þingvöllum árið 1000.
Önnur helgisögn er á þá leið
að Árni nokkur formaður hafi
reist Strandarkirkju þegar
hann var að koma með timb-
urfarm frá Noregi. Um þenn-
an Árna orti séra Jón Vest-
mann í kvæði um Strand-
arkirkju árið 1843. Í kvæðinu
er Árni Þorláksson biskup í
Skáholti nefndur og sagður
gefa heimild til kirkjubygg-
ingar á Strönd. Árni Þorláks-
son var biskup frá 1269 til
1298 og samkvæmt því ætti
Strandarkirkja að hafa verið
reist í fyrsta skipti á síðari
helmingi 13. aldar. Þriðja
helgisögnin um Strand-
arkirkju og sú lífseigasta er á
þá leið að fyrir langa löngu,
trúlega á 12. öld, hafi ungur
bóndi úr uppsveitum Árnes-
sýslu farið til Noregs á sínu
eigin skipi í þeim tilgangi að
sækja valinn við til húsagerð-
ar. Á leið heim til Íslands
lenti bóndinn í sjávarháska
og hafvillu í dimmviðri og
vissi ekki lengur hvert skip
hans stefndi. Í örvæntingu
sinni hét bóndinn þá að gefa
allan húsagerðarvið sinn til
kirkjubyggingar á þeim stað
er hann næði landi heilu og
höldnu. Að þessu heiti unnu
birtist honum sýn í líki ljós-
engils framundan stefni skips-
ins og verður nú ljósengill
þessi stefnumið er hann stýrir
eftir. Segir ekki frekar af sigl-
ingu þessari fyrr en skipið
kennir grunns í sandvík milli
sjávarklappa. Hvarf þá engill-
inn og birta tók af degi. Sáu
þá skipsmenn að þeir höfðu
verið leiddir eftir bugðóttu
lendingarsundi milli boða-
skerja á úthafsbrimströnd. Þar
skammt fyrir ofan var hin
fyrsta Strandarkirkja reist úr
fórnarviðnum. Að öllum lík-
indum hefur lendingin verið
um Strandarsund sem er suð-
ur og austur af kirkjunni. Eftir
þetta var lendingarstaðurinn
nefndur Engilsvík. Kunnugir
segja að oft sé kyrrt í Strandar-
sundi þó að haugasjór sé allt
um kring.
Burtséð frá því hvaða
helgisögn er nákvæmlega rétt
í þessu sambandi, er ljóst að
öldum saman hefur fólk heit-
ið á Strandarkirkju við hinar
ýmsu aðstæður. Ekki er til
dæmis óalgengt að í veikind-
um fólks heiti aðstandendur
hins veika á kirkjuna með
von og trú um að áheitið
hjálpi til að viðkomandi nái
aftur bata. Og fjölmargt ann-
að mætti nefna í þessu sam-
bandi.
Að stofni til frá 1888
Núverandi Strandarkirkja er
frá 1888. Eftir miklar end-
urbætur var kirkjan end-
urvígð í júlí 1968 og aftur var
ráðist í endurbætur árið 1996.
Þjónustuhús var reist nálægt
kirkjunni 1988. Í jarðhýsi er
snyrtiaðstaða fyrir gesti og
gangandi. Árið 1996 var kirkj-
an endurbætt að innan, skipt
um glugga, hún einangruð
og hvelfing sett yfir kirkju-
skipið. Tveimur árum síðar
var lokið við byggingu nýs
turns á kirkjuna. Árið 1987
var kirkjugarðurinn stækk-
aður og unnið hefur verið að
endurbótum, merkingum og
lagfæringum leiða.
Árið 1994 var vígt minn-
ismerki um látna sjómenn.
Settur hefur verið upp minn-
ingarsteinn um presta er
þjónuðu og bjuggu í Selvogi.
Sumarhúsið Strönd var sett
upp 1988 en það er m.a. af-
drep þeirra sem gæta kirkj-
unnar á sumrin. Bílaplan var
gert árið 1988 og aðgengi
fatlaðra þaðan og að kirkju
tryggt.
Altaristafla kirkjunnar er
Upprisan eftir Sigurð Guð-
mundsson frá 1865. Kerti á
altari eru máluð af Sig-
urbjörgu Eyjólfsdóttur frá
S A G A N
Á eyðilegum stað við úthafið
- áheitum á Strandarkirkju hefur fjölgað á undanförnum árum og gestum
sem sækja kirkjuna heim fjölgar ár frá ári
Strandarkirkja í Selvogi er að grunni til frá 1888. Skammt frá kirkjunni stendur
þessi fallega stytta „Landsýn“, sem þáverandi biskup, Sigurgeir Sigurðsson, vígði
árið 1953. Styttan, sem er úr ljósu graníti og var höggvin í Noregi, sýnir hvít-
klædda konu sem heldur á skínandi krossmarki og vísar sjómönnum í lífsháska
inn í Engilsvík. Listakonan Gunnfríður Jónsdóttir gerði „Landsýn“, en hún lést árið
1968 og hvílir í Strandarkirkjugarði. Myndir: Sigurður Bogi Sævarsson.