Tímarit Máls og menningar - 01.12.1942, Blaðsíða 4

180
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
var stofnað og komið á því skipulagi, sem enn reynist heppi-
legast. En fárra ára samstarf og ekki sízt mótblásturinn, sem
vakinn hefur verið gegn listamönnum, og skilningsleysið, sem
rikjandi er á málefnum þeirra, hefur orðið til að þjappa þeim
saman. Og listamannaþingið er einmitt tákn þess og staðfest-
ing, að listamennirnir ætli sér héðan í frá að taka að sér for-
ystuna í málefnum íslenzkrar listar — og fyrr er hún ekki i
höndum réttra aðila. Á þessu þingi komu íslenzkir tistamenn
i fyrsta sinn með samstilltum kröftum fram fyrir þjóð sína.
Og reynslan verður án efa sú sama hjá þeim eins og öðrum,
að þá fyrst keraur í ljós verulegur árangur af starfsemi þeirra,
þegar þeir fara að stilla saman krafta sína og læra hver af
öðrum, og ein listgreinin frjóvgar aðra. Einstaklingshokrið er
jafn dauðadæmt, hvar sem það er stundað. Dekrið við einræn-
ingshátt og einsetulifnað listamanna er úrelt speki og þó ein-
kennilegast að lieyra hana flutta af vörum manna, er sjálfir
eiga frjósemi og dýpt verka sinna þvi að þakka, að þeir hafa
fylgzt með öllum lífshræringum samtímans.
Flestum íslendingum mun ógjarnt að láta af
Mesta blúmaskeið þeirri skoðun, að fornbókmenntir okkar séu
íslenzkrar listar afrek, sem aldrei verði jafnazt á við. Sannar-
síðan á 13. öld. lega ælti það að vera ljúft hverjum nútíma
Islendingi, að láta listaverk fornaldarinnar
njóta sannmælis: þau eru sígild og ævarandi. En engu- að síð-
ur geta aðrir tímar skapað sambærileg verk, á sinn hátt jafn
sígild. Og hvernig vegum við og nietum listaverk ólikra alda
nema innan þeirra takmarka, sem hverjum tíma eru sett. Hver
vill þá taka að sér, svo að dæmi sé nefnt, að úrskurða Einar
Benediktsson minna skáld en Egil Skallagrimsson eða ljóð lians
ófullkomnari verk? Dýrlcun manna á fornbókmenntunum ætti
ekki, sízt ef þeir hafa aldrei notið þeirra, að þurfa að verða
svo hlind, að þær séu látnar varpa stöðugum skugga á verk
samtíðarinnar, svo að þau fái aldrei að njóta sannmælis. En
þessu er óneitanlega svo farið, og við heyrum jafnvel nú kvart-
anir þess efnis, að engin veruleg skáld séu uppi. Slíkt er mikið
vanþakklæti og óverðskuldað. Væri ólíkt meiri ávinningur fyrir
þjóðina að gera sér þá staðreynd Ijósa, að íslendingar hafa á
20. öldinni unnið hókmenntaafrek, sem þola hvorttveggja i senn
samanburð við beztu verk íslenzkra fornbókmennta og sam-
tíðar okkar erlendis. Á þessari öld ná íslendingar sér til fulls
aftur eftir margra alda fátækt og basl og það er engu líkara
en endurvaknað hafi þeir kraftar og hæfileikar, sem með þjóð-
inni hafa húið frá upphafi. Það verður ný gróska og blómgun