Ægir - 01.11.2007, Blaðsíða 53

53
V I Ð T A L
Óskar Hrafn Ólafsson, fyrrum
skipstjóri á Akraborginni, er
mörgum að góðu kunnur.
Hann hefur víða komið við,
jafnt á sjó sem og á landi og
það hefur margt drifið á daga
hans. Í þessu viðtali segir
sögumaðurinn Óskar frá
ýmsum atburðum í æsku sinni,
sjómennskuferlinum, veiði-
mennsku og skoðunum sínum
á fiskveiðistjórnuninni sem
hann er ekki alls kostar sáttur
við.
Óskar er fæddur árið 1950,
,,bara á fæðingardeildinni í
Reykjavík” eins og hann orðar
það, en að honum standa
ættir mikilla sjósóknara og
harðsnúinna útgerðarmanna
og fiskverkenda. Móðir Ósk-
ars var frá Hafnarfirði, dóttir
Gísla Guðmundssonar sem
kenndur var við bæinn Hellu
í Hafnarfirði og þaðan er
komin svonefnd Helluætt. Afi
Óskars í föðurætt var hinn
landskunni síldarspekúlant og
athafnamaður, Óskar Hall-
dórsson sem var fyrirmyndin
að sögupersónunni Íslands-
bersa í bók Halldórs Kiljan
Laxness, Guðsgjafarþulu. Fað-
ir Óskars tók þátt í síldar-
ævintýri föður síns á sjó og í
landi og því ólst Óskar yngri
m.a. upp við síldarsöltun í
söltunarstöðvum afa síns á
Siglufirði, Raufarhöfn og
Seyðisfirði. Óskar segir að
faðir sinn og bróðir hans
Theódór hafi verið saman á
skipi, sennilega Sigrúnu eða
Eddu Soffíu sem Óskar Hall-
dórsson gerði út, en því hafi
útgerðarmaðurinn verið mót-
fallinn. Það var til þess að
Theódór fór yfir á skipið Jarl-
inn sem fórst í Englandssigl-
ingu árið 1941. Til minningar
um hann gáfu Óskar Hall-
dórsson og kona hans ís-
lenska ríkinu vaxmyndasafnið
sem komið var fyrir á Þjóð-
minjasafninu. Það kostaði þá
30 þúsund krónur sem var
stórfé í þá daga. Safnið hefur
verið í geymslu í óratíma og
hefur því ekki verið aðgengi-
legt almenningi, hvað svo
sem síðar verður.
Það stóð til að taka af mér
fótinn
Óskar segist sennilega fyrst
hafa farið til sjós um fimm ára
gamall með Gísla afa sínum í
Hafnarfirði en bræðurnir frá
Hellu, sem voru sex eða sjö
talsins, voru allir miklir veiði-
menn og stunduðu sjóinn á
smábátum frá Hafnarfirði.
,,Ég var á handfærum með
afa. Hann var merkilegur karl
og fann það á sér hvort fisk-
urinn var genginn á miðin.
Gott ef hann dreymdi ekki
fyrir fiskgengdinni. Ég var
heldur ekki gamall þegar ég
byrjaði að salta síld í Óskars-
stöðinni á Raufarhöfn sem
faðir minn starfrækti í félagi
við systkini sín. Ég var svo lít-
ill að ég byrjaði á að salta í
hálftunnur og þurfti að standa
uppi á 10 til 12 tunnubotnum
til þess að ná niður í tunn-
una,” segir Óskar en auk þess
leigði Ólafur Óskarsson, faðir
Óskars, Ásgeirsstöðina á
Siglufirði og rak söltunarstöð-
ina Hafölduna á Seyðisfirði.
Þegar Óskar var níu ára
gamall lenti hann í slysi á
síldarplaninu á Siglufirði og
slasaðist mjög illa þegar hann
varð fyrir síldarvagni sem
flutti síld frá skipunum á
brautarteinum að söltunar-
planinu.
,,Ég fékk vagninn aftan á
mig með þeim afleiðingum
að það brotnuðu þrír hryggj-
arliðir og kálfinn á vinstri fæti
flettist frá beininu. Það komst
drep í sárið og fóturinn var
fullur af greftri. Það stóð til
að taka af mér fótinn en systir
ömmu, sem var í miklu sam-
bandi við nunnurnar í Hafn-
arfirði, bað þær að biðja fyrir
mér. Og kraftaverkið gerðist.
Drepið hvarf úr fætinum á
einni helgi. Ég man að amma
bjó um mig á stofuborðinu og
kom mér fyrir við gluggann
til þess að ég gæti séð út. Síð-
an mútaði hún krökkum í ná-
grenninu með sælgæti til að
heimsækja mig,”
Hefur bjargað nokkrum
mannslífum
Að sögn Óskars hafði þessi
lífsreynsla mikil áhrif á hann
og hann telur að hún hafi
gert hann næmari fyrir ýmsu
því sem flestum öðrum er
hulið. Það hafi m.a. hjálpað
honum við að bjarga nokkr-
um mannslífum síðar á lífs-
leiðinni.
,,Ég finn stundum á mér ef
eitthvað slæmt er að gerast
og ég er svo lánsamur að
hafa getað bjargað nokkrum
mannslífum. Eitt sinn var ég í
vitlausu veðri uppi á Akranesi
og var kominn á bílnum nið-
ur á torg. Þá var eins og að
eitthvað segði mér að snúa
við og fara á bak við kaup-
félagshúsið. Þangað átti ég
ekkert erindi og allra síst í
þessu veðri. Þegar þangað
var komið ók ég fram á ung-
an mann sem svaf þar ölv-
unarsvefni og var orðinn
mjög kaldur. Mér tókst að
koma manninum heim og
veit ekki betur en að hann
hafi náð að jafna sig. Annað
skipti, einnig í kolvitlausu
veðri, var ég að koma af
þrettándabrennu á Akranesi
og var með krakkana með
mér í bílnum. Á leiðinni heim
var eins og það væri hnippt í
mig og ég skynjaði að ég ætti
að fara niður fyrir bakkann
sem er fyrir neðan fótbolta-
völlinn. Þar fann ég þriggja
eða fjögurra ára gamlan strák
sem var búinn að grafa sig í
snjóskafl. Hann hefði orðið
úti ef ég hefði ekki fundið
hann. Þriðja dæmið af þess-
um toga var mjög sérstakt. Ég
var þá á leiðinni frá Akranesi
á Akraborginni og var kom-
inn rétt út fyrir höfnina. Þar
sá ég strák sem var að leika
sér á seglbretti. Í stað þess að
halda áfram á fullri ferð þá
stöðvaði ég skipið. Einmitt í
sömu andrá datt strákurinn af
brettinu. Hann hafði ekki séð
Akraborgina fyrir seglinu en
ef ég hefði ekki stöðvað vél-
arnar hefði strákurinn dregist
niður með skipinu og senni-
lega lent í skrúfunni. Ég get
líka nefnt að eitt sinn var ég
með konunni minni og fleira
fólki úr fjölskyldu hennar í
sundlauginni í Hveragerði. Ég
hafði ekki sjálfur farið í laug-
ina en þarna skynjaði ég að
ég ætti að fylgjast með dreng
sem var að leik í lauginni.
Þegar hann hvarf mér sjónum
gekk ég fram á laugarbarm-
inn og sá þá drenginn liggja á
botni laugarinnar. Ég náði
honum upp og gat blásið lífi í
hann.”
Óskar hefur lengi verið ötull veiðimaður. Hér er hann með góðan dagsfeng.